Rhaglen Dechrau'n Deg

Yn aml, caiff y meini prawf cymhwysedd ar gyfer pedair elfen graidd rhaglen Dechrau'n Deg eu rhannu â rhieni cyn geni eu plentyn.  Mae Ymwelwyr Iechyd a thimau Dechrau'n Deg lleol hefyd yn cysylltu â theuluoedd i roi gwybod iddynt.

Mae dull gwahanol gan bob awdurdod lleol o gyfathrebu ynghylch ehangu gofal plant Dechrau'n Deg, felly cysylltwch â'ch awdurdod chi a fydd yn gallu helpu. 

Bydd angen i deuluoedd sy'n dod yn gymwys ar gyfer elfen gofal plant Dechrau'n Deg yn ystod yr ehangu ddilyn proses gofrestru eu hawdurdod lleol.

Gallwch ddod o hyd yma i fanylion cyswllt tîm eich awdurdod lleol chi er mwyn gwirio a ydych yn gymwys ar gyfer rhaglen Dechrau'n Deg a gofal plant Dechrau'n Deg: Gwasanaeth Gwybodaeth i Deuluoedd

Mae darparu gofal plant rhan-amser o ansawdd ar gyfer plant 2-3 oed yn rhan annatod o raglen Dechrau'n Deg. Mae gofal plant o ansawdd yn cyfrannu at feithrin sgiliau a galluoedd, y gallu i gymdeithasu ac i chwarae a chanolbwyntio. Mae'r rhain yn hanfodol, nid yn unig i allu plentyn i ddysgu yn nes ymlaen, ond hefyd i gymryd rhan yn effeithiol mewn grwpiau.

Mae'r gwaith ymchwil yn awgrymu bod Chwarae, Dysgu a Gofal Plentyndod Cynnar o ansawdd yn arwain at welliannau yn natblygiad plant mewn blynyddoedd diweddarach, megis sgiliau iaith gwell; gwell perfformiad addysgol mewn mathemateg a darllen; a gwell ymddygiad/deilliannau. Mae plant sy'n mynychu lleoliadau blynyddoedd cynnar o ansawdd yn fwy annibynnol, yn canolbwyntio ar chwarae am gyfnodau hirach ac, wrth ddechrau yn yr ysgol, yn fwy parod i gydweithredu ac wedi'u paratoi'n well ar gyfer yr heriau sydd o’u blaen. 

Bydd y rhai sy'n gymwys yn derbyn 12.5 awr o ofal plant o ansawdd am ddim bob wythnos am 39 wythnos y flwyddyn. Mae gweithlu gofal plant Dechrau'n Deg yn gymwys i gefnogi datblygiad plant ac ategu'r fagwraeth a ddarperir yn draddodiadol gan rieni/gofalwyr. 

Bydd rhieni/gofalwyr hefyd yn gallu manteisio ar becynnau cymorth i wella eu sgiliau magu wrth gefnogi datblygiad a lles eu plentyn, ac wrth ofalu amdano. 

2.5 awr y dydd, 5 diwrnod yr wythnos yw cynnig gofal plant ‌Dechrau'n Deg oherwydd mae'r dystiolaeth yn dangos mai sesiynau byrrach, amlach o ansawdd uwch sy'n arwain at y canlyniadau gorau i'r plentyn, a rhoddir cryn bwyslais ar sicrhau bod trefniadau pontio cadarn ar waith i gefnogi plant rhwng y cartref a'r lleoliad gofal, ac wrth i'r plentyn symud ymlaen i addysg gynnar.

Mae gan dimau Dechrau'n Deg awdurdodau lleol rywfaint o hyblygrwydd o ran sut mae'r 5 sesiwn yn cael eu defnyddio yn ystod yr wythnos, gan ystyried budd gorau'r plentyn.  Gallai hyn gynnwys pan fydd rhiant/gofalwr yn gofyn am drefniant gwahanol oherwydd eu bod yn mynd i gwrs hyfforddi neu'n mynd i'r gwaith. 

