Ystadegau, Dogfennu

Tueddiadau yng ngweithgarwch gofal a gynlluniwyd y GIG: ar Mawrth 2023

Adroddiad yn crynhoi data am weithgarwch a pherfformiad yng ngofal a gynlluniwyd y GIG, yn cynnwys rhestrau aros rhwng atgyfeirio a thriniaeth, gwasanaethau diagnostig a therapi, gweithgaredd gofal eilaidd a gwasanaethau canser ar Mawrth 2023.

Cyhoeddwyd gyntaf: 14 Rhagfyr 2023

Diweddarwyd ddiwethaf: 14 Rhagfyr 2023

Lawrlwytho'r ddogfen: Maint ffeil 282 KB, Math o ffeil PDF

Efallai na fydd y ffeil hon yn gyfan gwbl hygyrch.

Ar y dudalen hon

Cyflwyniad

Mae'r datganiad ystadegol hwn yn rhoi crynodeb o'r gweithgarwch gofal wedi’i drefnu a gyflawnwyd gan y GIG yng Nghymru. Mae'r ystadegau a gyflwynir yn y datganiad yn cynnwys: rhestrau aros rhwng atgyfeirio a thriniaeth, gweithgarwch cleifion mewnol, atgyfeiriadau a gweithgarwch cleifion allanol, arosiadau diagnosteg a therapi, gwelyau’r GIG ac amseroedd aros gwasanaethau canser yng Nghymru. Darperir data hanesyddol mor bell yn ôl ag y maent ar gael ac eglurir newidiadau allweddol sy'n effeithio ar gymaroldeb dros amser.

Mae gofal wedi'i drefnu yn cwmpasu'r gwasanaethau a gynigir gan y GIG ar gyfer cyflyrau/anhwylderau lle darperir gofal yn yr ysbyty, a hynny gan amlaf ar ôl atgyfeiriad gan weithiwr iechyd sylfaenol neu weithiwr iechyd proffesiynol cymunedol.

Mae targedau perfformiad sy'n gysylltiedig â gofal wedi’i drefnu yn cael eu monitro yn y crynodeb misol o weithgarwch a pherfformiad y GIG ac nid ydynt yn cael eu hadrodd yma. Mae'r cyhoeddiad hwn yn canolbwyntio ar dueddiadau tymor hwy. Mae adroddiad tebyg ar ofal brys ac argyfwng – galwadau ambiwlans ac amseroedd ymateb a gweithgarwch a pherfformiad yr adrannau brys – wed’i gynhyrchu hefyd ac mae'n cael ei gyhoeddi ar wahân.

Mae data ar gyfer pob maes hefyd ar gael yn fanylach ar ein gwefan StatsCymru.

Terminoleg a nodiadau cyffredinol

Caiff gweithgarwch ei fesur yn ôl 'llwybrau cleifion'. Mae llwybrau yn uwch na'r nifer cyfatebol o gleifion unigol oherwydd bod gan rai cleifion nifer o lwybrau agored. Mae mwy o wybodaeth am hyn ar gael ym mlog y Prif Ystadegydd.

Pan fydd data yn cael eu dadansoddi yn ôl Bwrdd Iechyd Lleol, mae hyn yn cynrychioli'r bwrdd iechyd lleol lle mae'r gwasanaeth yn cael ei ddarparu, nid o reidrwydd lle mae cleifion yn byw. Mae hyn yn effeithio'n arbennig ar Bowys, lle mae gwahaniaethau arwyddocaol yn nifer y gwasanaethau a'r math o wasanaethau a ddarperir o'i gymharu â byrddau iechyd lleol eraill.

O 1 Ebrill 2019 ymlaen, symudodd darpariaeth y gwasanaeth iechyd ar gyfer trigolion awdurdod lleol Pen-y-bont ar Ogwr o Abertawe Bro Morgannwg i Gwm Taf. Newidiodd enwau'r bwrdd iechyd a daeth Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf yn yn Fwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg a daeth Bwrdd Iechyd Prifysgol Abertawe Bro Morgannwg yn Fwrdd Iechyd Bae Abertawe. Am fwy o wybodaeth, gweler y Datganiad Ysgrifenedig: Newid ffiniau byrddau iechyd: Pen-y-bont ar Ogwr (25 Chwefror 2019).

