Refeniw a gwariant cyfalaf alldro awdurdodau lleol: Ebrill 2018 i Mawrth 2019

Prif bwyntiau

Refeniw

Yn 2018-19, bu cynnydd o 1.4% i £8.1 biliwn yng nghyfanswm gwariant refeniw gros awdurdodau lleol Cymru. Er bod hyn yn dilyn dwy flynedd lle bu cwymp yn y gwariant, mae'n parhau â'r darlun cyffredinol a welwyd ers y dirywiad economaidd ddechrau'r degawd pan fu llai o dwf mewn gwariant. Roedd gwariant gros y pen yn £2,585 neu £25 yn uwch na'r flwyddyn flaenorol.

Cyn effaith y dirwasgiad a'r mesurau cyni a ddaeth yn ei sgil, adroddwyd yn rheolaidd am gynnydd blynyddol o 5% neu 6% ond ers 2010-11, dim ond yn ystod un flwyddyn yn unig y gwelwyd twf sy'n uwch na 2%.

Mae hyn wedi cael effaith amrywiol gan ddibynnu ar y maes gwasanaeth, er bod newidiadau o ran dosbarthu yn golygu y dylid bod yn ofalus wrth ddadansoddi dros gyfnod o amser. Yn gyffredinol, mae gwasanaethau statudol fel addysg a gwasanaethau cymdeithasol wedi cael eu diogelu (ac ym maes gwasanaethau cymdeithasol y gwelwyd y cynnydd mwyaf mewn gwariant) ond, mewn gwasanaethau eraill fel llyfrgelloedd, gwasanaethau amgylcheddol lleol, ffyrdd a thrafnidiaeth a chynllunio, gwelwyd gostyngiadau cyffredinol ers 2010-11. Addysg a gwasanaethau cymdeithasol sydd i gyfrif yn awr am 64% o wariant cyffredinol awdurdodau unedol o'i gymharu â 59% yn 2010-11 a 60% ym 1999-2000.

Cyfalaf

Bu cynnydd o 4.8% mewn gwariant cyfalaf yn 2018-19 i £1,231 miliwn neu £395 y pen o'r boblogaeth. Mae hyn yn cynrychioli cynnydd o £57 miliwn ar y flwyddyn flaenorol.

Yn gyffredinol, mae gwariant cyfalaf yn fwy anwadal a gall gael ei effeithio'n sylweddol gan fuddsoddiadau mawr neu addasiadau. Cynyddodd gwariant yn 2018-19 er gwaethaf gostyngiad mawr ym maes addysg, sy'n cynrychioli 27% o wariant cyfalaf.. Mewn cyferbyniad llwyr, ers 2010-11 mae cyfran y gwariant cyfalaf a gaiff ei wario ar drafnidiaeth wedi syrthio o 21% i 16%.

Cafodd y rhan fwyaf o'r gwariant cyfalaf hwn ei wario gan awdurdodau unedol. Adroddodd awdurdodau’r heddlu, awdurdodau tân ac achub ac awdurdodau parciau cenedlaethol wariant o £39 miliwn, £9 miliwn a £1 filiwn yn eu trefn.