Cylch gorchwyl

Diben Grŵp Cyngor Technegol (TAG) Llywodraeth Cymru yw sicrhau bod gwybodaeth a chyngor gwyddonol a thechnegol, gan gynnwys cyngor sy'n dod oddi wrth Grŵp Cynghori Gwyddonol y DU ar Argyfyngau (SAGE)^{1, 2, 3} ar gyfer COVID-19, yn cael ei ddatblygu a'i ddehongli er mwyn:

• Sicrhau bod Llywodraeth Cymru a'r sector cyhoeddus yng Nghymru yn cael mynediad amserol at yr wybodaeth wyddonol a thechnegol ddiweddaraf sy'n gysylltiedig â'r pandemig.
• Dehongli allbynnau SAGE a'u goblygiadau ar gyfer cyd-destun Cymreig.
• Comisiynu a dehongli modelau data, allbynnau ymchwil a mesuriadau sy'n benodol i anghenion Cymru ac sy'n helpu i ddeall natur, cwmpas a lledaeniad COVID-19 yng Nghymru.
• Fel aelodau o SAGE, trosglwyddo cwestiynau gwyddonol gan Lywodraeth Cymru a chyfrannu papurau, cyngor neu ddata gwyddonol perthnasol.
• Cefnogi dull colegol o ran cyngor ac ymchwil gwyddoniaeth a thechnoleg ym mhob maes o COVID-19 gan weithio gyda chydweithwyr ar draws y pedair gwlad.
• Darparu cyngor a data i hysbysu Llywodraeth Cymru, y GIG, Gofal Cymdeithasol a gwaith polisi a chynllunio ehangach y sector cyhoeddus.
• Cyfathrebu a rhannu dealltwriaeth o'r feirws gyda'r sector cyhoeddus a'r cyhoedd mewn ffordd agored a thryloyw.

Nid yw TAG yn:

• disodli swyddogaethau grwpiau Cydgysylltu Strategol na Chelloedd Technegol Gwyddonol lleol.
• disodli swyddogaethau statudol Iechyd Cyhoeddus Cymru.
• datblygu polisïau Llywodraeth Cymru nac yn rhoi sylwadau ar benderfyniadau Gweinidogion Cymru, er y gall roi cyngor i'r rhai sy'n gwneud penderfyniadau a’r rhai sy’n llunio polisïau.

Mae TAG yn rhan o ymateb brys Llywodraeth Cymru i COVID-19.

Blaenoriaethau ar gyfer TAG

Er ein bod yn cydnabod bod tystiolaeth wyddonol yn aml yn anghyflawn ac yn amodol, blaenoriaeth gyffredinol TAG yw darparu'r cyngor gwyddonol a thechnegol gorau posibl i gefnogi'r ymateb i’r pandemig COVID-19 yng Nghymru.

Fel grŵp cynghori gwyddonol, nid penderfynu ar bolisïau yw rôl TAG ond crynhoi a distyllu'r ymchwil sydd ar gael i helpu i arwain Gweinidogion wrth iddynt wneud penderfyniadau.

Mae'r blaenoriaethau presennol yn datblygu o hyn ac yn agored i newid, ond maent yn cynnwys:

• Deall a dehongli epidemioleg y feirws yng Nghymru, yn y DU ac mewn cyd-destun byd-eang yn well, gan gynnwys ffactorau risg sy'n ymwneud â demograffeg, daearyddiaeth a grwpiau agored i niwed (e.e. oedran).
• Darparu gwaith modelu megis amcangyfrifon a senarios a ragwelir i gynorthwyo gyda chynllunio a gwneud penderfyniadau ym mhob rhan o'r sector cyhoeddus yng Nghymru mewn ymateb i COVID-19.
• Cynghori ar y ffyrdd mwyaf priodol o ganfod a monitro lledaeniad COVID-19 yng Nghymru mewn ffordd mor effeithiol â phosibl.
• Cynghori ar ymyriadau priodol i ddiogelu lles poblogaeth Cymru rhag COVID-19, i dynnu sylw at y niwed anuniongyrchol y gellid ei achosi o ganlyniad i ymyriadau arfaethedig ac i helpu llunwyr polisïau i nodi mesurau lliniaru priodol.
• Darparu mewnwelediad i wyddoniaeth ymddygiadol a chyfathrebu risg i hysbysu llunwyr polisïau a chyfathrebu â'r cyhoedd.
• Ystyried cyfleoedd therapiwtig, diagnostig a chyfleoedd eraill sy'n datblygu i drin, canfod neu fonitro SARS-CoV2
• Ystyried genomeg y feirws, ac amrywiolynnau sy'n datblygu, a chynghori ar oblygiadau posibl ar gyfer ymyriadau cyfredol ac arfaethedig.
• Cydweithio â Chanolfan Dystiolaeth COVID-19 Cymru ac ystyried y tirlun ymchwil a thystiolaeth ehangach.
• Cynorthwyo’r newid o bandemig i endemig ac ystyried y gofynion gwyddonol a thechnegol tymor hwy ar gyfer ail-ymddangosiad pandemig COVID-19 a phandemigau eraill yn y dyfodol.
• Cefnogi'r gwaith o ddatblygu a deall effaith strategaethau adfer yn sgil COVID-19.

