Rhestr termau: Ystadegau'r Dreth Gwarediadau Tirlenwi

Mae tair cyfradd Treth Gwarediadau Tirlenwi:

• cyfradd is ar gyfer deunyddiau sy’n cwrdd â’r amodau a nodir yn y Ddeddf (gweler y canllawiau i gael rhagor o wybodaeth ar ddeunyddiau cymwys);
• cyfradd safonol ar gyfer pob deunydd arall; a
• chyfradd gwarediadau heb awdurdod ar gyfer gwarediadau trethadwy a wneir yn rhywle ac eithrio safleoedd tirlenwi awdurdodedig.

Mae’r cyfraddau treth ar gyfer 2018-19 i 2020-21 i’w gweld yn y tabl isod:

Codir gwarediad trethadwy ar safle tirlenwi awdurdodedig ar y gyfradd safonol, oni bai bod y deunydd sy'n cael ei waredu yn cynnwys un neu fwy o ddeunyddiau cymwys yn unig neu'n gymysgedd cymwys o ddeunyddiau (ac os felly, codir y gyfradd is).

Bydd gwarediad trethadwy sy'n cael ei wneud yn unrhyw le oni bai am safle tirlenwi awdurdodedig yn ddarostyngedig i dâl yn ôl y gyfradd gwarediadau heb eu hawdurdodi. Mae hyn waeth beth fo natur y deunydd a waredir a waeth pe byddai fel arall yn ddarostyngedig i'r gyfradd safonol neu'r gyfradd is pe bai’n cael ei waredu mewn safle tirlenwi awdurdodedig.

I gael rhagor o wybodaeth, gweler y canllawiau technegol Treth Gwarediadau Tir.

Mae pob gweithredwr safle tirlenwi yn cytuno ar gyfnod cyfrifyddu gyda’r Awdurdod ar gyfer dychwelyd ffurflen Treth Gwarediadau Tir, y mae’n rhaid iddi gael ei derbyn erbyn diwrnod gwaith olaf y mis yn dilyn diwedd y cyfnod cyfrifyddu.

Mae’r rhan fwyaf o weithredwyr safleoedd tirlenwi’n gweithio’n unol â chwarteri calendr safonol (Ebrill i Fehefin, Gorffennaf i Fedi, Hydref i Ragfyr, Ionawr i Fawrth). Felly, y data ar gyfer unrhyw chwarter penodol yn cael ei gynnwys ar un ffurflen Treth Gwarediadau Tirlenwi ar gyfer y gweithredwr safle tirlenwi hwnnw. Mae’r ffurflenni hyn i fod i gael eu derbyn gan yr Awdurdod erbyn diwrnod gwaith olaf y mis wedi diwedd y chwarter (Gorffennaf, Hydref, Ionawr, Ebrill).

Fodd bynnag, mae lleiafrif bychan o weithredwyr safleoedd tirlenwi’n gweithio’n unol â chyfnodau amgen o dri mis (er enghraifft Mai i Orffennaf, neu Mehefin i Awst). Mae'r addasiadau a wnaed i ddata a ddarparwyd gan y gweithredwyr hyn wedi'u nodi yn adran Dulliau y datganiadau ystadegol.

Gall rhai enghreifftiau o waredu deunyddiau gael eu hystyried yn esempt rhag Dreth Gwarediadau Tirlenwi ac felly ni fyddant yn cael eu hadrodd i'r Awdurdod. Ni chesglir unrhyw ddata ar y gwarediadau esempt hyn. Ar hyn o bryd mae dau warediad esempt:

Amryfal warediad deunydd ar yr un safle

Pan mae’r deunydd wedi cael ei gynnwys eisoes ar ffurflen dreth a bod treth wedi’i thalu wrth ei waredu ar yr un safle. Mae hyn yn sicrhau mai dim ond un waith y bydd gwarediadau lluosog o’r un deunydd ar yr un safle awdurdodedig yn agored i Dreth Gwarediadau Tir.

