Cyfarfod o Grŵp Cyfeirio Rhanddeiliaid Cynllunio: 9 Tachwedd 2023

Eluned Jones (Cadeirydd, Llywodraeth Cymru), Elen King, Hishiv Shah a Sharon Davies (Llywodraeth Cymru), Charlotte Brill (Cefas), Helen Bloomfield, Lucie Skates, Karen Perrow a Lee Murray (Cyfoeth Naturiol Cymru), Thomas Fey (Cyd-bwyllgor Cadwraeth Natur), Julian Whitewright (Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru), Emma Harrison (Ystad y Goron), Jonathan Monk (Awdurdod Porthladd Aberdaugleddau), Mike Butterfield (RYA), Nick Salter (Asiantaeth y Môr a Gwylwyr y Glannau), Emily Williams (Y Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar), Chloe Wenman (Y Gymdeithas Cadwraeth Forol), Neville Rookes (Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru), Christoph Harwood (Simply Blue), Jennifer Godwin (Grŵp Defnyddwyr a Datblygu gwely'r môr), Katie Havard-Smith (Prifysgol Caerdydd), Kam Tang (Prifysgol Abertawe), Mark Russell (Cymdeithas Cynhyrchwyr Agregau Morol Prydain), Penny Nelson (Cronfa Bywyd Gwyllt y Byd), Noemi Donigiewicz (Seafish), Alys Morris (Partneriaeth Môr Hafren), Claire Stephenson (Cymdeithas Porthladdoedd Prydain), Mark Simmonds (Cymdeithas Porthladdoedd Prydain), John Wrottesley (European Subsea Cables Assocation)

Croesawodd Eluned aelodau'r Grŵp Cyfeirio Rhanddeiliaid Cynllunio Morol a chychwynnodd rownd o gyflwyniadau. 

Tynnodd Eluned sylw at:

• Aber Afon Hafren: canllaw cynllunio morol trawsffiniol – wedi'i ddatblygu mewn cydweithrediad â'r MMO
• trosolwg o lywodraethu sector morol – pwynt mynediad lefel uchel a hygyrch i ddeall llywodraethu'r sector morol
• cyfres newydd o fapiau o gyfyngiadau meddal sydd bellach yn fyw ar Borth Cynllunio Morol Cymru

Rhoddodd Eluned yr wybodaeth ddiweddaraf am Ardaloedd Adnoddau Strategol (SRAau):

• ar hyn o bryd rydym yn gweithio i gwblhau rhestr beilot gychwynnol o SRAau i fod yn destun ymgynghoriad
• rydym yn rhagweld y bydd cwmpas unrhyw SRAau peilot yn gyfyngedig ac ar raddfa fach.  Bydd hyn yn ein galluogi i ddeall sut y gall SRAau gyflawni'r manteision gorau, a lleihau'r risg o unrhyw ganlyniadau anfwriadol cymaint ag y bo modd cyn gwneud unrhyw benderfyniadau ynghylch unrhyw SRAau arfaethedig pellach
• ein nod yw darparu rhagor o wybodaeth am gwmpas yr SRAau peilot cychwynnol hyn yn ddiweddarach eleni neu'n gynnar yn y flwyddyn newydd

Rhoddodd Eluned drosolwg byr o'r syniadau cynnar ar gyfer datblygu datganiad technegol ar gyfer ecosystemau morol cydnerth, adfer a gwella. 

Gwahoddodd Eluned aelodau o'r MPSRG i rannu eu meddyliau a'u syniadau, er mwyn llywio'r ffordd o fwrw ymlaen â'r gwaith hwn. Eglurodd Eluned hefyd, ar hyn o bryd, mai ymarfer cwmpasu cychwynnol oedd hwn, ac nad oedd unrhyw sicrwydd y gellid bwrw ymlaen â phob syniad ac awgrym. 

Trafododd aelodau'r MPSRG y gwaith hwn. Roedd y prif bwyntiau yn cynnwys:

• trafod ffyrdd o nodi'r pwynt cyfeirio neu'r llinell sylfaen ar gyfer adfer, a sut i ddiffinio llwyddiannau, gan ystyried y diffiniadau o 'wella' ac 'adfer'. Cytunodd Llywodraeth Cymru i ystyried ymhellach y diffiniadau hyn ac i ddiffinio'r llinell sylfaen ar gyfer adfer
• dywedodd Llywodraeth Cymru yr hoffent glywed barn aelodau ynghylch 'gwrthbwyso'
• trafododd yr Aelodau bwysigrwydd sicrhau bod terminoleg yn gwahaniaethu'n glir rhwng ymatebion 'gwirfoddol' ac ymatebion 'gorfodol' i ENV_01. Cytunodd Llywodraeth Cymru ei bod yn bwysig sicrhau ei bod yn glir pryd mae ymateb yn wirfoddol a phryd mae'n orfodol
• cytunodd Llywodraeth Cymru i archwilio cysylltiadau â syniadaeth sy'n dod i'r amlwg sy'n ymwneud â'r Gronfa Cydnerthedd Morol a Gwella Ecosystemau Naturiol arfaethedig
• gofynnodd yr Aelodau a oes unrhyw fwriad i ystyried blaenoriaethu er mwyn sicrhau bod angen y camau gweithredu ar yr ecosystem, wrth ar yr un pryd gydnabod yr heriau sy'n gysylltiedig â gwneud hyn. Roedd yr awgrymiadau'n cynnwys cynnal dadansoddiad o fylchau e.e. nodi polisïau nad ydynt eisoes wedi'u priodoli i ddisgrifyddion statws amgylcheddol da, neu lunio dewislen o gamau gweithredu â blaenoriaeth. Dywedodd Llywodraeth Cymru y byddai ganddynt ddiddordeb mewn clywed sylwadau eraill ar y mater hwn 
• cododd yr Aelodau bwysigrwydd dysgu o brofiad blaenorol a sicrhau bod ffocws clir i unrhyw gamau gweithredu a'u bod wedi'u strwythuro o amgylch amcanion penodol, er mwyn sicrhau manteision i'r amgylchedd
• trafododd yr Aelodau ddatblygu camau gweithredu strategol clir ac arweiniad ar gyfer datblygwyr a'r rhai sy'n gwneud penderfyniadau. Roedd hyn yn cynnwys ystyried yr hyn y gellir ei gyflawni ar lefel leol a'r hyn y mae angen mynd i'r afael ag ef ar lefel strategol
• nododd yr Aelodau fod datblygwyr am wybod beth y gallant ei wneud i gyfrannu at gydnerthedd a gwella ecosystemau, a gwnaethant awgrymu y byddai rhagor o arweiniad yn hyn o beth yn ddefnyddiol. Awgrymodd yr Aelodau y gallai cynlluniau adfer cydweithredol, strategol a/neu gronfeydd gefnogi datblygwyr i wneud hyn
• tynnodd yr Aelodau sylw at yr angen i adolygu datblygiadau ehangach yn rheolaidd i sicrhau bod y datganiad technegol ac unrhyw ganllawiau eraill yn parhau i fod yn gyfredol
• yn dilyn trafodaeth am waith presennol a'r hyn yr ydym yn ceisio ei gyflawni drwy'r datganiad technegol hwn, cytunodd yr aelodau ar bwysigrwydd y canlynol: egluro beth yw'r datganiad technegol; sut mae'n cysylltu â gwaith presennol ac yn ategu'r gwaith hwnnw (heb ddyblygu); pwy y mae'n bwriadu ei gefnogi
• dywedodd Llywodraeth Cymru y dylem ystyried y risgiau yn ogystal â'r manteision i gynyddu effeithiau'r gwaith hwn cymaint ag y bo modd

Anogodd Eluned aelodau'r MPSRG i anfon unrhyw sylwadau pellach yn uniongyrchol at y Tîm Cynllunio Morol, a thynnodd hi sylw at y bwriad i barhau i weithio gydag aelodau i ddatblygu syniadau. 

Cyflwynodd Christoph Harwood, Cyfarwyddwr Polisi a Strategaeth Simply Blue Group, waith Simply Blue sy'n ymwneud ag 'Ffermydd Gwynt Amlddefnydd'. 

Roedd y prif bwyntiau yn cynnwys:

• mae'r diffyg lle ar y tir ac ar y môr yn her i ddatblygwyr
• mae Simply Blue yn edrych ar ffyrdd o ddefnyddio ffermydd gwynt ar gyfer gweithgareddau eraill, e.e. dyframaethu, i fynd i'r afael â'r ddiffyg lle hwn
• mae potensial i ddefnyddio'r mannau amlddefnydd hyn i helpu i gyrraedd targedau drwy gydweithio ag asiantaethau cadwraeth a newid hinsawdd
• gydag unrhyw fannau amlddefnydd, y fferm wynt fydd y flaenoriaeth

Trafododd aelodau'r MPSRG nifer o gwestiynau allweddol am y gwaith hwn. 

Rhannwyd y cyflwyniad ag aelodau'r MPSRG ar ôl y cyfarfod. 

Roedd y prif bwyntiau yn cynnwys: 

• bydd yr adolygiad yn cael ei lywio gan argymhellion ABPmer i Lywodraeth Cymru yn 2020, yn dilyn ei adolygiad cychwynnol o Orchymyn 2011. Gan adeiladu ar hyn, bydd Llywodraeth Cymru hefyd yn ystyried y gweithgareddau esempt a restrir gan awdurdodau trwyddedu morol eraill y DU, er mwyn alinio esemptiadau pan fo hynny'n briodol. Bydd y gwaith hwn yn arwain at set ddrafft o gynigion i fod yn destun ymgynghoriad
• bydd camau gwahanol i'r ymgynghoriad:
  • arbenigwyr technegol e.e. CNC, Cadw, ac awdurdodau mordwyo 
  • partïon â diddordeb e.e. porthladdoedd, prifysgolion, awdurdodau amddiffyn yr arfordir.
  • ymgynghoriad cyhoeddus ar y cynigion terfynol
• ar hyn o bryd nod Llywodraeth Cymru yw cynnal ymgynghoriad cyhoeddus yng ngwanwyn 2024 gyda'r bwriad o gyflwyno gorchymyn newydd yn gynnar yn 2025

Trafododd aelodau'r MPSRG nifer o gwestiynau allweddol am y gwaith hwn. Nododd Sharon yr ymgynghorir ag aelodau sydd â diddordeb mewn esemptiadau trwyddedu morol, ac anogodd hi aelodau i rannu eu barn i'w bwydo i ddatblygiad y gwaith hwn. 

Tynnwyd sylw at weithdy wyneb yn wyneb ar gynllunio bioddiogelwch ar gyfer rhywogaethau estron goresgynnol  trawsffiniol yn Aber Afon Hafren. Cafodd y manylion eu hanfon at aelodau'r MPSRG yn dilyn y cyfarfod. 

Cynhelir y cyfarfod nesaf ym mis Ionawr / Chwefror 2024

Ymholiadau i: marineplanning@llyw.cymru