Llesiant Cymru, 2024 - Cymru gydnerth

Awdur: Luned Jones

Cymru gydnerth: cenedl sy’n cynnal ac yn gwella amgylchedd naturiol bioamrywiol gydag ecosystemau iach gweithredol sy’n cefnogi cydnerthedd cymdeithasol, economaidd ac ecolegol ynghyd â’r gallu i addasu i newid (er enghraifft, newid yn yr hinsawdd).

Mae llawer o’r dangosyddion cenedlaethol a ddefnyddir i fesur cynnydd tuag at y nod hwn yn ddangosyddion hirdymor sy’n mesur newid graddol. Felly, caiff y dangosyddion hyn eu diweddaru o bryd i’w gilydd yn hytrach nag unwaith y flwyddyn. O’r dangosyddion cenedlaethol a ddiweddarwyd yn ystod y flwyddyn ddiwethaf: 

• mae’r dangosydd cenedlaethol ar garbon mewn pridd ar gyfer 2021-23 yn dangos bod crynodiad y carbon yn ein huwchbridd yn sefydlog ar y cyfan, ar wahân i dir âr a choetir llydanddail, lle gwelwyd bod carbon wedi’i golli o'r uwchbridd yn ddiweddar mewn perthynas â'r crynodiadau yn 2013-16
• roedd bron i 49,000 o eiddo yng Nghymru mewn perygl uchel neu ganolig o lifogydd o afonydd a mwy na 79,000 o eiddo mewn perygl uchel neu ganolig o lifogydd llanw yn 2024; o’r rhain, mae bron 25,000 yn elwa o amddiffynfeydd rhag llifogydd afon, bron i 42,000 o amddiffynfeydd rhag llifogydd llanw a bron i 35,000 yn elwa o amddiffynfeydd rhag llifogydd afon a môr
• roedd y crynodiadau cyfartalog o ddeunydd gronynnol y mae pobl yn agored iddynt wedi aros yn weddol debyg rhwng 2021 a 2022, ac roedd y crynodiadau cyfartalog ar gyfer nitrogen deuocsid wedi cynyddu ychydig rhwng 2021 a 2022, ond roeddent yn dal yn is na chyn pandemig coronafeirws (COVID-19); fodd bynnag, dylid nodi y gall amrywiadau blynyddol fod oherwydd sawl ffactor gan gynnwys y tywydd
• ar ôl cynyddu yn ystod y pandemig COVID-19, roedd faint o wastraff cartref a oedd yn cael ei gynhyrchu, ond ddim yn cael ei ailgylchu, fesul person, wedi gostwng
• y gyfradd gosod ar gyfer capasiti trydanol yn 2022 oedd yr ail isaf yn ystod y degawd diwethaf, ond roedd y gyfradd gosod ar gyfer capasiti gwres ar ei uchaf ers 2018

Mae data ar gyfer rhai o’r dangosyddion cenedlaethol yn awgrymu bod cynnydd yn cael ei wneud tuag at nod Cymru gydnerth. Ond mae rhywfaint o’r cynnydd hwn wedi arafu’n ddiweddar, ac mae angen rhagor o welliannau er mwyn cyrraedd y nod a’r cerrig milltir cenedlaethol. 

Ein hôl troed byd-eang yw cyfanswm y baich amgylcheddol y mae cymdeithas yn ei roi ar y blaned. Y garreg filltir genedlaethol ar gyfer y dangosydd ôl troed byd-eang yw y bydd Cymru ond yn defnyddio ei chyfran deg o adnoddau’r byd erbyn 2050. Mae amcangyfrifon a gynhyrchwyd gan y Cyd-bwyllgor Cadwraeth Natur (JNCC) a’r Rhwydwaith Ôl Troed Byd-eang (GFN) yn 2023 yn awgrymu bod yr ôl troed byd-eang fesul unigolyn wedi gostwng bron i draean rhwng 2004 a 2018. Fodd bynnag, mae hyn yn parhau i fod dros ddwywaith yr amcangyfrif o’r biogapasiti yng Nghymru. Pe bai holl boblogaeth y byd yn byw fel dinasyddion Cymru, byddai angen tir cyfwerth â 2.08 Daear ar ddynoliaeth. Mae dadansoddiad pellach o’r ôl troed byd-eang wedi’i gynnwys yn y bennod Cymru sy’n Gyfrifol ar Lefel Fyd-eang.