Nid yw'r rhestr hon o flaenoriaethau yn gyfyngedig, a dylai'r Cyd-gadeiryddion ei hadolygu a'i diweddaru o bryd i'w gilydd, gyda mewnbwn gan TAG.

1. https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/80087/sage-guidance.pdf
2. https://www.gov.uk/government/groups/scientific-advisory-group-for-emergencies-sage
3. https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/61252/the2009influenzapandemic-review.pdf

TAG yw'r Grŵp Cyngor Technegol, sy'n cynnwys arbenigwyr gwyddonol a thechnegol sy'n rhoi cyngor ac arweiniad gwyddonol Lywodraeth Cymru mewn ymateb i COVID-19.

Grŵp am gyfnod cyfyngedig yw TAG a bydd yn cael ei ddirwyn i ben ar ôl diwedd yr argyfwng.

TAC yw'r Gell Cyngor Technegol, sy'n cynnwys tîm craidd o weision sifil Llywodraeth Cymru ac mae'n darparu swyddogaeth ysgrifenyddol i TAG a'i is-grwpiau cysylltiedig.

Mae TAG yn darparu cyngor gwyddonol a thechnegol annibynnol ar draws Llywodraeth Cymru ar COVID-19. Mae'r cyfrifoldeb a'r atebolrwydd am TAG yn nwylo’r Cyd-gadeiryddion sydd, yn eu tro, yn cael eu rheoli gan Fwrdd Goruchwylio sy'n cynnwys y Cyfarwyddwr Cyffredinol Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, y Cyfarwyddwr Cyffredinol Cydgysylltu Argyfwng Covid a'r Prif Swyddog Meddygol.

Mae cyfarfod wythnosol o Gadeiryddion is-grwpiau TAG yn cytuno ar gomisiynau a meysydd sy'n peri pryder y mae angen rhagor o wybodaeth a thrafodaeth arnynt yn TAG. Mae Cyd-gadeiryddion TAG hefyd yn mynychu cyfarfodydd Grŵp Cydgysylltu Gwyddoniaeth wythnosol y DU, er mwyn sicrhau cydgysylltiad â gweithgarwch SAGE sydd ar y gweill, ac yn mynychu cyfarfodydd Grŵp Cydgysylltu Gwyddonol y Pedair Gwlad bob pythefnos, i ystyried materion gwyddonol mwy strategol.

Mae gwybodaeth sy'n deillio o TAG yn swyddogol-sensitif ac nid yw'n cael ei rhannu y tu allan i'r strwythurau hyn heb gymeradwyaeth Cyd-gadeiryddion TAG neu Gadeiryddion is-grwpiau TAG cyn eu cyhoeddi. Ystyrir bod trafodaethau yn ystod cyfarfodydd TAG a’i is-grwpiau yn swyddogol-sensitif ac ni ddylid dyfynnu ohonynt na chyfeirio atynt heb ganiatâd perthnasol. 

Mae gwybodaeth sy'n deillio o SAGE a'i is-grwpiau yn swyddogol-sensitif ac ni ddylid ei rhannu y tu hwnt i anghenion y weinyddiaeth ddatganoledig heb gymeradwyaeth ysgrifenyddiaeth SAGE.

Mae'n ofynnol i bob aelod o TAG a’i is-grwpiau lofnodi Datganiad Buddiant.

Mewn egwyddor, mae TAG wedi ymrwymo i rannu gwybodaeth a chanfyddiadau â'r cyhoedd pryd bynnag y bo modd yn unol â'r comisiwn gwreiddiol. Bydd TAG yn gwneud pob ymdrech i gyhoeddi allbynnau technegol mor brydlon â phosibl.  Anogir cyfranwyr TAG i gyhoeddi eu canfyddiadau mewn cyfnodolion perthnasol a adolygir gan gymheiriaid. Gall rhai papurau fod yn ddibynnol ar gyhoeddi papurau eraill megis y rhai a ddatblygir gan SAGE, ac mewn achosion eraill gellir teimlo bod risg sylweddol o gamliwio neu gamddealltwriaeth os cânt eu cyhoeddi. O ganlyniad gellir cadw'r papurau hyn yn swyddogol-sensitif.