Prif bwyntiau

Yn ystod y degawd cyn y pandemig gwelwyd cynnydd graddol yn nifer y llwybrau a oedd yn aros ar restrau aros rhwng atgyfeirio a thriniaeth. Yn ystod y pandemig achosodd y gostyngiad mewn gweithgarwch gofal a gynlluniwyd gynnydd arwyddocaol yn nifer y llwybrau sy'n aros, o tua 450,000 i tua 750,000. Gwelwyd cynnydd arwyddocaol hefyd yn nifer y llwybrau sy'n aros mwy na blwyddyn a mwy na dwy flynedd, ar ôl bod yn agos at sero cyn y pandemig.
Cynyddodd canolrif yr amseroedd aros rhwng atgyfeirio a thriniaaeth yn ystod y pandemig i oddeutu 29 wythnos ar ôl cyfnod hir o sefydlogrwydd cymharol, sef rhwng 9 ac 11 wythnos fel arfer. Wedi hynny fe wnaethant adfer i tua 20 wythnos erbyn mis Mawrth 2023.
Roedd y llwybrau a oedd yn aros am ddiagnosteg a therapïau yn newidiol cyn 2020, heb dueddiadau hirdymor amlwg. Yn dilyn pandemig COVID-19 fe wnaethant gyrraedd y lefelau uchaf ar gofnod erbyn diwedd 2022-23.
Mae atgyfeiriadau ar gyfer apwyntiadau cleifion allanol newydd wedi cynyddu dros y degawd diwethaf ac wedi cyrraedd y lefel uchaf ar gofnod yn 2022-23, yn dilyn gostyngiad arwyddocaol yn ystod y pandemig.
Bu gostyngiad parhaus yn nifer y gwelyau sydd ar gael a’r gwelyau a ddefnyddir yn y GIG ers 1990, gan adlewyrchu'r newidiadau polisi sydd â’r bwriad o drin mwy o gleifion mewn lleoliadau heblaw ysbytai a datblygiadau technolegol sydd wedi arwain at gyfnodau aros byrrach.
Yn ystod y degawd diwethaf gwelwyd twf cyson mewn gweithgarwch ar y llwybr lle’r amheuir canser, a bu cynnydd yn y cleifion sy’n cael gwybod nad oes ganddynt ganser a chleifion sy’n dechrau triniaeth ddiffiniol.

Rhwng atgyfeirio a thriniaeth (rhestrau aros)

Mae ystadegau rhwng atgyfeirio a thriniaeth yn dangos data misol ar amseroedd aros ar gyfer llwybrau cleifion yn dilyn atgyfeiriad gan feddyg teulu neu ymarferydd meddygol arall i'r ysbyty i gael triniaeth yn y GIG. Llwybrau agored yw'r rhai sy'n aros ar y rhestr aros am driniaeth, a llwybrau caeedig yw'r rhai a dynnir oddi ar y rhestr aros.

Ffigur 1: Llwybrau sy'n aros i ddechrau triniaeth, Ebrill 2012 i Fawrth 2023

Disgrifiad o Ffigur 1: Siart linell sy'n dangos tuedd gynyddol fach mewn llwybrau a oedd yn aros cyn y pandemig. Arweiniodd y pandemig at gynnydd arwyddocaol yn y nifer sy’n aros. Cynyddodd nifer y cleifion sy’n aros yn hirach na blwyddyn a dwy flynedd yn sydyn, ond roeddent yn gostwng tua diwedd 2022-23.

Ffynhonnell: Amseroedd aros rhwng atgyfeirio a thriniaeth, Iechyd a Gofal Digidol Cymru

Atgyfeirio at driniaeth: StatsCymru

Roedd yr uchafbwynt yn y llwybrau a oedd yn aros i ddechrau triniaeth ym mis Medi 2022 (755,000 o lwybrau) bron ddwywaith nifer y llwybrau a oedd yn aros ym mis Ionawr 2013 (383,000), y nifer isaf yn y gyfres a gofnodwyd. Rhwng 2012 a 2020 cynyddodd nifer y llwybrau sy'n aros mwy na blwyddyn o tua mil i chwe mil, cyn cyrraedd uchafbwynt o dros 183,000 ym mis Awst 2022. Fel arfer roedd rhwng cant a dau gant o lwybrau yn aros mwy na dwy flynedd tan 2020, cyn codi i dros 70,000 erbyn Mawrth 2022. Mae'r niferoedd sy'n aros mwy na blwyddyn a mwy na dwy flynedd wedi troi tuag at i lawr oddi ar hynny.