Mae’r asesiad cynhwysfawr diweddaraf o sut mae Cymru’n rheoli adnoddau naturiol (SoNaRR 2020) yn dangos bod amrywiaeth fiolegol yn dirywio ar y cyfan. Roedd y dangosydd cenedlaethol ar statws amrywiaeth fiolegol yng Nghymru, a gyhoeddwyd yn 2021, yn dangos bod dosbarthiad rhywogaethau wedi gostwng dros y tymor hir, gan adlewyrchu’r darlun byd-eang o ddirywiad mewn amrywiaeth fiolegol. Mae Adroddiad State of Nature 2023 yn datgan bod un o bob chwech o’n rhywogaethau mewn perygl o ddiflannu’n llwyr o Gymru, gan gynnwys planhigion ac anifeiliaid. 

Mae ansawdd ein dŵr, boed mewn moroedd, afonydd, nentydd neu’r ddaear, wedi gwella’n gyffredinol yn ystod y degawdau diwethaf. Ond, er bod rhywfaint o gynnydd wedi’i wneud o ran diogelu a gwella ein dyfroedd, mae llawer i’w wneud eto. 

Mae ansawdd yr aer wedi gwella’n fawr ers y 1970au, ond mae’n parhau i fod yn risg i iechyd pobl a byd natur.

Mae Cymru wedi gweld gostyngiad o ran cynhyrchu gwastraff a gwelliannau sylweddol yng nghyfraddau ailgylchu gwastraff, ond rydym yn parhau i ddefnyddio adnoddau’n gyflymach nag y gellir eu hadnewyddu. 

Mae capasiti trydan wedi ei osod o ynni adnewyddadwy yn parhau i gynyddu ond ar gyfradd gryn arafach na’r blynyddoedd diwethaf. Mae’r gyfradd gosod ar gyfer capasiti gwres wedi cynyddu.

Mae'r Adroddiad ar Sefyllfa Adnoddau Naturiol 2020 yn darparu asesiad cynhwysfawr o gynnydd yn erbyn pedwar nod rheoli adnoddau naturiol yn gynaliadwy.

Y garreg filltir genedlaethol ar fioamrywiaeth yw gwrthdroi’r dirywiad mewn bioamrywiaeth drwy wella statws rhywogaethau ac ecosystemau erbyn 2030 a’u hadferiad clir erbyn 2050. 

Roedd dangosydd arbrofol ar statws amrywiaeth fiolegol yng Nghymru a gyhoeddwyd yn 2021 yn dangos bod dosbarthiad rhywogaethau yng Nghymru wedi dirywio dros y tymor hir ond ei fod yn sefydlog yn fwy diweddar. Er bod statws poblogaethau rhai rhywogaethau yng Nghymru wedi gwella, mae'r Adroddiad ar Sefyllfa Adnoddau Naturiol 2020 yn dangos bod bioamrywiaeth yn dirywio ar y cyfan. Mae dadansoddiad pellach o’r pwnc hwn ar gael yn adroddiad Llesiant Cymru 2021. 

Yn ogystal â’r dangosydd cenedlaethol ar fioamrywiaeth, mae cynlluniau ar waith sy’n monitro rhywogaethau penodol. Mae Cynllun Monitro Glöynnod Byw y Deyrnas Unedig yn gynllun monitro hirdymor. Mae data ar gyfer 2022 yn dangos bod tueddiadau ar gyfer rhywogaethau gloÿnnod byw y Deyrnas Unedig yn amrywio, gyda thua traean o’r rhywogaethau a aseswyd yn y Deyrnas Unedig yn dangos gostyngiad hirdymor sylweddol mewn niferoedd (33%), a’r un fath yn dangos cynnydd hirdymor sylweddol. Mae tueddiadau tymor byr (10 mlynedd) yn dangos 5 rhywogaeth (9%) sy’n dangos cynnydd ystadegol arwyddocaol a 4 rhywogaeth (7%) sy’n dangos gostyngiad sylweddol. Yng Nghymru, o’r rhywogaethau sydd â digon o ddata i’w hasesu, mae dirywiad hirdymor a byrdymor mewn sawl rhywogaeth, ond mae’n galonogol bod naw o’r rhywogaethau’n dangos cynnydd hirdymor.

