Diweddariad 2 argymhellion chwe mis archwiliad dwfn ynni adnewyddadwy - Ynni cymunedol a lleol

Argymhelliad    

Byddwn yn cynyddu adnoddau i gefnogi ynni adnewyddadwy cymunedol a lleol yng Nghymru gan gynnwys:

1. Gan Wasanaeth Ynni Llywodraeth Cymru gyda staff a chymorth ariannol i sicrhau darpariaeth ar gyfer datblygu prosiect gwres, effeithlonrwydd ynni a thrafnidiaeth gymunedol (gan barhau gyda thrydan adnewyddadwy) a chymorth ar gyfer perchnogaeth a rennir
2. Camau gan y llywodraeth i annog datblygwyr preifat i gynnwys opsiynau ar gyfer rhannu perchnogaeth leol a chymunedol, gan gynnwys trwy dendrau a gyhoeddwyd ar dir cyhoeddus.
3. Cyllid Llywodraeth Cymru i adeiladu capasiti ychwanegol mewn mentrau cymunedol i'w helpu i ddechrau graddio eu gwaith a mentora sefydliadau llai, i greu sector mwy a chynaliadwy.

Prif uchafbwyntiau / cerrig milltir

Mae gwaith ar yr argymhelliad hwn yn mynd rhagddo’n dda ac mae Llywodraeth Cymru’n parhau i gefnogi ynni cymunedol a lleol. 

Dyma rai o’r uchafbwyntiau dros y 6 mis diwethaf:

• Mae CEW wedi recriwtio tîm newydd fydd yn helpu i roi’r argymhelliad ar waith;  
• Parhau i weithio gyda CEW ac WGES i roi cyngor ar y buddion a geir o ganiatáu i gymunedau ddefnyddio’r ystâd gyhoeddus. 

Camau nesaf at gwblhau

Dyma rai o’r blaenoriaethau ar gyfer y 6 mis nesaf: 

• Datblygu cynlluniau gyda Gwasanaeth Ynni newydd Llywodraeth Cymru i helpu cymunedau wrth weithio gyda datblygwyr preifat;
• Ystyried opsiynau ar gyfer ariannu grantiau i grwpiau cymunedol i gyflogi pobl leol i gyflymu prosiectau a dechrau datblygu gwaith newydd; 
• Ystyried sut y gallai arian ychwanegol i Ynni Cymunol Cymru (CEW) helpu cymunedau i weithio’n uniongyrchol ar y Cynlluniau Ynni Ardal Leol sy’n cael eu datblygu gan awdurdodau lleol a helpu i ehangu ynni cymunedol a datblygu SLES o fewn y cynlluniau. 
• Defnyddio’r uchod i sicrhau bod lleisiau’r gymuned yn cael eu clywed a’u bod yn helpu i ddatblygu’r cynlluniau yn ogystal â sicrhau bod cymunedau’n deall y cyfleoedd ar gyfer gweithredu lleol y gallai’r cynlluniau eu nodi. 

Argymhelliad  

Byddwn yn sicrhau bod y sector sy'n eiddo i'r gymuned yn cymryd rhan ac yn rhoi mewnbwn i Ynni Cymru gan ystyried y 3 opsiwn canlynol:

1. Mae lles y sector ynni cymunedol ynghlwm yn y datblygwr dan berchnogaeth gyhoeddus 
2. Mae LlC yn buddsoddi mewn sefydliad ynni cymunedol i ddarparu'r gwaith hwn e.e., YnNi Teg, Egni neu gwmni cydweithredol o gwmniau Ynni cydweithredol.
3. Mae LlC yn buddsoddi yn y datblygwr ynni dan berchnogaeth gyhoeddus a datblygwr ynni sy'n eiddo i'r gymuned = dau gorff gydag adnodd i ddatblygu prosiectau.

Prif uchafbwyntiau / cerrig milltir

Gweinidogion Llywodraeth Cymru’n cytuno ar gwmpas a maint y datblygwr ynni adnewyddadwy cyhoeddus.

Camau nesaf at gwblhau

Wrth i rannau gwahanol y gwaith fynd yn eu blaenau, byddwn yn trafod â’r sector cymunedol. 

Argymhelliad   

Byddwn yn gwella mynediad i'r ystâd gyhoeddus i'r sector ynni cymunedol drwy (a) mae gan fentrau cymunedol hawliau i gynnig cyntaf os nad yw'n cael ei ddatblygu gan gorff cyhoeddus (b) strwythuro prosesau tendro i ffafrio prosiectau / cynlluniau cymunedol cymdeithasol.

Prif uchafbwyntiau / cerrig milltir   

Rydym wedi cynnal arolwg o gyfleoedd ar Ystâd Goetiroedd Llywodraeth Cymru. Rydym wrthi’n edrych ar hyfywedd y safleoedd mwyaf addawol wrth baratoi ar gyfer lansio’r cwmni yn Ebrill 2024.  Mae Cyfarwyddwr Anweithredol cymunedol ein Bwrdd yn dal ati i herio’r rhaglen i ystyried sut i gynnwys y gymuned. 

Unwaith y bydd y cwmni wedi’i sefydlu, byddwn yn gweithio gydag CNC a chymunedau i nodi’r rhannau hynny o’r ystâd a allai fod o ddiddordeb i gymunedau a sicrhau bod unrhyw broses dendro’n cefnogi canlyniadau cymdeithasol/cymunedol. 

Bydd y Cynlluniau Ynni Ardal Leol a ddatblygir yn sylfaen gadarn ar gyfer nodi rhagor o gyd-brosiectau posib ar gyfer cyrff cyhoeddus a chymunedau yn yr ardal. 

Dylai’r trafodaethau hyn arwain at hwyluso’r defnydd o’r ystâd gyhoeddus gan y sector ynni cymunedol, yn enwedig gyda help y Gwasanaeth Ynni i dynnu sylw at fanteision cydweithio o’r fath. 

Camau nesaf at gwblhau

Rydym yn disgwyl gallu datblygu’r gwaith hwn yn 2024 yn dilyn sefydlu’r cwmni.

Argymhelliad  

Byddwn yn cwblhau ac yn rhoi cyhoeddusrwydd i'r canllawiau ar ranberchnogaeth, gan gynnwys yr hyn sy'n bodloni'r diffiniad o 'ranberchnogaeth', ac yn gweithio'n agos gyda datblygwyr preifat i gael yr effaith fwyaf posibl. Byddwn yn cyhoeddi'r canllawiau yn ystod gwanwyn 2022.

Prif uchafbwyntiau / cerrig milltir    

Byddwn yn rhoi adroddiad ar ein targedau perchenogaeth leol yn ein cyhoeddiad rheolaidd am Gynhyrchu Ynni yng Nghymru. 

Camau nesaf at gwblhau

Mae’r argymhelliad wedi’i gwblhau.