Gall rhieni ychwanegu at yr oriau hyn os oes angen gofal plant ychwanegol arnynt.

Gall darparu gofal am ddim i blant dwy oed hefyd alluogi rhieni i weithio neu gael mynediad at gyfleoedd hyfforddi ac addysg na fyddai efallai wedi bod yn bosibl fel arall.   

Mae nifer o fanteision i ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg, gan gynnwys pan nad hon yw iaith gyntaf eich cartref. 

Mewn lleoliadau blynyddoedd cynnar cyfrwng Cymraeg, mae plant yn gallu elwa ar y manteision ychwanegol sy'n deillio’n aml o fod yn ddwyieithog, megis mwy o allu i ganolbwyntio, gweithrediad gwybyddol uwch a gwell cysylltiadau cymdeithasol a diwylliannol. Yn aml, gall plant sy'n medru troi o un iaith i'r llall ddatblygu dulliau mwy hyblyg o feddwl drwy broblemau.  

Bydd eich awdurdod lleol yn rhannu â chi fanteision dewis gofal plant cyfrwng Cymraeg, a byddwch yn gallu mynd i sesiynau Ti a Fi. 

Mae canllawiau lleferydd, iaith a chyfathrebu Dechrau'n Deg yn cynnwys gwybodaeth ychwanegol am fanteision dwyieithrwydd ac amlieithrwydd, gan gynnwys y sylfaen dystiolaeth ar gyfer nodi a chefnogi plant dwyieithog ac amlieithog sydd ag Anghenion Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu.

Os ydych yn byw mewn ardal a fydd bellach yn cael ei chyfrif yn un o'r ardaloedd cymwys yn sgil ehangu gofal plant Dechrau'n Deg, a'ch bod yn defnyddio lleoliad gofal plant nad yw wedi'i gofrestru eto i ddarparu gofal Dechrau'n Deg, efallai y bydd angen ichi newid darparwr i gael gofal plant am ddim drwy leoliad Dechrau'n Deg, neu efallai y bydd eich darparwr presennol yn dymuno gwneud cais i ddarparu gofal plant Dechrau'n Deg.  

Bydd plentyn sy'n cael gofal plant Dechrau'n Deg yn gallu trosglwyddo (drwy wneud cais) i elfen addysg gynnar y Cynnig Gofal Plant pan fydd yn cyrraedd yr oedran perthnasol. Y tymor ar ôl ei ben-blwydd yn dair oed fydd hyn fel arfer. Fodd bynnag, mae'r union amseriad yn wahanol rhwng y naill awdurdod lleol a'r llall.  

 Bydd plant rhieni cymwys sy'n gweithio, a phlant rhai rhieni sydd mewn addysg a hyfforddiant, hefyd yn gallu manteisio ar elfen gofal plant y Cynnig Gofal Plant o'r pwynt hwn. Mae mwy o wybodaeth ar dudalen ymgyrch Cynnig Gofal Plant Cymru.  

Mae pob awdurdod lleol yn gyfrifol am benderfynu sut y byddant yn sicrhau bod gan deuluoedd fynediad at y gwasanaethau cymorth sydd eu hangen arnynt.  Os yw teulu yn cael mynediad at ofal plant Dechrau'n Deg a bod angen cymorth pellach drwy Dechrau'n Deg, mae gan awdurdodau lleol rywfaint o hyblygrwydd i ddefnyddio'r polisi Allgymorth i gefnogi teuluoedd i gael mynediad at Dechrau'n Deg y tu allan i'r ardaloedd dynodedig. Efallai y bydd awdurdodau lleol hefyd yn gallu cynnig cymorth pellach drwy raglenni cymorth eraill fel Teuluoedd yn Gyntaf. 

Cynigir cymorth magu plant i deuluoedd sy'n gymwys ar gyfer pob un o bedair elfen rhaglen Dechrau'n Deg, lle bo hynny'n briodol. Gall hyn fod yn gymorth ffurfiol neu anffurfiol. 

