Refeniw a gwariant cyfalaf alldro awdurdodau lleol: Ebrill 2019 i Fawrth 2020

Prif bwyntiau

Refeniw

Yn 2019-20, bu cynnydd o 2.4% i £8.3 biliwn yng nghyfanswm gwariant refeniw gros awdurdodau lleol Cymru. Er bod hyn yn dilyn dwy flynedd lle bu cwymp yn y gwariant, mae'n parhau â'r darlun cyffredinol a welwyd ers y dirywiad economaidd ddechrau'r degawd pan fu llai o dwf mewn gwariant. Roedd gwariant gros y pen yn £2,634 neu £49 yn uwch na'r flwyddyn flaenorol.

Cyn effaith y dirwasgiad a'r mesurau cyni a ddaeth yn ei sgil, adroddwyd yn rheolaidd am gynnydd blynyddol o 5% neu 6% ond ers 2010-11, dim ond yn ystod dwy flynedd yn unig y gwelwyd twf sy'n uwch na 2%. 

Mae hyn wedi cael effaith amrywiol gan ddibynnu ar y maes gwasanaeth, er bod newidiadau o ran dosbarthu yn golygu y dylid bod yn ofalus wrth ddadansoddi dros gyfnod o amser. Yn gyffredinol, mae gwasanaethau statudol fel addysg a gwasanaethau cymdeithasol wedi cael eu diogelu (ac ym maes gwasanaethau cymdeithasol y gwelwyd y cynnydd mwyaf mewn gwariant) ond, mewn gwasanaethau eraill fel llyfrgelloedd, gwasanaethau amgylcheddol lleol, ffyrdd a thrafnidiaeth a chynllunio, gwelwyd gostyngiadau cyffredinol ers 2010-11. Addysg a gwasanaethau cymdeithasol sydd i gyfrif yn awr am 66% o wariant cyffredinol awdurdodau unedol o'i gymharu â 59% yn 2010-11 a 60% ym 1999-2000.

Cyfalaf

Bu cynnydd o 1.2% mewn gwariant cyfalaf yn 2019-20 i £1,246 miliwn neu £400 y pen o'r boblogaeth. Mae hyn yn cynrychioli cynnydd o £15 miliwn ar y flwyddyn flaenorol.

Yn gyffredinol, mae gwariant cyfalaf yn fwy anwadal a gall gael ei effeithio'n sylweddol gan fuddsoddiadau mawr neu addasiadau. Cynyddodd gwariant yn 2019-20 er gwaethaf gostyngiad mawr ym maes addysg, sy'n cynrychioli 20 y cant o wariant cyfalaf. Mewn cyferbyniad llwyr, ers 2010-11 mae cyfran y gwariant cyfalaf a gaiff ei wario ar drafnidiaeth wedi syrthio o 21% i 15%.

Cafodd y rhan fwyaf o'r gwariant cyfalaf hwn ei wario gan awdurdodau unedol. Adroddodd awdurdodau’r heddlu, awdurdodau tân ac achub ac awdurdodau parciau cenedlaethol wariant o £38 miliwn, £13 miliwn a £3 filiwn yn eu trefn.