Cynllun Gweithredu Strategol Anabledd Dysgu 2022 i 2026

Datblygu a chyhoeddi cynllun gweithredu strategol cyffredinol, trawslywodraethol a chynllun cyflawni cysylltiedig ar gyfer y polisi anabledd dysgu.  Bydd yn cynnwys camau gweithredu priodol, mesuradwy sy'n canolbwyntio ar ganlyniadau, trefniadau monitro, cytundebau adrodd ac adolygiadau cyfnodol. I’w gyhoeddi erbyn Gwanwyn 2022 a’i adolygu’n ffurfiol ar ôl dwy flynedd.

Cydraddoldeb a Chynhwysiant.

Ystyried effaith ac effeithiolrwydd polisïau anabledd dysgu ar gyfer pobl ag anableddau dysgu, eu teuluoedd a'u gofalwyr o’r gymuned Ddu, Asiaidd ac Ethnig Leiafrifol.

Ym mlwyddyn 1 bydd Llywodraeth Cymru a Grŵp Cynghori’r Gweinidog yn adolygu effaith ac effeithiolrwydd y polisïau cyfredol i sicrhau bod anghenion unigolion ag anabledd dysgu o gymunedau Du, Asiaidd ac Ethnig Leiafrifol yn cael eu diwallu.

Pan nodir bylchau, caiff camau gweithredu eu cymryd i sicrhau bod polisïau Llywodraeth Cymru yn diwallu’r anghenion a nodwyd yn llawn

Ymchwilio i gostau a manteision sefydlu Arsyllfa Anabledd Dysgu Genedlaethol i Gymru.

Gweithio gyda Gwelliant Cymru a phartneriaid i ymchwilio i gostau, manteision a dichonoldeb sefydlu Arsyllfa Anabledd Dysgu i Gymru.

Hyrwyddo Cefnogi Ymddygiad yn  Gadarnhaol a gofal seiliedig ar Drawma mewn iechyd, gofal cymdeithasol ac addysg.

Gweithredu'r Fframwaith ar gyfer Lleihau Arferion Cyfyngol a gyhoeddwyd ym mis Gorffennaf 2021.

Sicrhau bod egwyddorion Fframwaith Llywodraeth Cymru ar gyfer Lleihau Arferion Cyfyngol yn cael eu hyrwyddo, eu deall a'u hymgorffori mewn hyfforddiant a gwasanaethau ar draws iechyd, gofal cymdeithasol, addysg a gofal plant. Bydd hyn yn cynnwys monitro, cofnodi ac adrodd priodol.

Gweithio gyda sectorau i sicrhau eu bod yn ystyried ac yn cytuno ar gamau gweithredu i gefnogi’r gwaith o weithredu’r Fframwaith ar gyfer Lleihau Arferion Cyfyngol yn effeithiol ym meysydd gofal plant, addysg, iechyd a gofal cymdeithasol

Gwella gwasanaethau iechyd i bobl ag anabledd dysgu.

Mwy o ymwybyddiaeth, ymhlith comisiynwyr, darparwyr ac ymarferwyr, o gynllunio sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn er mwyn lleihau arferion cyfyngol, hyrwyddo cynllunio sy'n canolbwyntio ar yr unigolyn ac atal niwed.

Sicrhau bod arferion cyfyngol a ddefnyddir yn gymesur, yn cael eu cofnodi a’u monitro, ac yn cydymffurfio â Fframwaith Llywodraeth Cymru ar gyfer Lleihau Arferion Cyfyngol.

Datblygu opsiynau a chyfleoedd ar gyfer cydweithio a chydgynhyrchu, gan gynnwys sicrhau bod pobl sydd â phrofiadau byw yn cael eu holi gymaint â phosibl wrth ddatblygu a gweithredu (a newid) polisïau a gwasanaethau.

Grŵp Cynghori’r Gweinidog i gyfrannu at grŵp gorchwyl a gorffen cenedlaethol i ddeall sut y gallai presgripsiynu cymdeithasol helpu Cymru yn ei hadferiad ar ôl  COVID-19. Cyflwyno fframwaith Cymru gyfan i roi presgripsiynu cymdeithasol ar waith i fynd i'r afael â theimlo’n ynysig.

