Penderfynu a oes Treth Gwarediadau Tirlenwi yn daladwy

Ers 1 Ebrill 2018, mae'r Dreth Gwarediadau Tirlenwi yn cael ei chodi ar warediadau trethadwy yng Nghymru. Gwarediad trethadwy yw deunydd a waredir fel gwastraff, drwy dirlenwi.

Gwaredu deunydd fel gwastraff

Safle tirlenwi awdurdodedig yw safle sy’n gweithredu o dan drwydded amgylcheddol bwrpasol sy’n awdurdodi gwaredu gwastraff drwy dirlenwi.

Y person sy’n gyfrifol am y gwarediad yw gweithredwr y safle tirlenwi sy’n dal y drwydded amgylcheddol sy’n rhoi'r awdurdod i waredu mewn safleoedd tirlenwi ar y safle ar adeg y gwaredu.

Os yw'r person sy'n gyfrifol am y gwarediad yn bwriadu bwrw’r deunydd o’r neilltu, caiff y gwarediad ei drin fel gwarediad gwastraff.

Os gwneir y gwarediad heb ganiatâd gweithredwr y safle tirlenwi,  yna’r  person sy’n gyfrifol am y gwarediad yw’r person sy’n gwneud y gwarediad.

Gellir dod i'r casgliad bod bwriad i fwrw deunydd o'r neilltu ar sail amgylchiadau ei waredu, yn benodol ar sail y ffaith bod deunydd wedi’i ddodi mewn ardal ar y safle tirlenwi, fel man gwag, a ddefnyddir fel arfer ar gyfer gwarediadau tirlenwi.

Weithiau, mae gweithredwr safle tirlenwi’n parhau i wneud defnydd dros dro neu atodol o ddeunydd sydd wedi’i ddodi ar y safle  ac yn cael budd ohono. Un enghraifft fyddai defnyddio nwy sy’n cael ei gynhyrchu wrth i’r deunydd ddadelfennu i gynhyrchu trydan.

Nid yw’r defnydd dros dro neu atodol hwn yn golygu o reidrwydd nad oedd gweithredwr y safle tirlenwi, wrth ddodi’r deunydd, yn bwriadu ei fwrw o'r neilltu. Gellir parhau i ddod i'r casgliad bod bwriad i fwrw'r deunydd o'r neilltu yn yr amgylchiadau hyn. Fel rheol, bydd gwaredu deunydd mewn man gwarediadau tirlenwi yn warediad trethadwy.

Mewn safle heb ei awdurdodi, y person sy’n gyfrifol am y gwarediad yw'r person a wnaeth y gwarediad hwnnw.

Gwaredu deunydd drwy dirlenwi

Mae gwarediad yn cael ei wneud drwy dirlenwi pan fydd deunydd yn cael ei ddodi (pa un a oedd y deunydd mewn cynhwysydd neu beidio cyn cael ei ddodi):

• ar wyneb y tir
• ar strwythur sydd wedi’i osod ar wyneb y tir
• neu o dan wyneb y tir fel mewn cloddfa neu ogof

Mae gwarediad yn cael ei wneud pan fydd deunydd yn cael ei ddodi:

• ar wyneb y tir
• ar strwythur sydd wedi’i osod ar wyneb y tir
• neu o dan wyneb y tir fel mewn cloddfa neu ogof

Mae hyn yn berthnasol p'un a yw'r deunydd yn cael ei roi mewn cynhwysydd cyn iddo gael ei ddodi ai peidio.

Cysylltwch â ni am farn treth os ydych chi’n defnyddio deunydd:

• i ffurfio haen yn union uwchben gwaelod cell tirlenwi sy'n cyflawni swyddogaeth draenio
• i adeiladu unrhyw bibell, pwmp neu seilwaith cysylltiedig at ddibenion echdynnu neu reoli hylif neu nwy dros ben o’r gell neu oddi mewn iddi

Byddwn ni angen tystiolaeth o ddyfnderoedd a meintiau.

Mae’r DTGT yn cynnwys rhestr o weithgareddau (yn adran 8(3)), sydd i'w trin fel gwarediadau trethadwy, pa un a fyddai'r gweithgarwch fel arall yn bodloni'r amodau ar gyfer gwarediad trethadwy ai peidio. 