Ffigur 2: Llwybrau sy'n aros i ddechrau triniaeth fesul 100,000 o'r boblogaeth yn ôl darparwr bwrdd iechyd lleol, Ebrill 2012 i Fawrth 2023, [Nodyn 1] [Nodyn 2]

Disgrifiad o Ffigur 2: Siartiau llinell sy'n dangos cynnydd mewn llwybrau fesul 100 mil o'r boblogaeth sy'n aros ar draws holl fyrddau iechyd lleol Cymru yn dilyn y pandemig. Ar gyfer pob bwrdd iechyd lleol, cododd nifer y cleifion sy'n aros mwy na blwyddyn a mwy na dwy flynedd yn sydyn yn ystod y pandemig, ond yn y rhan fwyaf o achosion maent wedi troi tuag i lawr ers hynny.

Ffynhonnell: Amseroedd aros rhwng atgyfeirio a thriniaeth, Iechyd a Gofal Digidol Cymru

[Nodyn 1]: Mae’r lefelau isel ym Mhowys yn adlewyrchu'r ffaith fod gwahaniaethau arwyddocaol yn y nifer a’r math o wasanaethau a ddarperir ym Mhowys o'i gymharu â Byrddau Iechyd Lleol eraill.

[Nodyn 2]: Yn 2019 arweiniodd newidiadau i ffiniau Byrddau Iechyd Lleol Abertawe Bro Morgannwg a Chwm Taf at greu Bae Abertawe a Chwm Taf Morgannwg.

Cyn y pandemig roedd y nifer uchaf o lwybrau aros, wedi’u haddasu yn ôl poblogaeth, yng Nghaerdydd a'r Fro. Fodd bynnag, er i bob bwrdd iechyd weld cynnydd arwyddocaol iawn yn ystod y pandemig, Cwm Taf Morgannwg a gafodd y cynnydd mwyaf sydyn, gan gyrraedd uchafbwynt uchaf yr holl fyrddau iechyd, sef dros 27 mil fesul 100 mil o'r boblogaeth. Ym mis Mawrth 2023 roedd rhestrau aros cyffredinol yn dal i godi ym Myrddau Betsi Cadwaladr a Chaerdydd a'r Fro, tra bod y rhestr gyffredinol wedi gostwng yng Nghwm Taf Morgannwg a’r arosiadau hiraf wedi gostwng yn sylweddol.

Ffigur 3: Llwybrau sy'n aros i ddechrau triniaeth yn ôl cam y llwybr, Ebrill 2012 i Fawrth 2023

Disgrifiad o Ffigur 3: Siart linell sy'n dangos bod y niferoedd sy'n aros ar bedwar cam y llwybrau cleifion i gyd wedi cynyddu'n arwyddocaol yn ystod neu ar ôl y pandemig. Y llwybrau a oedd yn aros am apwyntiad cleifion allanol newydd a welodd y cynnydd mwyaf sydyn i ddechrau, ond dechreuodd y rhain ostwng ar ôl Awst 2022, yn wahanol i'r camau eraill a arhosodd yn gymharol wastad.

Ffynhonnell: Amseroedd aros rhwng atgyfeirio a thriniaeth, Iechyd a Gofal Digidol Cymru

Cyn pandemig COVID-19, roedd y llwybrau a oedd yn aros am apwyntiad cleifion allanol newydd yn dangos tuedd fach ar i fyny, tra bod y llwybrau ar bob cam arall yn gymharol sefydlog. O gymharu’r lefelau isaf i'r uchaf dros y cyfnod, y llwybrau yn y cam 'aros am apwyntiad dilynol i gleifion allanol neu benderfyniad neu gam anhysbys' a welodd y cynnydd mwyaf, ac roedd y pwynt uchaf bedair gwaith yn fwy na'r pwynt isaf.

Ffigur 4: Amser aros canolrifol mewn wythnosau, Ebrill 2012 i Fawrth 2023

Disgrifiad o Ffigur 4: Siart llinell sy'n dangos cynnydd arwyddocaol mewn amseroedd aros canolrifol ar ddechrau'r pandemig.