Llywodraeth Cymru i weithio gyda Grŵp Cynghori’r Gweinidog a phartneriaid eraill i bennu'r blaenoriaethau gweithredu ar gyfer dull strategol newydd o ymdrin â llesiant.

Gweithgareddau integredig a phwrpasol a ddarperir gan awdurdodau lleol ar gyfer plant a phobl ifanc i gefnogi eu llesiant corfforol, emosiynol a chymdeithasol drwy weithgareddau addas gan gynnwys hamdden a chwaraeon.

Llywodraeth Cymru i weithio gyda Grŵp Cynghori’r Gweinidog  a rhanddeiliaid eraill i gyfrannu at adolygu, gwerthuso ac ystyried y gwersi a ddysgwyd am effaith y cyfyngiadau ar bobl ag anableddau dysgu, eu teuluoedd a'u gofalwyr yn ystod y pandemig COVID-19.

Datblygu polisïau priodol sy'n canolbwyntio ar yr unigolyn ar gyfer pobl ag anableddau dysgu er mwyn manteisio i'r eithaf ar gyfleoedd i adfer ar ôl Covid.

Gweithredu argymhellion yr adolygiad o Wasanaethau Arbenigol i Oedolion yn 2020, “Gwella Gofal, Gwella Bywydau” yr Uned Gomisiynu Gydweithredol Genedlaethol

Sefydlu grŵp amlasiantaeth/rhanddeiliaid cenedlaethol i gynghori ar y cynllun gweithredu cenedlaethol a goruchwylio’r broses o’i roi ar waith.

1. Llai o dderbyniadau drwy fwy o raglenni cymorth cymunedol i atal argyfyngau / ymyrryd yn gynnar.

2. Mynediad at ofal arbenigol diogel ac effeithiol o ansawdd uchel mor agos â phosibl i'r cartref.

3. Cefnogi unigolion i ddychwelyd adref/yn agos i'w cartrefi cyn gynted â phosibl.

Adolygu Marwolaethau a Gwasanaeth Archwilwyr Meddygol

Mae'r Gwasanaeth Archwilwyr Meddygol newydd yn cael ei gyflwyno ledled Cymru.

Sicrhau bod anabledd dysgu yn ystyriaeth annatod o Broses Adolygu Marwolaethau GIG Cymru

Sicrhau bod marwolaethau unigolion ag anabledd dysgu yn cael eu hadolygu fel rhan o'r system adolygu marwolaethau newydd a bod gwersi'n cael eu nodi a'u rhannu'n briodol.

Cyfrannu at ddatblygu "Fframwaith Dysgu o Farwolaethau", gan sicrhau bod materion anabledd dysgu yn cael eu hadlewyrchu'n briodol.

Cyfrannu at ddatblygu "Fframwaith Dysgu yn sgil Marwolaethau", gan sicrhau bod materion anabledd dysgu yn cael eu hadlewyrchu'n briodol.

Cyflwyno, monitro a gwerthuso Modiwl Sylfaen Paul Ridd y Fframwaith Addysg Anabledd Dysgu ar gyfer staff gofal iechyd. Archwilio opsiynau ar gyfer addasu ac ehangu'r hyfforddiant hwn i’r maes gofal cymdeithasol a gwasanaethau eraill.

Datblygu modiwlau i weithredu haenau dau a thri y Fframwaith.

Cryfhau dulliau cyson o ddarparu gwasanaethau ledled Cymru.

Gwella ymarfer sy'n seiliedig ar dystiolaeth wrth ddarparu gwasanaethau

Adolygu dulliau byrddau iechyd o ddarparu archwiliadau iechyd, nodi dulliau effeithiol a rhannu’r hyn a ddysgir ledled Cymru. 

Datblygu safonau cenedlaethol ar gyfer darparu archwiliadau iechyd. 

Sicrhau bod gan bawb Gynllun Gweithredu Iechyd personol sy’n diwallu eu hanghenion yn llawn.

Gwella canlyniadau iechyd a lleihau cyfraddau marwolaethau y gellid bod wedi’u hosgoi drwy broses gynharach o ganfod, diagnosis a thriniaeth ar gyfer cyflyrau iechyd.

Gwella cysondeb y dull o ddarparu archwiliadau iechyd ledled Cymru.

Cynnal arfarniad o’r opsiynau i sefydlu platfform digidol i gefnogi gweithredu’r Fframwaith Cydraddoldeb Iechyd mewn ffordd gynhwysfawr ledled Cymru.