Nid yw unrhyw aelod o TAG na'i is-grwpiau yn cael ei dalu i fod yn aelod. Mae Cyd-gadeiryddion TAG yn ddiolchgar am y cyfraniadau enfawr o ran amser, ymdrech ac arbenigedd sydd wedi'u gwirfoddoli i ddiwallu anghenion yr argyfwng hwn yng Nghymru. I gydnabod hynny, byddant yn ymdrechu i ddarparu llythyrau cyfeirio at yr Is-gangellorion perthnasol yn tynnu sylw at gyfraniad perthnasol aelodau y gellir ei ddefnyddio fel tystiolaeth ar gyfer cydnabyddiaeth o dan Fframwaith Rhagoriaeth Ymchwil 2021 lle bo hynny'n berthnasol.

Lleoliad

Mynediad o bell lle bo modd.

Pa mor aml y cynhelir Cyfarfodydd

Boreau Mawrth a Gwener, yn gweithio ar y cyd â Chyfarfodydd SAGE (dydd Iau ar hyn o bryd) ac is-grwpiau eraill.

Eitemau Agenda

Bydd Cyd-gadeiryddion TAG yn cytuno ar yr agenda derfynol ar gyfer pob cyfarfod o'r TAG. Gall unrhyw fynychwr ofyn am gynnwys eitem neu bapur ar yr agenda.

Dosbarthu Papurau

Bydd agendâu, papurau ategol a chofnodion y cyfarfod blaenorol yn cael eu dosbarthu i'r rhai sy'n bresennol cyn gynted ag y bo'n ymarferol bosibl.

Bydd cofnodion a chamau gweithredu'r cyfarfod diweddaraf hefyd yn cael eu dosbarthu cyn gynted ag y bo'n ymarferol bosibl ar ôl y cyfarfod.

Aelodaeth

Er mwyn cadw annibyniaeth a chydbwysedd yr arbenigedd sydd ei angen i roi cyngor gwyddonol a thechnegol i Lywodraeth Cymru, dylid tynnu'r rhan fwyaf o aelodau TAG a'r is-grwpiau o'r byd academaidd a chyrff priodol yn y sector cyhoeddus.

Mae aelodaeth TAG drwy wahoddiad Cyd-gadeiryddion TAG. Bydd Cadeiryddion is-grwpiau TAG yn fynychwyr sefydlog. Bydd aelodau is-grwopiau TAG yn eu mynychu drwy wahoddiad Cadeiryddion is-grwpiau TAG drwy gytundeb â Chyd-gadeiryddion TAG. Ategir yr aelodaeth gan arbenigwyr pwnc-benodol yn unol ag eitemau agenda neu feysydd trafod.

Arsylwyr

Gellir gwahodd unigolion i arsylwi lle y bo'n berthnasol, yn ôl disgresiwn Cyd-gadeiryddion TAG. Ni ddylai arsylwyr gymryd rhan mewn trafodaethau oni bai bod Cyd-gadeiryddion TAG yn galw arnynt.

Presenoldeb

Heblaw mewn amgylchiadau eithriadol, dylai pob aelod o TAG ymdrechu i fynychu pob cyfarfod.

Gofyn i unigolion adael y cyfarfod

Yn ôl disgresiwn Cyd-gadeiryddion TAG, gellir gofyn i unrhyw un neu bob unigolyn sy'n bresennol mewn cyfarfod o TAG dynnu'n ôl o rannau o'r cyfarfod er mwyn hwyluso trafodaeth lawn a gonest.

Cynnal busnes brys

Lle mae'n ofynnol cynnal busnes brys rhwng cyfarfodydd, bydd Cyd-gadeiryddion TAG yn trefnu i geisio safbwyntiau'r aelodau drwy e-bost a bydd y canlyniad yn cael ei adrodd i gyfarfod nesaf TAG.

Gwneud penderfyniadau ac uwchgyfeirio

Bydd TAG yn ceisio gwneud penderfyniadau drwy gonsensws. Os na cheir consensws, tynnir sylw at hyn yn yr adroddiad neu'r datganiad perthnasol.

Datgan Buddiannau

Bydd angen i fynychwyr TAG ddatgan buddiannau a bydd cofrestr buddiannau yn cael ei chadw gan yr ysgrifenyddiaeth a'i diweddaru o bryd i'w gilydd.

Egwyddorion Nolan

Rhaid i'r rhai sy'n bresennol ymrwymo i saith egwyddor bywyd cyhoeddus (Nolan) a glynu wrthynt.

Bydd is-grwpiau'n cael eu creu pan fydd angen ystyried maes penodol yn fanylach. Mae pob is-grŵp yn rhoi cyngor ar eu meysydd unigol a disgwylir y bydd is-grwpiau'n defnyddio'n rhagweithiol yr arbenigedd sydd ar gael o fewn TAG a TAC wrth wneud hynny. Bydd pob is-grŵp yn gweithredu o fewn cwmpas a nodir mewn dogfen Cylch Gorchwyl. Yr is-grwpiau presennol yw:

I gael rhagor o wybodaeth, cysylltwch â: HSSG.TAC@llyw.cymru