Dyma nhw:

• defnyddio deunydd i greu ffordd dros dro sy’n rhoi mynediad i fan gwarediadau tirlenwi neu i gynnal a chadw ffordd o’r fath
• defnyddio deunydd i greu arwyneb solet dros dro neu i gynnal a chadw arwyneb o’r fath
• defnyddio deunydd i greu bwnd cell neu i gynnal a chadw bwnd o’r fath
• defnyddio deunydd (heblaw deunydd sy’n bodoli’n naturiol a echdynnir o’r safle) i greu bwnd sgrinio dros dro neu i gynnal a chadw bwnd o’r fath
• defnyddio deunydd i orchuddio man gwarediadau tirlenwi yn ystod cyfnod pan fo gwarediadau tirlenwi yn peidio dros dro
• gosod deunydd mewn man gwarediadau tirlenwi i ddarparu sylfaen ar gyfer unrhyw beth a ddefnyddir i leinio, i gapio neu i ddraenio’r man hwnnw, neu er mwyn atal difrod i unrhyw beth o’r fath
• cadw deunydd mewn man nad yw at ddibenion gwaredu y tu hwnt i ddiwedd y cyfnod hwyaf a bennir mewn hysbysiad gan ACC sy’n dynodi’r man (adran 55 DTGT), oni bai yr ymdrinnir â’r deunydd yn unol â chytundeb
• storio lludw er enghraifft, lludw sy’n codi a lludw gwaelod
• defnyddio deunydd mewn gwaith adfer

Mae'r gwarediad i’w drin fel petai’n digwydd pan ddefnyddir y deunydd am y tro cyntaf mewn perthynas â gweithgarwch penodedig. Er enghraifft, byddai’r adeg y defnyddiwyd deunydd i greu ffordd dros dro yn cychwyn gwarediad trethadwy, a phetai rhagor o ddeunydd yn cael ei ddefnyddio wedi hynny i gynnal neu i atgyweirio’r ffordd, byddai’r deunydd hwnnw’n destun gwarediad trethadwy ar y dyddiad y cafodd ei ddefnyddio.

Ar gyfer gweithgareddau sy’n warediadau trethadwy, mae treth yn ddyledus ni waeth a brynwyd y deunydd at ddiben y gweithgaredd neu a gafwyd fel arall.

Ffyrdd dros dro a pharhaol

Ffyrdd dros dro 

Mae ffordd dros dro sy'n rhoi mynediad i fan gwarediadau tirlenwi yn bodloni amodau gwarediad trethadwy. 

Gall y rhain: 

• fod hen unrhyw nodweddion wedi’u peirianyddu, fel cyrbau, draeniau, arwyddion ffyrdd neu farciau eraill neu dirlunio)
• fod wedi cael eu hadeiladu gan ddefnyddio deunyddiau wedi'u malu neu eu hailddefnyddio gan gynnwys concrid a tharmac yn ogystal â gwastraff sych o gartrefi neu adeiladu
• cael eu hamlyncu i’r safle tirlenwi yn y pen draw
• fod heb wyneb arnynt fel arfer

Ffyrdd parhaol

I’r gwrthwyneb, nid yw ffordd barhaol (p'un ai gerllaw neu yn y fynedfa i'r safle neu’n brif ffordd fynediad neu’n ffordd fynediad eilaidd) yn bodloni amodau gwarediad trethadwy. 

Gall y rhain: 

• fod â nodweddion wedi’u peirianyddu, fel cyrbau, systemau draeniau, cwlferi, arwyddion ffyrdd neu farciau eraill neu dirlunio
• fod wedi'u hadeiladu cyn dechrau'r gwaith tipio ar y safle
• beidio â chael eu hamlyncu i’r safle tirlenwi fel arfer
• fod yn gorfod cael eu cynnal a chadw

Arwyneb solet dros dro a pharhaol

Arwyneb solet dros dro

Mae defnyddio deunydd ar gyfer adeiladu neu gynnal a chadw arwyneb solet dros dro neu sylfaen yn drethadwy. Gallai gweithgareddau fel ailgylchu neu drin gwastraff ddigwydd ar yr arwyneb solet.

Nid oes gan seiliau o'r fath nodweddion wedi’u peirianyddu (a all gynnwys draeniad wedi'i selio) a gellir eu gwneud o ddeunyddiau wedi'u malu neu eu hailddefnyddio, fel concrit neu darmac. Gallant gael eu cynnwys yn y safle tirlenwi yn y pen draw.

Arwyneb solet parhaol

Nid yw defnyddio deunydd ar gyfer adeiladu neu gynnal a chadw arwyneb solet parhaol yn drethadwy. Mae gan arwynebau solet parhaol nodweddion wedi’u peirianyddu (a all gynnwys draeniad wedi'i selio) ac arwyneb sydd wedi'i baratoi a/neu ei orffen.

Bwnd sgrinio dros dro

Mae defnyddio unrhyw ddeunydd i greu neu gynnal a chadw adeiledd dros dro, naill ai o dan neu uwchben y ddaear, gyda’r diben o leihau effaith weledol neu sŵn gweithgareddau arwahanol ar safle tirlenwi, yn drethadwy.