Niwbwrch

Mae twyni tywod yn bwysig oherwydd maent yn darparu cynefin i  blanhigion arbenigol iawn ac anifeiliaid, gan gynnwys rhai sy'n brin ac sydd mewn perygl.

Lleolir Abermenai i dwyni Aberffraw ar ben deheuol Afon Menai yn Ynys Môn a Gwynedd. Maent yn ardal cadwraeth arbennig oherwydd y cynefinoedd twyni pwysig a chymysg â phlanhigion ac anifeiliaid cysylltiedig.

Mae'r rhan fwyaf o Goedwig Niwbwrch a Thywyn Niwbwrch wedi'u lleoli o fewn yr ACA hwn.

Y broblem

Dros y degawdau diwethaf mae systemau twyni tywod ar draws y DU  wedi dod yn fwyfwy sefydlog. Dyma pan fydd ardaloedd moel o dywod yn mynd yn llai oherwydd twf y llystyfiant. Mae colli tywod noeth yn broblem  i blanhigion arbenigol ac anifeiliaid sy'n dibynnu arnynt.

Bu pryderon am sefydlogi twyni yn y maes hwn. Cafwyd trafodaethau am rai blynyddoedd ar sut orau i reoli'r safle, sydd o bwysigrwydd mawr ar gyfer cadwraeth natur, twristiaeth, coedwigaeth â hamdden.

Gwaith diweddar

Yn 2012 comisiynodd y Cyngor Cefn Gwlad Cymru (Cyfoeth Naturiol Cymru bellach) ymchwil ar 10 safle twyni yng Nghymru i ymchwilio'r dulliau gorau ar gyfer adfywio'r twyni. Mae’r  gwaith hwn yn darparu cynigion ar gyfer cwympo coed detholus, ail-mobileiddio twyni a monitro hydrolegol cysylltiedig yn ardal Niwbwrch ACA.

Ar sail y cynigion hynny, lluniwyd cynlluniau mwy manwl ar gyfer gwaith arbrofol mewn ardaloedd bach ar hyd  ffryntiad y twyni yn Niwbwrch.

Ganol 2013, cynhaliwyd adolygiad o'r cynigion. Y gwaith yn cynnwys:

• dileu rhai coed  â phlanhigion sy’n cwmpasu’r ddaear
• ehangu ardaloedd tywod noeth
• monitro lefelau dŵr yn y ddaear.

Daeth yr adolygiad i'r casgliad bod y gwaith yn:

"ei fesur, yn gytbwys ac yn gymesur, yn canolbwyntio ar adfer Statws Cadwraeth Ffafriol i Ardal Cadwraeth Arbennig Abermenai i  Aberffraw".

Yn 2014, cynhaliwyd gan Bwyllgor Cadwraeth Natur (PCN)   adolygiad o dystiolaeth wyddonol a gyflwynwyd i ni gan grwpiau amrywiol.  Roedd y cyngor a gawsom gan JNCC yn adlewyrchu'r consensws o’r pedwar Sefydliad Cadwraeth Natur Statudol DU. Darparodd Llywodraeth Cymru gydag arweiniad clir ar y materion sy'n weddill sy'n ymwneud â gwaith arfaethedig. Ar ôl ystyried yn ofalus y cyngor, daethom i'r casgliad bod yr adolygiad o'r sail wyddonol ar y rhaglen waith a amlinellir yng Nghynllun Rheoli Coedwig Niwbwrch  (CAB) wedi'i gwblhau bellach.

Niwbwrch ffordd ymlaen

Mae Cyfoeth Naturiol Cymru yn cymryd ymagwedd integredig i reoli’r tir y maent yn eu rheoli. Yn y gorffennol yn Niwbwrch, bu cynlluniau ar wahân ar gyfer gwahanol agweddau ar y safle. Bellach, mae Cyfoeth Naturiol Cymru yn cael cyfle i adeiladu ar y rhain a datblygu un Cynllun Adnoddau Naturiol drosfwaol, hirdymor,   ar gyfer lleoedd fel Niwbwrch. Mae ymgysylltu â rhanddeiliaid a chydweithio yn rhan bwysig iawn o'r broses hon. Bydd y cynllun newydd, drosfwaol yn cael ei ddatblygu  yng nghyd-destun y Datganiadau Ardal sy’n datblygu a'r ddyletswydd newydd o dan adran 6 o Ddeddf yr Amgylchedd (Cymru) 2016.

Mae Cyfoeth Naturiol Cymru (dolen allanol) yn rheoli tir ar y safle hwn ac yn ein cynghori ar gadwraeth natur.