Mae’r prif ffactorau sy’n gyfrifol am ddirywiad hirdymor mewn niferoedd yn cynnwys newidiadau o ran graddfa, cyflwr a darnio cynefinoedd a ddaw yn sgil dwysáu ffermio, newidiadau mewn arferion coedwigaeth, datblygiadau trefol, llygredd a newid yn yr hinsawdd. Mae rhai gyrwyr, fel newid yn yr hinsawdd, yn debygol o gael effeithiau cymysg, yn dibynnu ar y rhywogaethau.

Mae’r Arolwg Adar Bridio (BBS) yn bartneriaeth sy’n cael ei chyllido ar y cyd gan y BTO, yr RSPB a’r JNCC, a lansiwyd yn 1994, ac mae’n gynllun monitro gwyddoniaeth dinasyddion. Yn adroddiad blynyddol diweddaraf 2023, mae tueddiadau poblogaeth ar gyfer 119 o rywogaethau adar yn y Deyrnas Unedig wedi cael eu cynhyrchu. Mae’r canlyniadau’n dangos bod 35 rhywogaeth wedi cynyddu ar draws y Deyrnas Unedig yn y tymor hir (ers dechrau’r Arolwg Adar Bridio), gan gynnwys y Barcud Coch a Delor y Cnau, ac mae 42 o rywogaethau wedi dirywio, fel y Wennol Ddu, y Wennol a’r Gylfinir. Yng Nghymru, mae’r niferoedd yn uwch ar gyfer y Nico, y Gnocell Fraith Fwyaf a’r Barcud Coch. Yn y cyfamser, mae niferoedd y Wennol Ddu, y Llinos Werdd, y Gylfinir a’r Bras Melyn i gyd yn gostwng.  

Mae’r rhan fwyaf o fathau o gynefinoedd wedi gweld gostyngiad mewn amrywiaeth dros y 100 mlynedd diwethaf, gyda chyfradd y dirywiad yn cynyddu o’r 1970au ymlaen. Yn adroddiad Llesiant Cymru 2019, fe wnaethom adrodd bod 31% o’n tir yn cael ei ystyried yn lled-naturiol. Defnyddir y dangosydd cenedlaethol hwn i asesu cyfran ein tir sydd â chynefinoedd lled-naturiol, wedi eu haddasu llai gan mai’r rhain sydd fwyaf tebygol o ffurfio ecosystemau iach a chryf. 

Cafodd gwybodaeth ychwanegol o asesiadau cyflwr Cyfoeth Naturiol Cymru ar gyfer Ardaloedd Cadwraeth Arbennig morol ac Ardaloedd Gwarchodaeth Arbennig yng Nghymru ac asesiad sylfaenol y safleoedd gwarchodedig Daearol a Dŵr Croyw eu cynnwys yn adroddiad Llesiant Cymru 2022.

Bydd pridd sy’n cael ei reoli’n dda yn diogelu’r bwyd sy’n cael ei gynhyrchu, yn cynnal cynefinoedd, yn helpu i reoli’r perygl o lifogydd ac yn lleihau costau trin dŵr. Mae’r dangosydd cenedlaethol ar garbon mewn pridd ar gyfer 2021-23 yn dangos bod crynodiad y carbon yn ein huwchbridd yn sefydlog ar y cyfan, ar wahân i dir âr a choetir llydanddail lle gwelwyd bod carbon wedi’i golli o’r uwchbridd yn ddiweddar mewn perthynas â’r crynodiadau yn 2013-16.

Mae ansawdd ein dŵr, boed mewn moroedd, afonydd, nentydd neu’r ddaear, yn gwella’n gyffredinol. 

Mae dŵr yn un o adnoddau naturiol Cymru rydym yn dibynnu arno’n gyson, gan gynnwys ar gyfer dŵr yfed, yr economi, diwydiant, trin carthffosiaeth ac amaethyddiaeth. Yn 2023-24 roedd Dŵr Cymru a Hafren Dyfrdwy wedi darparu tua 900 megalitr y dydd (Ml/d) o ddŵr yfed i ateb y galw, gyda mwy o alw yn ystod y cyfnodau prysuraf fel yn ystod tywydd sych a phoeth neu fannau poblogaidd ymysg twristiaid. Amcangyfrifir bod cyfanswm y dŵr ar gyfer cyflenwadau dŵr preifat (heb fod ar y prif gyflenwad) yn 13.8 Ml/d.