Mynwentydd anifeiliaid anwes

Mae’n berthnasol i safleoedd tirlenwi awdurdodedig nad ydynt ond yn derbyn gwaredu cyrff neu lwch anifeiliaid anwes marw (ac unrhyw flwch neu wrn sy’n eu cynnwys). Gan fod y gwarediadau mewn mynwentydd anifeiliaid anwes yn esempt, nid oes raid i weithredwyr mynwentydd o'r fath gofrestru gydag yr Awdurdod i gyfrif ar gyfer Treth Gwarediadau Tir. Nid yw’r esemptiad yn cwmpasu safleoedd tirlenwi eraill sy’n derbyn gweddillion anifeiliaid anwes a mathau eraill o wastraff.

Gellir hawlio rhyddhad ar rai gwarediadau trethadwy ar y gyfradd is ar safleoedd awdurdodedig. Mewn achosion o’r fath ni chaiff y dreth ei chodi os bydd y rhyddhad yn cael ei hawlio mewn ffurflen dreth. Caiff rhyddhadau eu gosod mewn pedwar categori cyffredinol:

• deunydd a dynnir o wely afon, o wely’r môr neu o ddyfroedd eraill drwy garthu;
• deunydd sy’n deillio o fwyngloddio a chwarela;
• ail-lenwi mwyngloddiau brig a chwareli; ac
• adfer safleoedd.

Caiff gweithredwr safle tirlenwi wneud cais i'r Awdurdod am gymeradwyaeth i gymhwyso disgownt mewn perthynas â dŵr sydd mewn deunydd wrth gyfrifo pwysau trethadwy’r deunydd mewn gwarediad trethadwy. Mae’r amgylchiadau pryd gellir cymhwyso’r disgownt mewn perthynas â dŵr wedi’u cyfyngu i achosion cyfiawn pryd y mae angen ychwanegu neu ddefnyddio dŵr. Gellir gwneud ceisiadau pan fydd y dŵr yn bresennol fel mater o raid yn y deunydd at y dibenion canlynol:

• bod rhaid ei ychwanegu er mwyn gallu cludo’r deunydd i’w waredu;
• bod rhaid ei ychwanegu i echdynnu mwyn;
• bod rhaid ei ychwanegu yn ystod proses ddiwydiannol;
• ei fod yn deillio’n anochel o ganlyniad i broses ddiwydiannol; neu
• bod y deunydd yn weddillion trin elifiant neu garthion mewn gwaith trin dŵr.

Bydd yn ofynnol i weithredwyr safleoedd tirlenwi hawlio'r disgownt mewn perthynas â dŵr yn eu ffurflen dreth drwy ddarparu manylion y tunelledd dŵr i'w ddisgowntio ar gyfer pob cyfnod cyfrifyddu. Nid yw wedi’i gynnwys mewn unrhyw bwysau yr adroddwyd ei fod yn destun y cyfraddau safonol neu is.

I gael rhagor o wybodaeth am esemptiadau, rhyddhadau a disgownt, gweler y canllawiau technegol ar wefan yr Awdurdod a’r ddeddfwriaeth ar gyfer Deddf Treth Gwarediadau Tirlenwi (Cymru) 2017.

Gallai gwaredu deunydd fel gwastraff fod yn agored i Dreth Gwarediadau Tirlenwi ni waeth ymhle cafodd y gwarediad ei wneud. Gall gwarediadau a wnaed y tu allan i safle tirlenwi awdurdodedig fod yn agored i’r gyfradd gwarediadau heb eu hawdurdodi (£137.00 y dunnell ar gyfer 2019-20). Caiff y gyfradd hon ei chymhwyso, yn ddiwahân, i bob deunydd a waredir, ni waeth os yw’r deunydd yn agored i'r gyfradd safonol neu’n gymwys ar gyfer y gyfradd is. Nid oes yr un o’r esemptiadau neu ryddhadau sy’n gymwys i warediadau ar safleoedd tirlenwi awdurdodedig ar gael i warediadau anawdurdodedig.

Gellir cael rhagor o wybodaeth ar warediadau heb eu hawdurdodi ar wefan yr Awdurdod.