£90,000 i sbarduno cynllun ynni lleol chwyldroadol

Mae Ynni Lleol (dolen allanol) wedi dewis cymuned Bethesda i dreialu enghraifft o farchnad ynni leol, sy’n caniatáu i ynni adnewyddadwy o’r cynllun ynni dŵr 100kW lleol ar yr Afon Berthen i dderbyn pris uwch am gynhyrchu pan fydd y gymuned leol yn ei ddefnyddio.  Mae posibilrwydd y bydd hyn yn lleihau biliau ynni y gymuned yn ddramatig ac yn lleihau allyriadau carbon.  

Hyd yn hyn, mae 100 o gartrefi ym Methesda wedi eu recriwtio i lunio “Clwb Ynni Lleol”.  Bydd gan bob cartref Fesurydd Deallus i ddangos pryd y mae’r trydan yn cael ei ddefnyddio yn ogystal â faint sy’n cael ei ddefnyddio.   Bydd y trydan yn rhatach os bydd cartrefi yn defnyddio pŵer pan fydd y gwaith dŵr yn cynhyrchu ar adegau tawel, megis dros nos ac ar ganol y diwrnod.    

Bydd Ynni Cydweithredol, partner yn y prosiect, yn prynu y trydan gan y gwaith trydan dŵr pan fydd yn cynhyrchu mwy nag y mae aelodau y Clwb Ynni Lleol yn ei ddefnyddio, ac yn darparu trydan i gartrefi pan fydd y galw yn fwy na’r hyn sy’n cael ei gynhyrchu yn lleol.  

Rhagwelir bod gan y prosiect y potensial i arbed hyd at 30% i gartrefi oddi ar eu biliau ynni presennol.  Yn ei dro, bydd yr ynni sy’n cael ei gynhyrchu yn lleol yn werth mwy na chontractau allforio trydan cyfredol.  Bydd y gymuned yn parhau i elwa o fentrau fel Gostyngiadau Cartrefi Clyd pan fyddant yn gymwys.

Mae’r prosiect, yn cyntaf o’i fath ar gyfer y DU, yn cael ei arddangos heddiw yng Nghynhadledd Ynni y Gymuned, ble y bydd pobl ledled y DU sy’n gweithio yn y sector yn bresennol.   

Amcangyfrifir y bydd y treialon yn arbed hyd at £10,000 y flwyddyn o fewn yr eocnomi leol, o gyfanswm yr arbedion i’r cwsmeriaid lleol a’r generadur lleol.    

Os bydd y rhaglen beilot yn llwyddiannus, gallai’r cynllun gael ei gyflwyno ledled Cymru, gan roi blaenoriaeth i gymunedau sydd â llawer o dlodi tanwydd.  

Meddai Lesley Griffiths, Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd a  Materion Gwledig:  

“Rwy’n falch o gefnogi’r treialon cyffrous hyn ym Methesda, sy’n dangos ein hymrwymiad i ddatblygu prosiectau ynni adnewyddadwy a helpu aelwydydd sy’n cael anhawster i dalu biliau ynni uchel.   

“Mae’r prosiect hwn yn rhoi’r pŵer i’r gymuned leol i reoli yr ynni y mae’n ei ddefnyddio, ac mae posibilrwydd yma i arwain at newid mawr yn y ffordd y caiff ynni ei gynhyrchu a’i ddefnyddio yng Nghymru.  Rwy’n edrych ymlaen at weld datblygiad y cynlluniau hyn ac yn dymuno pob lwc i bawb sy’n rhan o’r treialon.”   

Meddai Dr Mary Gillie, sylfaenydd Ynni Lleol:

“Gallai hyn droi’r system drydan ar ei phen i lawr, gan roi rheolaeth yn ôl i’r bobl sy’n defnyddio ac yn gwneud ein hynni.  Am y tro cyntaf bydd pobl Gogledd Cymru yn gweld potensial llawn eu hadnoddau ynni adnewyddadwy lleol – bydd yn cadw pres yn lleol, yn annog cydlyniant cymdeithasol, ac yn ein helpu i fynd i’r afael â’r newid yn yr hinsawdd gyda’n gilydd.  Dylai’r wlad gyfan ddefnyddio pŵer fel hyn, rwy’n gobeithio y byddwn rhyw ddydd.”   

Mae’r treialon Ynni Lleol yn brosiect cydweithredol sy’n cynnwys nifer o bartneriaid, gan gynnwys:

• Cyd Ogwen, 
• yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol,  
• Cymdeithas Ymddiriedolaethau Datblygu Cymru, 
• Ynni Cymunedol Cymru, 
• Rhwydweithiau Ynni Scottish Power,
• a Co-operative Energy. 

Mae’r treialon wedi eu cymeradwyo gan Ofgem ac Elexon.

Mae Ynni Lleol yn fenter gymdeithasol ddielw sy’n hybu perchnogaeth ynni adnewyddadwy yn lleol.