Nid oes data newydd eleni ar gyfer y dangosydd cenedlaethol ar statws cyrff dŵr wyneb a dŵr daear. Mae’r data diweddaraf ar gyfer 2021 yn dangos bod 40% o 933 o gyrff dŵr wyneb a dŵr daear mewn cyflwr da neu well. Mae hyn yn cynrychioli cynnydd o 3 phwynt canran o’r hyn a adroddwyd yn 2015 a gwelliant o 8 pwynt canran ers 2009. Disgwylir diweddariad pellach yn ystod hydref 2024. 

Mae asesiadau i weld a yw ansawdd dŵr yn cydymffurfio ar gyfer y naw afon Ardal Cadwraeth Arbennig yng Nghymru wedi adolygu data monitro yn erbyn targedau newydd ar gyfer ffosfforws a dangosyddion llygredd ehangach.  Mewn perthynas â ffosfforws, aseswyd 107 o gyrff dŵr, pasiodd 39% y targedau newydd a methodd 61%.  Roedd pump o afonydd yr Ardal Cadwraeth Arbennig wedi methu'r prawf ffosfforws, ac roedd saith o afonydd yr Ardal Cadwraeth Arbennig wedi methu profion ansawdd dŵr ehangach. 

Mae dyfroedd ymdrochi o ansawdd da yn bwysig iawn i gymunedau'r arfordir, ymwelwyr a’r economi yng Nghymru. Roedd ansawdd dŵr ymdrochi yn cael ei fonitro mewn 109 o safleoedd dynodedig ar hyd arfordir Cymru yn 2023. Roedd 107 o ddyfroedd ymdrochi yn cyrraedd y safonau a bennwyd gan y Rheoliadau Dŵr Ymdrochi. Dyfarnwyd bod 80 yn rhagorol, 20 wedi cyflawni sgôr dda a saith wedi cyrraedd y safon sylfaenol, ddigonol. Methodd dau ddŵr ymdrochi â chyrraedd y safon, ac aseswyd eu bod o safon wael. Yn nodweddiadol, mae'r dyfarniadau’n seiliedig ar 4 blynedd o ddata ansawdd dŵr ymdrochi.

Ffigur 2.1: Ansawdd dŵr ymdrochi, canran y safleoedd dynodedig, 2023

Image

Disgrifiad o Ffigur 2.1: Siart gylch yn dangos ansawdd dŵr ymdrochi ar gyfer safleoedd dynodedig yng Nghymru yn 2023. Roedd 73% yn cael eu hystyried yn rhagorol, 18% yn dda, 6% yn ddigonol ac 2% yn wael. 

Ffynhonnell: Adroddiad Ansawdd Dŵr Ymdrochi Cyfoeth Naturiol Cymru 2023

Mae’r asesiad risg llifogydd diweddaraf yn dangos bod rhai cartrefi yng Nghymru mewn perygl o lifogydd oherwydd moroedd, afonydd a dŵr wyneb, gyda rhai mewn perygl o lifogydd oherwydd mwy nag un math o lifogydd. Yn 2024, mae 1 o bob 7 (273,000) eiddo preswyl ac amhreswyl naill ai mewn perygl isel, canolig neu uchel o lifogydd. O ran y dangosydd cenedlaethol ar gyfer llifogydd, roedd bron i 49,000 o eiddo yng Nghymru mewn perygl uchel neu ganolig o lifogydd o afonydd a mwy na 79,000 o eiddo mewn perygl uchel neu ganolig o lifogydd llanw. O’r rhain, mae bron 25,000 yn elwa o amddiffynfeydd rhag llifogydd afon, bron i 42,000 o amddiffynfeydd rhag llifogydd llanw a bron i 35,000 yn elwa o amddiffynfeydd rhag llifogydd afon a môr. Ar hyn o bryd nid yw’n bosibl ystyried tueddiadau dros amser oherwydd newidiadau yn y fethodoleg.

Mae ansawdd yr aer wedi gwella’n fawr ers y 1970au, ond mae’n parhau i fod yn risg i iechyd pobl. 

