Caffael gwasanaethau iechyd: canllawiau statudol drafft - Adran 1: cyflwyniad

Diwygiodd Deddf Caffael y Gwasanaeth Iechyd (Cymru) 2024 (“deddf 2024”) Ddeddf Caffael 2023 (“deddf 2023”) a Deddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2006 (“deddf 2006”) i roi newidiadau deddfwriaethol ar waith i alluogi Gweinidogion Cymru i ddatgymhwyso darpariaethau deddf 2023 mewn perthynas â gwasanaethau a ddarperir fel rhan o’r gwasanaeth iechyd yng Nghymru. Mae’r pŵer a fewnosodwyd gan ddeddf 2024 yn neddf 2006 yn galluogi i ddarpariaeth amgen gael ei gwneud i’r perwyl hwnnw, gan ddefnyddio dull system gyfan sy’n gydnaws â gwasanaethau iechyd yn darparu’r un gofal o ansawdd uchel, ac â chyflawni canlyniadau iechyd mwy cyfartal i bawb yng Nghymru.

Fel rhan o’r newidiadau deddfwriaethol hyn, mae adran 116A o ddeddf 2023 yn darparu pŵer i ddatgymhwyso’r gyfundrefn gaffael mewn perthynas â chaffael gan y GIG yng Nghymru. Mae adran 10A o ddeddf 2006 yn galluogi Gweinidogion Cymru i wneud darpariaeth (amgen) benodol ynghylch caffael gwasanaethau a ddarperir fel rhan o’r gwasanaeth iechyd yng Nghymru.

Mae Rheoliadau Gwasanaethau Iechyd (Y Gyfundrefn Dethol Darparwyr) (Cymru) 2024 (“y rheoliadau”) a wneir o dan adran 10A o ddeddf 2006 yn cyflwyno cyfundrefn newydd ar gyfer trefnu caffael y gwasanaethau iechyd hynny ar gyfer awdurdodau perthnasol – y Gyfundrefn Dethol Darparwyr (“y gyfundrefn”).

Oherwydd ffocws ar gystadleuaeth, ystyrir bod Deddf 2023 yn creu rhwystrau i gydweithio ac yn arwain at brosesau caffael cymhleth. Felly, drwy’r rheoliadau, bydd caffael gwasanaethau iechyd perthnasol yn cael ei dynnu o gwmpas deddf 2023.

Mae Llywodraeth Cymru wedi cyd-ddatblygu’r gyfundrefn drwy ddefnyddio arbenigedd gweithwyr comisiynu a chaffael proffesiynol sy’n gweithio mewn awdurdodau perthnasol. Yn ogystal, fe wnaeth y Llywodraeth ymgynghori ar egwyddorion gweithredol y rheoliadau fel rhan o ymgynghoriad cyhoeddus ym mis Tachwedd 2023, a daeth 34 o ymatebion i law gan ystod o randdeiliaid. Bu’r ymatebion i’r ymarfer ymgynghori o gymorth i lywio datblygiad ein polisi, y rheoliadau a’r canllawiau statudol.

Croesawodd yr ymatebwyr yr eglurder y byddai’r gyfundrefn newydd yn ei roi i gomisiynwyr a darparwyr: gan symud i ffwrdd oddi wrth gystadleuaeth, rhoi mwy o ffocws ar gydweithio, a chael gwared ar fiwrocratiaeth, yn ogystal â rhoi mwy o hyblygrwydd, cymesuredd a chysondeb, gan hefyd wneud prosesau’n eglur a helpu i wneud prosesau caffael yn dryloyw.

O dan y gyfundrefn, disgwylir i awdurdodau perthnasol:

• weithredu er budd cleifion ac unigolion sy’n defnyddio’r gwasanaethau, gwella ansawdd y gwasanaethau a gwella effeithlonrwydd wrth ddarparu’r gwasanaethau
• sicrhau bod penderfyniadau ynghylch pa sefydliadau sy’n darparu gwasanaethau iechyd yn gadarn ac yn amddiffynadwy, a bod gwrthdaro buddiannau yn cael ei reoli’n briodol
• mabwysiadu proses dryloyw, deg a chymesur wrth ddilyn y rheoliadau

Mae’r gyfundrefn yn ei gwneud yn bosibl parhau â’r trefniadau presennol ar gyfer darparu gwasanaethau os yw’r trefniadau hynny’n gweithio’n dda ac na fyddai chwilio am ddarparwr arall yn rhoi gwerth i bobl sy’n defnyddio’r gwasanaeth. Pan fo angen ystyried newid trefniadau ar gyfer darparu gwasanaethau, mae’n darparu proses deg, dryloyw a chymesur ar gyfer prosesau caffael, sy’n cynnwys yr opsiwn o ddefnyddio tendro cystadleuol.

Cyhoeddir y canllawiau hyn o dan adran 10A (6) o Ddeddf 2006, sy’n ei gwneud yn ofynnol i Weinidogion Cymru gyhoeddi canllawiau ynghylch cydymffurfio â’r rheoliadau.

Mae’r canllawiau hyn yn nodi sut y mae’n rhaid i’r rheoliadau gael eu dilyn gan yr awdurdodau perthnasol y maent yn gymwys iddynt:

• cyngor sir
• cyngor bwrdeistref sirol yng Nghymru
• bwrdd iechyd lleol
• ymddiriedolaeth y GIG
• awdurdod iechyd arbennig yng Nghymru

Mae hefyd yn manylu ar gwmpas y rheoliadau a sut y mae’n rhaid i awdurdodau perthnasol eu cymhwyso wrth ystyried meini prawf allweddol a gofynion tryloywder. Mae’r canllawiau hefyd yn amlinellu sut y disgwylir i awdurdodau perthnasol reoli gwrthdaro buddiannau.

Rhaid i awdurdodau perthnasol gymhwyso’r rheoliadau a rhoi sylw i’r canllawiau hyn, a disgwylir iddynt eu darllen ochr yn ochr â’r atodiadau, sy’n rhoi rhagor o fanylion am y rheoliadau a’r trefniadau pontio sydd ar waith ar gyfer yr adeg pan ddaw’r rheoliadau i rym.

Mae Llywodraeth Cymru wedi datblygu pecyn cymorth i gyd-fynd â’r canllawiau hyn, y gall sefydliadau ei ddefnyddio wrth gymhwyso’r gyfundrefn i drefnu i ddarparu gwasanaethau iechyd.

Wrth arfer swyddogaethau i gydymffurfio â’r rheoliadau, rhaid i awdurdodau perthnasol barhau i gydymffurfio â rhwymedigaethau cyfreithiol eraill, lle bo hynny’n gymwys.

Nid yw’r canllawiau hyn yn nodi sut i gydymffurfio â rhwymedigaethau cyfreithiol eraill.

Mae unrhyw gyfeiriad yn y canllawiau statudol hyn at ddeddfwriaeth neu ddarpariaeth ddeddfwriaethol yn gyfeiriad ati fel y’i diwygir, fel y’i hestynnir neu fel y’i hailddeddfir o bryd i’w gilydd. Cynghorir awdurdodau perthnasol i fod yn ymwybodol hefyd o ofynion a dyletswyddau eraill nad ydynt wedi’u nodi mewn deddfwriaeth. Er enghraifft, disgwylir i awdurdodau perthnasol lynu wrth ofynion allyriadau sero net a chyllideb garbon Llywodraeth Cymru, Cymru Iachach, Nodiadau Polisi Caffael Cymru a Datganiad Polisi Caffael Cymru o ran caffael nwyddau a gwasanaethau’r GIG (nid yw’r rhestr hon yn hollgynhwysfawr).