Cynnal cam 1 yn 2022-23 – ymchwil ymhlith defnyddwyr – i lywio'r gwaith o ddatblygu manyleb ar gyfer y llwyfan.

Sefydlu system ddigidol ar gyfer mewnbynnu, coladu a dadansoddi data ar effaith gwasanaethau ar iechyd a llesiant yr unigolyn.

Sefydlu system adrodd leol a chenedlaethol ledled Cymru.

Iechyd Corfforol – Cynnal prosiectau gwella i leihau anghydraddoldebau iechyd, marwolaethau cynamserol a marwolaethau y gellir eu hosgoi.

Datblygu polisïau a/neu ganllawiau i fynd i'r afael â materion iechyd sy'n hysbys / dod i'r amlwg, a gwella sut mae gwasanaethau prif ffrwd y GIG yn nodi ac yn ymateb i anghenion unigolyn ag anabledd dysgu:

Mae’r ystyriaethau’n cynnwys:

• canfod, diagnosis a thriniaeth ar gyfer rhwymedd
• blaenoriaeth o ran cael brechiadau, gwella mynediad at wasanaethau sgrinio
• sicrhau defnydd eang o'r proffil iechyd
• sicrhau defnydd o adnoddau Anghenion Dysgu Ychwanegol

Sicrhau bod y cysylltiad yn parhau rhwng y gwaith sydd ar y gweill i fynd i'r afael ag unigrwydd ac ynysigrwydd cymdeithasol a’n blaenoriaethau gwella ar gyfer anabledd dysgu.

Ymchwilio i ganfod pa mor gyffredin yw unigrwydd a theimlo’n ynysig ymhlith pobl ag anabledd dysgu, eu teuluoedd a’u gofalwyr, a beth sy’n achosi hyn.

Cyfrannu at y ffrwd waith ehangach i nodi atebion i broblemau a sicrhau bod anghenion pobl ag anabledd dysgu yn cael eu hystyried a’u diwallu.

Hyrwyddo pwysigrwydd cynnal perthynas â ffrindiau ac â phobl eraill i leihau unigrwydd ac ymdeimlad o fod wedi’u hynysu.

Gweithio gyda rhanddeiliaid i adolygu’r broses o adfer darpariaeth gwasanaethau dydd awdurdodau lleol yn dilyn Covid-19, i sicrhau bod gwasanaethau yn diwallu anghenion pobl ag anabledd dysgu, eu teuluoedd a’u gofalwyr.

Cofnodi gwaith arloesol a chyfnewid arferion da ar draws awdurdodau lleol o ran darpariaeth hoe a seibiant, a chodi ymwybyddiaeth o ddulliau newydd.

Gweithredu'r camau gweithredu yn y Cynllun Cyflawni sy'n cefnogi Blaenoriaeth 3 y Strategaeth ar gyfer Gofalwyr Di-dâl: cefnogi bywyd ochr yn ochr â gofalu, gan gynnwys gweithio tuag at well dealltwriaeth o sut y gellir cael gafael ar seibiant o ofalu, ei ariannu a'i ddarparu.

Datblygu gwasanaethau dydd effeithiol mewn awdurdodau lleol.

Gwell mynediad at opsiynau seibiant hyblyg a seibiant byr sy'n hyrwyddo cynhwysiant a llesiant.

Datblygu, cyhoeddi a lansio canllawiau cenedlaethol dwyieithog ar gyfer Gwasanaethau Gofal Cymdeithasol Plant ar yr arferion gorau o ran sut y gellir cefnogi rhieni neu ddarpar rieni ag anabledd dysgu fel bod teuluoedd yn gallu aros gyda'i gilydd a’r plant yn ffynnu.

Llywodraeth Cymru i gwblhau gwaith ar adolygu Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014. Gweithio gyda Grŵp Cynghori’r Gweinidog  i sicrhau bod barn a phrofiadau pobl ag anableddau dysgu yn cael eu hadlewyrchu yng nghanlyniadau’r adolygiad i fynd i'r afael â bylchau a nodwyd yn y ddarpariaeth.

Llywodraeth Cymru i weithio gyda phartneriaid i gefnogi cynllunio'r gweithlu er mwyn sicrhau bod gweithlu gwydn sydd wedi'i hyfforddi'n briodol yn cael ei recriwtio a'i ddatblygu. 