Mae’r dangosydd cenedlaethol ar nitrogen deuocsid (NO2) yn dangos bod y lefelau crynodiad cyfartalog y mae pobl yn agored iddynt wedi bod yn gostwng ar y cyfan dros y degawd diwethaf. Ar ôl cyfnod o sefydlogrwydd cymharol rhwng 2017 a 2019 (tua 9 µg/m3), gostyngodd y crynodiad cyfartalog i 7 µg/m3 yn 2020 a 2021 a chynyddodd rywfaint i 8 µg/m3 yn 2022.  Arhosodd y crynodiadau cyfartalog o ddeunydd gronynnol (PM10 a PM2.5) y mae pobl yn agored iddynt yn gymharol sefydlog rhwng 2021 a 2022. Er bod y data a ddefnyddir i ategu’r dangosyddion yn seiliedig ar ddata wedi’u modelu sy’n rhychwantu’r Deyrnas Unedig gyfan, mae data mesur o rwydweithiau monitro ansawdd aer y Deyrnas Unedig yn dangos ymhellach y tueddiadau ledled y Deyrnas Unedig mewn crynodiadau is o NO2, PM2.5 a PM10 rhwng 2022 a 2023

Ceir y crynodiadau uchaf o allyriadau nitrogen deuocsid mewn ardaloedd trefol a ger ffyrdd prysur, sy’n adlewyrchu cyfraniad traffig a gweithgareddau trefol at ansawdd aer gwael. 

Mae llygredd aer yn cael effaith sylweddol ar iechyd y cyhoedd. Ar hyn o bryd, mae 44 o ardaloedd rheoli ansawdd aer yng Nghymru. Dynodwyd un ohonynt oherwydd y risg i lefelau deunydd gronynnol PM₁₀ fynd yn uwch na’r amcan ansawdd aer cymedrig dyddiol 24 awr ar gyfer PM₁₀, a dynodwyd y gweddill lle bo lefelau NO₂ yn uwch, neu â’r posibilrwydd o fod yn uwch, na'r amcanion ansawdd aer ar gyfer NO₂. 

Yn 2022, dywedodd Asiantaeth Diogelwch Iechyd y Deyrnas Unedig fod y baich marwolaethau a briodolir i lygredd yn yr aer awyr agored tymor hir yn y Deyrnas Unedig, gan ddefnyddio data 2019, yn cael ‘effaith sy’n cyfateb i’ rhwng 29,000 a 43,000 o farwolaethau bob blwyddyn. Roedd hyn ymysg oedolion 30 oed a hŷn. Mae’r amcangyfrif ar gyfer Cymru yn ‘effaith sy’n cyfateb i’ rhwng 1,200 a 2,000 o farwolaethau ymysg pobl 30 oed a hŷn. Mae’n bwysig nodi nad marwolaethau gwirioneddol yw’r rhain; mae’r amcangyfrif yn ymwneud ag ystyried bod llygredd aer yn cyfrannu at farwolaethau ar sail tystiolaeth sy’n dangos bod llygredd aer yn lleihau disgwyliad oes i bawb.

Ffigur 2.2: Dangosyddion ansawdd aer, 2007 i 2022

Image

Disgrifiad o Ffigur 2.2: Siart linell yn dangos gwelliant cyffredinol mewn dangosyddion ansawdd aer dros y cyfnod 2007 i 2022. 

Ffynhonnell: Dangosyddion Allyriadau Ansawdd Aer

Mae Cymru wedi gwneud cynnydd sylweddol o ran rheoli gwastraff dros y degawd diwethaf drwy gynyddu faint o wastraff sy’n cael ei ailgylchu, a lleihau faint sy’n cael ei waredu. Mae Cymru ar flaen y gad o ran ailgylchu gwastraff cartrefi, ond rydym yn parhau i ddefnyddio adnoddau’n gyflymach nag y gellir eu hadnewyddu.

Roedd gostyngiad sylweddol yn swm y gwastraff a gynhyrchir, nad yw’n cael ei ailgylchu, y pen, rhwng 2012 a 2019 (o 794kg i 523kg).  Mae swm y gwastraff nad yw’n cael ei ailgylchu wedi gostwng ar gyfer pob un o’r tair elfen yn y dangosydd cenedlaethol hwn:

• gwastraff cartrefi 
• gwastraff diwydiannol a masnachol 
• gwastraff adeiladu a dymchwel 

Er bod y cydrannau diwydiannol a masnachol, a gwastraff adeiladu a dymchwel yn cael eu mesur o bryd i’w gilydd drwy arolygon, mae data mwy rheolaidd a chyfredol ar gael ar wastraff cartrefi.