Mae gwasanaethau cymorth magu plant ar gael i bob teulu sydd eu hangen drwy'r awdurdod lleol. Cysylltwch â'ch Gwasanaeth Gwybodaeth i Deuluoedd lleol i gael rhagor o wybodaeth am y cymorth sydd ar gael.

Mae canllawiau pellach ar gael yma hefyd: 

Mae Magu Plant - rhowch amser iddo yn cynnig awgrymiadau ymarferol am ddim a chyngor arbenigol ynghylch eich holl heriau fel rhiant
Siarad gyda fi 

Teuluoedd yn Gyntaf

Gwasanaeth Gwybodaeth i Deuluoedd

Rydym yn disgwyl cefnogi mwy na 9,500 yn fwy o blant dwy flwydd oed ledled Cymru i gael mynediad at ofal plant Dechrau'n Deg o safon am ddim yn ystod 2023-24 a 2024-25.

Mae man cychwyn pob awdurdod lleol yn wahanol a byddant yn wynebu heriau gwahanol.  Bydd daearyddiaeth a demograffeg pob awdurdod lleol, yn ogystal â chapasiti'r sector gofal plant i gynnig darpariaeth Dechrau'n Deg, yn golygu y bydd y rhaglen yn dilyn amserlenni amrywiol ledled Cymru. 

Dechreuodd y gwaith o ehangu gofal plant Dechrau'n Deg ym mis Ebrill 2023, ond bydd yn cymryd amser i feithrin capasiti o fewn y sector. 

Rydym am i bob awdurdod lleol gael cymorth ariannol i ddechrau ehangu darpariaeth gofal plant Dechrau'n Deg wrth inni weithio tuag at ddarpariaeth gyffredinol. Drwy wneud hynny, caiff ei ehangu mewn ffordd deg a systematig ledled Cymru.

Mae Dechrau'n Deg yn rhaglen sydd wedi'i thargedu'n ddaearyddol gyda'r nod o ddarparu gwell gwasanaethau i rai o'r cymunedau mwyaf difreintiedig yng Nghymru. Mae'r rhaglen yn defnyddio data am fudd-daliadau incwm, dangosydd procsi ar gyfer tlodi, i dargedu ardaloedd lle mae'r cyfrannau uchaf o blant 0-3 oed yn byw mewn aelwydydd sy’n cael budd-dal incwm. Nodwyd yr ardaloedd hyn drwy ddefnyddio Mynegai Amddifadedd Lluosog Cymru, a data o'r Adran Gwaith a Phensiynau a Chyllid a Thollau Ei Fawrhydi. Mae’r data hyn wedi’u trefnu ar sail Ardaloedd Cynnyrch Ehangach Haen Is. 

Gall awdurdodau lleol hefyd ddefnyddio'r wybodaeth leol, ynghyd â ffynonellau gwybodaeth eraill, i sicrhau bod budd ehangu gofal plant Dechrau'n Deg yn cyrraedd y teuluoedd hynny sydd mewn angen. 

Mae'r cynlluniau ehangu yn canolbwyntio ar gyrraedd yr ardaloedd mwyaf difreintiedig ym mhob awdurdod lleol yn gyntaf. Mae awdurdodau lleol yn defnyddio data am fudd-daliadau incwm, dangosydd procsi ar gyfer tlodi, i dargedu ardaloedd lle mae'r cyfrannau uchaf o blant 0-3 oed yn byw mewn aelwydydd sy’n cael budd-dal incwm. Nodwyd yr ardaloedd hyn drwy ddefnyddio Mynegai Amddifadedd Lluosog Cymru, a data o'r Adran Gwaith a Phensiynau a Chyllid a Thollau Ei Fawrhydi. Mae’r data hyn wedi’u trefnu ar sail Ardaloedd Cynnyrch Ehangach Haen Is. 

Mae'r dull lefel uchel hwn o dargedu cymorth yn parhau i fod yn addas i'r diben, mae'n dryloyw, ac mae'n seiliedig ar dystiolaeth gadarn o ran pam y dylai ardal benodol fod yn rhan o gynlluniau ehangu gofal plant Dechrau'n Deg awdurdod lleol, a pham na ddylai ardaloedd eraill. 

