Mae ymchwil newydd a gomisiynwyd gan Lywodraeth Cymru yn dangos mai yfwyr niweidiol a pheryglus fydd yn profi effaith fwyaf gosod isafbris uned ar gyfer alcohol.
Cyhoeddwyd y cynnwys hwn dan weinyddiaeth Llywodraeth Cymru 2016 i 2021
Ym mis Hydref, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru Fil newydd a fydd, os caiff ei basio gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru, yn cyflwyno isafbris ar gyfer gwerthu alcohol. Bwriad y Bil yw mynd i'r afael ag effeithiau iechyd goryfed alcohol.
Cafodd Grŵp Ymchwil Alcohol Sheffield ym Mhrifysgol Sheffield ei gomisiynu gan Lywodraeth Cymru ym mis Mehefin 2017 i ddiweddaru'r gwerthusiad yn seiliedig ar fodel a wnaed yn 2014 ar yr effaith debygol o osod ystod o bolisïau isafbris uned yng Nghymru.
Cafodd adroddiad interim ei gyhoeddi heddiw sy’n diweddaru'r gwaith modelu a wnaed gan Brifysgol Sheffield yn 2014. Mae hefyd yn darparu dadansoddiad o'r effeithiau iechyd y byddai gosod isafbris uned o 50 ceiniog, er enghraifft, yn eu cael er mwyn gallu cymharu â'r hyn a ddefnyddiwyd yn adroddiad 2014.
Mae'r ymchwil yn dangos bod yfwyr niweidiol yn prynu bron hanner (46%) eu halcohol am bris sy'n llai na 50c yr uned. Yfwyr niweidiol yw 4% o'r boblogaeth sy'n yfed, ac maen nhw'n yfed 27% o'r holl alcohol sy’n cael ei yfed yng Nghymru, ac yn gyfrifol am 20% o'r gwariant arno.
Mewn cyferbyniad â hynny, mae yfwyr cymedrol yn prynu llai na chwarter (22%) o'u halcohol am bris sy'n llai na 50c yr uned, gan olygu y byddai yfwyr cymedrol ond yn gwario £8.30 yn ychwanegol y flwyddyn pe byddai'r isafbris uned yn 50c, er enghraifft.
Mae'r gwaith ymchwil hefyd yn dangos y canlynol:
- Amcangyfrifir y bydd isafbris uned o 50c yn osgoi 66 o farwolaethau a 1,281 o dderbyniadau i ysbytai bob blwyddyn
- Mae yfwyr niweidiol yn yr ardaloedd mwyaf difreintiedig yn cyfrif am 0.6% o’r boblogaeth sy’n yfed, ac mae'r model yn amcangyfrif y bydd yr yfwyr niweidiol hyn yn profi gostyngiad o 45% yn nifer y marwolaethau sy'n gysylltiedig ag alcohol a gostyngiad o 24% yn nifer y derbyniadau i ysbyty y gellir eu hosgoi
- Mae bron tri chwarter o yfwyr yn yfed o fewn canllawiau Prif Swyddog Meddygol y DU sef 14 uned yr wythnos, ond mae 24% o yfwyr yn yfed ar lefelau a allai fod yn beryglus (14-50 uned yr wythnos i ddynion a 14-35 i fenywod), ac mae dros 4% yn yfwyr niweidiol (dros 50 uned yr wythnos i ddynion a 35 i fenywod)
- Ychydig iawn o alcohol sy'n cael ei werthu yn y sector mewnfasnach (tafarndai a bwytai) am bris islaw'r enghraifft o 50c yr uned (llai nag 1% o'r holl werthiant), ond mae cyfran sylweddol o'r alcohol yn y sector allfasnach (siopau trwyddedig) (46%) a 37% o'r holl unedau a yfir yn gyffredinol yn cael eu prynu am lai na 50c yr uned.
"Mae'r ymchwil hon yn dystiolaeth bellach bod cysylltiad clir iawn ac uniongyrchol rhwng lefelau goryfed ac argaeledd alcohol rhad.
"Bydd cyflwyno isafbris uned yn cael effaith glir ar y rheini sy'n yfed lefelau niweidiol a pheryglus o alcohol rhad a chryf. Mae hefyd disgwyl i'r isafbris uned wneud cyfraniad pwysig at fynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd drwy wella canlyniadau iechyd yfwyr niweidiol a pheryglus sy'n byw yn ardaloedd mwyaf difreintiedig Cymru.
"Mae modd osgoi pob marwolaeth sy'n gysylltiedig ag alcohol – felly drwy gyflwyno'r mesur hwn, byddwn yn achub bywydau."