Mae faint o wastraff cartrefi sy’n cael ei gynhyrchu, ond nad yw’n cael ei ailgylchu fesul unigolyn, wedi gostwng yn gyffredinol dros y degawd diwethaf, gyda rhywfaint o amrywiadau yn 2019-20 a 2020-21 – sy’n debygol o fod oherwydd COVID-19. Yn 2022-23, ar gyfartaledd ni chafodd 172kg o wastraff cartrefi a gynhyrchwyd ei ailgylchu fesul unigolyn. 

Mae’r gyfradd ailgylchu (hynny yw, canran y gwastraff trefol awdurdod lleol a gafodd ei ailddefnyddio, ei ailgylchu neu ei gompostio) wedi cynyddu’n sylweddol yn ystod y ddau ddegawd diwethaf – o tua 5% ar ddiwedd y 1990au i bron i ddwy ran o dair (65.7%) yn 2022-23. 

Ffigur 2.3: Canran gwastraff trefol awdurdodau lleol sy’n cael ei ailddefnyddio/ailgylchu/compostio, 2012-13 i 2022-23

Image

Disgrifiad o Ffigur 2.3: Siart linell yn dangos bod canran y gwastraff trefol a gafodd ei ailddefnyddio/ailgylchu/compostio yng Nghymru wedi cynyddu’n gyffredinol o 52.3% yn 2012-13 i 65.7% yn 2021-22. 

Ffynhonnell: Gwastraff Trefol Awdurdodau Lleol

Roedd tua 27% o’r trydan a gynhyrchwyd yng Nghymru yn dod o ffynonellau adnewyddadwy yn 2022, i lawr o 33% yn 2020 oherwydd y cynnydd sylweddol mewn trydan a gynhyrchir o ffynonellau anadnewyddadwy. Cynyddodd canran gyfatebol y trydan a ddefnyddir yng Nghymru drwy gynhyrchu trydan adnewyddadwy o 55% yn 2021 i 59% yn 2022. Roedd hyn yn bennaf oherwydd bod llai o drydan yn cael ei ddefnyddio. 

Mae’r dangosydd cenedlaethol ar gyfer ynni adnewyddadwy yn ymwneud â chapasiti cynhyrchu ynni adnewyddadwy. Capasiti trydanol yw’r rhan fwyaf o gapasiti ynni adnewyddadwy yng Nghymru – gyda 18% o’r cyfanswm capasiti adnewyddadwy wedi’i osod yn darparu gwres.

Mae capasiti prosiectau ynni adnewyddadwy yng Nghymru (trydan a gwres) wedi cynyddu’n sylweddol dros ynni adnewyddadwy degawd diwethaf, er bod y cynnydd wedi arafu dros y blynyddoedd diwethaf. Ar ddiwedd 2022, roedd y capasiti trydanol a osodwyd ar gyfer ynni adnewyddadwy yn 3,551 megawat (MW), ychydig yn uwch na’r flwyddyn flaenorol a mwy na dwywaith y capasiti yn 2012. Ddiwedd 2022, cyfanswm capasiti gwres adnewyddadwy yng Nghymru oedd 798 MW, 8% yn uwch na’r flwyddyn flaenorol a bron i 14 gwaith yn fwy na’r capasiti gwres yn 2012. Y gyfradd gosod ar gyfer capasiti trydanol yn 2022 oedd yr ail isaf yn ystod y degawd diwethaf, ond roedd y gyfradd gosod ar gyfer capasiti gwres ar ei uchaf ers 2018. 

Mae Cymru’n parhau i fod yn allforiwr net o drydan, gan gynhyrchu dros ddwywaith cymaint o drydan ag y mae’n ei ddefnyddio bob blwyddyn.

Ffigur 2.4: Y gallu i gynhyrchu ynni adnewyddadwy, 2012 i 2022

Image

Disgrifiad o Ffigur 2.4: Siart linell yn dangos cynnydd sylweddol cyffredinol yn y capasiti trydan a gwres adnewyddadwy yng Nghymru rhwng 2012 a 2022, gyda’r cynnydd yn arafu yn y blynyddoedd diwethaf.