Awdurdodau lleol sydd yn y sefyllfa orau i roi gwybodaeth ynghylch pryd y bydd gofal plant Dechrau'n Deg ar gael yn eu hardaloedd nhw.  Gall pob awdurdod lleol fod yn hyblyg i ryw raddau o fewn rhaglen Dechrau'n Deg a chynnig cefnogaeth drwy Allgymorth.  Mae Allgymorth yn galluogi teuluoedd anghenus sy'n byw y tu allan i ardaloedd Dechrau'n Deg i gael y cymorth sydd ei angen arnynt.

Gellir dod o hyd i dîm eich awdurdod lleol chi yma: Gwasanaeth Gwybodaeth i Deuluoedd

Yng Nghymru, mae ein Rhaglen Lywodraethu wedi ymrwymo i barhau â'n cefnogaeth i raglen Dechrau'n Deg. Ac, yn unol â'r Cytundeb Cydweithio â Phlaid Cymru, rydym wedi ymestyn yr ymrwymiad hwn i fynd ati'n raddol i ehangu’r ddarpariaeth ar gyfer y blynyddoedd cynnar i gynnwys pob plentyn dwy flwydd oed, gan roi pwyslais penodol ar gryfhau’r ddarpariaeth Gymraeg.   

Mae'r dull gweithredu hwn yn rhan o weledigaeth ehangach Llywodraeth Cymru ar gyfer Chwarae, Dysgu a Gofal Plentyndod Cynnar ac yn cyfrannu ati. Rydym wedi ymrwymo i ddatblygu a gweithredu dull cyson o ddysgu a datblygu, drwy ddarparu cyfleoedd gofal plant ac addysg o ansawdd sy'n seiliedig ar chwarae, er mwyn helpu i ddatblygu anghenion cymdeithasol, emosiynol, gwybyddol a chorfforol babanod a phlant ifanc, yn ogystal â'u lles a'u gallu i ffynnu.

Am ragor o wybodaeth, gweler Canllawiau Dechrau'n Deg.

Gan mai un o nodau trosfwaol y rhaglen ehangu hon ar gyfer y blynyddoedd cynnar yw mynd i'r afael â thlodi ac amddifadedd, Dechrau'n Deg yw'r cyfrwng mwyaf priodol i'w chyflawni. Mae'r dystiolaeth yn dweud wrthym bod gofal plant o ansawdd yn sicrhau manteision hirdymor i'n plant ac yn cael dylanwad mawr ar eu cyfleoedd mewn bywyd yn y dyfodol.  Gall y gofal plant cywir helpu i fynd i'r afael â rhai o'r problemau dyfnach sy'n deillio o fyw mewn amddifadedd, gan gynnwys sgiliau isel ac iechyd gwael a fydd yn cymryd amser i'w goresgyn.  

 Mae lleoliadau Dechrau'n Deg yn rhoi cryn bwyslais ar sicrhau bod trefniadau pontio cadarn ar waith i gefnogi plant rhwng y cartref a'r lleoliad gofal, ac wrth i'r plentyn symud ymlaen i addysg gynnar.

Gan mai un o nodau trosfwaol y gwaith ehangu hwn ar gyfer y blynyddoedd cynnar yw mynd i'r afael â thlodi ac amddifadedd, rhaglen Dechrau'n Deg yw'r cyfrwng mwyaf priodol i'w gyflawni. Mae'r dystiolaeth yn dweud wrthym bod gofal plant o ansawdd yn sicrhau manteision hirdymor i'n plant ac yn cael dylanwad mawr ar eu cyfleoedd mewn bywyd yn y dyfodol.  Gall y gofal plant cywir helpu i fynd i'r afael â rhai o'r problemau dyfnach sy'n deillio o fyw mewn amddifadedd, gan gynnwys sgiliau isel ac iechyd gwael a fydd yn cymryd amser i'w goresgyn. Dyma pam mae gofal plant am ddim i blant 2 oed yn cael ei ehangu drwy leoliadau Dechrau'n Deg.