Darparu gwasanaethau eiriolaeth a hunaneiriolaeth sy’n diwallu anghenion pawb sydd ag anabledd dysgu.

Mae lleisiau pobl ag anableddau dysgu yn cael eu clywed, gwrandewir arnynt a chefnogir hwy i wneud dewisiadau ac i reoli eu bywydau eu hunain.

Gwasanaethau Anabledd Dysgu Plant a Phobl Ifanc.

Adolygu’r gwasanaethau a ddarperir i blant a phobl ifanc er mwyn nodi’r rhwystrau a’r bylchau o ran cefnogaeth ac er mwyn rhannu arferion da.

Hyrwyddo cydweithio â rhanddeiliaid a darparwyr gwasanaethau, gan gynnwys gwasanaethau pontio, ar draws iechyd, gofal cymdeithasol ac addysg 

Darparu dull cyson, hygyrch a hawdd ei ddeall o ymdrin â gwasanaethau plant ledled y sector cyhoeddus.

Gwella pob agwedd ar wasanaethau pontio.

Anghenion Dysgu Ychwanegol – Gweithredu

Sicrhau bod anghenion dysgwyr ag anableddau dysgu yn cael eu cynrychioli mewn grŵp llywio Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY) cenedlaethol a fydd yn cyd-greu fframwaith atebolrwydd i sicrhau bod y Ddeddf ADY yn cael ei gweithredu'n llwyddiannus.

Gwerthuso i ba raddau y mae rhanddeiliaid yn cydymffurfio â'r darpariaethau yn y Ddeddf ADY ac effeithiau ac effeithiau cychwynnol y Ddeddf.

Asesiad o'r graddau y mae'r Ddeddf ADY wedi cyflawni’r hyn a fwriadwyd.

Helpu i wella mynediad at gyflogaeth, hyfforddiant a chymorth i bobl ag anableddau dysgu i’w galluogi i ymuno â’r gweithle a pharhau i weithio.

Manteisio i'r eithaf ar gyfleoedd i bobl ag anabledd dysgu gael mynediad at gynlluniau prentisiaeth a chynnig cefnogaeth drwy gydol y cynllun.

Cyflawni cyfradd uwch na 10% ar gyfer pobl anabl sy’n cychwyn prentisiaethau, a chynnal y gyfradd honno.

Sicrhau bod trefniadau asesu anghenion a chynllunio y Byrddau Partneriaeth Rhanbarthol yn cynnwys ymgysylltu ystyrlon â rhanddeiliaid allweddol gan gynnwys y rhai ag anabledd dysgu.

Fel rhan o raglen waith 'Ailgydbwyso Gofal a Chymorth' Llywodraeth Cymru, gweithio gyda'r Byrddau Partneriaeth Rhanbarthol i hyrwyddo a hwyluso cydgynhyrchu ac i gynnwys llais defnyddwyr gwasanaethau a gofalwyr wrth gynllunio a darparu gwasanaethau.

Caiff cynrychiolwyr dinasyddion, gofalwyr a’r trydydd sector eu cefnogi a'u galluogi i wneud cyfraniad llawn i waith y Byrddau.

Cynrychiolir barn pobl anabl ar lefel bwrdd ac ar draws y bartneriaeth ranbarthol ehangach.

Mae cydgynhyrchu wedi'i wreiddio yng ngwaith y Byrddau, a gall pobl ag anableddau dysgu gymryd rhan lawn yng ngwaith y partneriaethau rhanbarthol ar bob lefel. 

Tai a Llety – llais a rheolaeth wrth wneud penderfyniadau.

Sicrhau bod gwasanaethau a weithredir gan ddarparwyr trafnidiaeth gyhoeddus yn cydnabod ac yn diwallu anghenion amrywiol defnyddwyr. Mae hyn yn cynnwys sicrhau hygyrchedd amserlenni ym mhob rhan o Gymru, drwy ymgysylltu ag arbenigwyr a thrwy brofiad o ddatblygu polisïau megis Teithio Llesol a Strategaeth Drafnidiaeth Cymru.

Cydweithredu cymaint â phosibl â grwpiau cynrychiadol er mwyn rhannu profiadau, cydweithio a datblygu atebion digidol priodol sy’n helpu gyda’r defnydd o drafnidiaeth gyhoeddus.