Ffynhonnell: Adroddiad Cynhyrchu Ynni yng Nghymru

Y garreg filltir genedlaethol ar berfformiad ynni anheddau yw y bydd pob cartref yng Nghymru yn cael perfformiad ynni digonol a chost-effeithiol erbyn 2050.  Yn ôl Arolwg Cyflwr Tai Cymru, 2017-18, ystyriwyd bod gan 47% o anheddau preswyl berfformiad ynni digonol (sgôr SAP o 65 neu uwch).

Roedd fersiynau blaenorol o adroddiad Llesiant Cymru yn cynnwys dadansoddiad pellach o’r canlynol:

• llifogydd
• cynefinoedd lled-naturiol
• bioamrywiaeth
• mannau gwyrdd
• ansawdd pridd
• effeithlonrwydd ynni cartrefi

Mae’r Adroddiad ar Sefyllfa Adnoddau Naturiol 2020 (Cyfoeth Naturiol Cymru) yn darparu asesiad cynhwysfawr o’r graddau y mae adnoddau naturiol yn cael eu rheoli’n gynaliadwy.

Arolwg Cenedlaethol Cymru yn darparu data ar safbwyntiau pobl ar faterion amgylcheddol.

Adroddiad ar dystiolaeth Natur-bositif 2030 (Cyd-bwyllgor Cadwraeth Natur, Natural England, Cyfoeth Naturiol Cymru, NatureScot a’r Northern Ireland Environment Agency).

Porth Gwybodaeth Amgylcheddol Cymru (Cyfoeth Naturiol Cymru)

Adroddiad State of Nature ar gyfer Cymru (Partneriaeth State of Nature)

Ôl troed byd-eang

Deall Ôl Troed Amgylcheddol Byd-eang ac Effeithiau Defnydd Cymru (JNCC)

Bioamrywiaeth a chynefinoedd

Adroddiad o Gyflwr Adnoddau Naturiol (Cyfoeth Naturiol Cymru)

Adroddiad State of Nature ar gyfer Cymru (Partneriaeth State of Nature)

Adroddiad ERAMMP: Datblygu Dangosydd-44 (Statws Amrywiaeth Fiolegol yng Nghymru) (ERAMMP)

Cynllun Monitro Gloÿnnod Byw y Deyrnas Unedig (UKBMS)

Arolwg Adar Nythu (British Trust for Ornithology)

Rhaglen Monitro a Modelu Materion Gwledig a’r Amgylchedd

Dŵr

Adroddiad o Gyflwr Adnoddau Naturiol (Cyfoeth Naturiol Cymru)

Asesiad Cydymffurfiaeth Ardaloedd Cadwraeth Arbennig Afonydd Cymru yn erbyn Targedau Ffosfforws (Cyfoeth Naturiol Cymru)

Asesiad o ansawdd dŵr mewn afonydd gwarchodedig yng Nghymru (Cyfoeth Naturiol Cymru)

Adroddiad Dŵr Ymdrochi Cymru (Cyfoeth Naturiol Cymru)

Asesiad o’r Risg o Lifogydd Cymru (Cyfoeth Naturiol Cymru)

Ansawdd aer

Dangosyddion Cyfartaledd Crynodiadau Ansawdd Aer (StatsCymru)

Ystadegau Ansawdd Aer yn y Deyrnas Unedig (DeFRA)

Ardaloedd Rheoli Ansawdd Aer (Ansawdd Aer Cymru)

Adroddiad ar beryglon cemegol a gwenwyn: rhifyn 28 (UK HSA)

Ailgylchu a defnyddio adnoddau

Gwastraff Trefol Awdurdodau Lleol (StatsCymru)

Ystadegau’r Deyrnas Unedig ar wastraff (DeFRA)

Arolwg o Wastraff Diwydiannol a Masnachol a Gynhyrchwyd yng Nghymru 2018 (Cyfoeth Naturiol Cymru)

Arolwg o Sgil-gynhyrchion Gwastraff Adeiladu a Dymchwel Cymru 2019 (Cyfoeth Naturiol Cymru)

Ynni

Data cynhyrchu ynni carbon isel (StatsCymru)

Cynhyrchu Ynni yng Nghymru 2022

Arolwg Cyflwr Tai Cymru