Ffynhonnell: Amseroedd aros rhwng atgyfeirio a thriniaeth, Iechyd a Gofal Digidol Cymru

Yn y blynyddoedd cyn 2020 roedd yr amseroedd aros canolrifol ar gyfer llwybrau rhwng atgyfeirio a thriniaeth yn gymharol sefydlog, sef rhwng 9 ac 11 wythnos fel arfer. Rhwng mis Mawrth a mis Hydref 2020 fe wnaeth arosiadau canolrifol fwy na dyblu i dros 29 wythnos, cyn gostwng yn sydyn hyd at fis Mehefin 2021. Erbyn diwedd 2022-23 roedd yr arosiadau ymhell uwchlaw'r canolrif cyn y pandemig, er ei bod yn ymddangos bod y duedd yn gostwng.

Roedd yr arosiadau canolrifol rhwng atgyfeirio a thriniaeth yn gymharol sefydlog yn y rhan fwyaf o fyrddau iechyd yn y blynyddoedd cyn 2020. Ar ôl y cynnydd a welwyd yn 2020, gostyngodd yr arosiadau canolrifol ym mhob bwrdd iechyd ond roeddent yn dal yn hirach na'u lefelau cyn y pandemig. Erbyn mis Mawrth 2023, roedd yr arosiadau canolrifol ym Mhowys wedi gostwng yn ôl i’r lefelau cyn y pandemig ac roedd pob bwrdd iechyd arall yn gweld tueddiadau yn gostwng. Dros y cyfnod hwn, gwelwyd yr amser aros hiraf ar gyfartaledd ym Mae Abertawe lle cyrhaeddodd amseroedd aros canolrifol 33.3 wythnos ym mis Hydref 2020. Dyna’r mis lle gwelodd y rhan fwyaf o fyrddau iechyd eu hamseroedd aros hiraf ar gyfartaledd. Mae data ar gyfer y Byrddau Iechyd Lleol ar gael ar StatsCymru.

Ffigur 5: Llwybrau cleifion a gaewyd, Ebrill 2012 i Fawrth 2023

Disgrifiad o Ffigur 5: Siart linell sy'n dangos tuedd sy'n cynyddu'n gyffredinol yn nifer y llwybrau a gaewyd, gyda chwymp arwyddocaol ar ddechrau pandemig COVID-19.

Ffynhonnell: Amseroedd aros rhwng atgyfeirio a thriniaeth, Iechyd a Gofal Digidol Cymru

Mae llwybrau cleifion yn cau pan fydd cleifion yn cael eu tynnu oddi ar restrau aros, a hynny gan amlaf oherwydd eu bod yn dechrau triniaeth. O'r herwydd, i ryw raddau maent yn adlewyrchu faint o weithgarwch sy'n cael ei wneud yn y GIG yng Nghymru. Gwelwyd tuedd gynyddol mewn cau llwybrau yn 2016 a 2020, gan gyrraedd dros 100,000 y mis yn aml. Cwympodd y rhain yn arwyddocaol ar ddechrau pandemig COVID-19, gan adlewyrchu arafu mewn ymgyngoriadau a thriniaeth nad oedd yn hanfodol. Yn dilyn y lefel isaf ar gofnod ym mis Ebrill 2020, roedd tuedd ar i fyny yn weddol gyson. Erbyn diwedd y gyfres roedd nifer y llwybrau a oedd yn cael eu cau wedi dychwelyd i lefelau cyn y pandemig, gan gynnwys cyrraedd y pwynt uchaf ar gofnod, sef 121,000 ym mis Mawrth 2023.

Diagnosteg a therapïau

Mae ystadegau'r gwasanaeth diagnosteg a therapïau yn dangos data misol ar nifer y llwybrau a'r amser y mae'r llwybrau hynny wedi bod yn aros ar ddiwedd pob mis am wasanaethau penodol fel yr adroddwyd gan y Byrddau Iechyd Lleol. Mae rhestrau aros yn cynnwys pob llwybr, waeth beth yw eu hardal breswyl, sy'n aros am wasanaethau diagnosteg a therapïau a ariennir gan y GIG yng Nghymru.

Amseroedd aros Gwasanaethau Diagnostig a Therapi: StatsCymru

Ffigur 6: Llwybrau cleifion sy'n aros am wasanaethau diagnostig a therapi 2010 i Fawrth 2023

Disgrifiad o Ffigur 6: Siart linell yn dangos bod llwybrau diagnosteg wedi cynyddu’n gyffredinol ers 2010 a bod therapïau yn gymharol sefydlog nes iddynt gynyddu ar ôl pandemig COVID-19.