Canllaw i Gymru’r Dyfodol: cwestiynau cyffredin 2il argraffiad

Mae’r ddogfen hon wedi’i pharatoi i gyd-fynd â Chymru’r Dyfodol. Mae’n rhoi arweiniad ar y cwestiynau mwyaf cyffredin a ofynnir i Lywodraeth Cymru ers cyhoeddi Cymru’r Dyfodol ym mis Chwefror 2021.

Dogfen wybodaeth yw hon. Nid yw’n rhan o Gymru’r Dyfodol ac nid yw’n ddogfen bolisi. Mae’n seiliedig ar y ddeddfwriaeth ac nid yw’n cyflwyno gofynion newydd. Dylai darllenwyr edrych ar y ddeddfwriaeth i weld beth yn union yw’r gofynion statudol, a Pholisi Cynllunio Cymru a Chymru’r Dyfodol i wybod beth yw’r gofynion polisi.

Ydyn.

Bydd. Yn ôl Cymru’r Dyfodol, bydd canllawiau'n cael eu paratoi ar ddatblygu ynni gwynt ar y tir, a chreu lleoedd drwy ddulliau strategol. Bydd y gwaith o baratoi'r canllawiau hyn yn dechrau yn 2021.

Bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i adolygu rôl bosibl canllawiau pellach i gefnogi'r gwaith o weithredu polisïau Cymru’r Dyfodol.

Oes. Gellir eu gweld ar borth mapio Lle.

Gallant. Bydd Rheoliadau Sefydlu Cydbwyllgorau Corfforaethol (CJC) yn dod i rym ym mis Chwefror 2022 ar gyfer De-ddwyrain Cymru ac ym mis Mehefin/Gorffennaf 2022 ar gyfer y tri rhanbarth CJC sy'n weddill gan eu galluogi i arfer y swyddogaeth o baratoi Cynllun Datblygu Strategol (CDS).

Cyn hyn, dylai Awdurdodau Cynllunio Lleol (ACLlau) ym mhob rhanbarth ddechrau nodi'r dystiolaeth (presennol a newydd) y bydd ei hangen i baratoi CDS; sicrhau bod dulliau o lunio cynlluniau (e.e. methodolegau) yn gydnaws ac yn gallu cefnogi dull rhanbarthol ar y cyd; ac adolygu Dyfodol Cymru, Polisi Cynllunio Cymru a strategaethau a pholisïau allweddol eraill i ddatblygu dealltwriaeth gynnar o'r materion y bydd angen i CDS fynd i'r afael â nhw. Bydd dealltwriaeth drylwyr o adnoddau, gan gynnwys materion ariannol, yn helpu i drosglwyddo'n llyfn i ffordd ranbarthol o weithio.
5

Mae Polisi 19 Dyfodol Cymru yn nodi'r polisïau y dylai CDSau eu sefydlu ar gyfer y rhanbarth ac mae Adran 10 y Llawlyfr Cynlluniau Datblygu yn cynnwys canllawiau manwl ar baratoi a chynnwys CDSau.

Ydy – mae cynlluniau Llywodraeth Cymru i ddatblygu Coedwig Genedlaethol yn symud yn eu blaen. Bwriedir defnyddio coetiroedd sydd eisoes yn bodoli fel lleoliad posibl ar gyfer y Goedwig Genedlaethol ac mae map ar wefan Llywodraeth Cymru yn enwi 14 o goetiroedd.

Na fydd. Mater i’r CDSau fydd diffinio ffiniau ardaloedd y lleiniau glas.

Cyn mabwysiadu CDS, a fydd yn diffinio ffin ardal llain las, dylai ACLlau ddefnyddio eu barn i benderfynu a ddylid trin safle yn safle y tu mewn neu du allan i’r ardal i’w hystyried. Dylai ACLlau nodi eu syniadau a'r broses y maent wedi'i dilyn i wneud eu penderfyniad.

Enghreifftiau o gwestiynau y gellir eu defnyddio i gynorthwyo'r rhai sy'n gwneud penderfyniadau:-

1. Ble mae'r safle'n cael ei ystyried ar y diagram strategol rhanbarthol?
2. A yw'r safle yn rhan naturiol o'r ardal agored ehangach a fyddai'n cael ei gorchuddio'n rhesymegol gan lain las? Neu a yw'n amlwg ar wahân i'r ardal agored ehangach?
3. Sut mae'r safle'n perfformio o ran dibenion y llain las fel y nodir ym Mholisi Cynllunio Cymru?

Ydy. Mae paragraff 3.75 o Bolisi Cynllunio Cymru yn nodi nad yw datblygu ar gyfer anghenion 'mentrau gwledig' cyfiawn yn amhriodol mewn llain las. Mae paragraff 4.3.2 o Nodyn Cyngor Technegol 6, yn nodi mai ‘busnesau sy’n gysylltiedig â thir yw mentrau gwledig cymwys. Mae’r rhain yn cynnwys busnesau amaethyddol, coedwigol a gweithgareddau eraill y mae eu mewnbynnau sylfaenol yn deillio o’r safle, fel prosesu cynhyrchion amaethyddol, coedwigol a mwynol, ynghyd â gweithgareddau rheoli tir a gwasanaethau cymorth (gan gynnwys contractio amaethyddol)’. Felly, ni fyddai datblygiad sy'n gysylltiedig ag amaethyddiaeth yn amhriodol mewn egwyddor.

Ydy. Mae Llywodraeth Cymru yn gweithredu polisi Canol Trefi yn Gyntaf sy'n ei gwneud yn ofynnol i ddatblygiadau sy'n ategu canolfannau manwerthu a masnachol (a ddisgrifir ym Mholisi Cynllunio Cymru) chwilio am safleoedd yn y canolfannau hynny yn gyntaf cyn ystyried lleoliadau eraill (gweler Polisi Cynllunio Cymru 4.3.18). Dyma'r lleoliad mwyaf cynaliadwy ar gyfer defnyddiau o'r fath, o ran defnydd tir, hygyrchedd a chefnogi canolfannau bywiog a hyfyw.

Mae Cymru’r Dyfodol yn cefnogi'r egwyddor hon ac mae Polisi 6 yn gofyn am leoli cyfleusterau masnachol, manwerthu, addysg, iechyd, hamdden neu wasanaeth cyhoeddus newydd sylweddol yng nghanol trefi a dinasoedd. Mae'r datblygiadau hyn, a allai gael nifer mawr o ymwelwyr, wedi'u cyfeirio'n flaenorol at leoliadau llai cynaliadwy sy'n llai hygyrch drwy deithio llesol a thrafnidiaeth gyhoeddus ac sy'n llai tebygol o gefnogi polisïau datgarboneiddio.

Gall CDSau a Chynlluniau Datblygu Lleol (CDLlau) ystyried dyrannu safleoedd neu dynnu ffiniau o amgylch canol trefi a dinasoedd i gynllunio ar gyfer defnydd sylweddol.

Nac oes. Mater i'r ACLl yw penderfynu ar sail ei wybodaeth am ei ardal leol. Bydd ystyr y term 'arwyddocaol' yn amrywio mewn gwahanol rannau o Gymru ac yn ymwneud â graddfa, rôl a swyddogaeth aneddiadau.

Gall CDSau a CDLlau nodi pa ddatblygiadau y maent yn eu hystyried yn arwyddocaol yng nghyd-destun eu hardaloedd a sut y gallai hyn amrywio rhwng gwahanol aneddiadau. Wrth benderfynu a yw datblygiad ar raddfa sylweddol (cyn polisïau perthnasol y CDS/CDLl) dylai ACLlau ystyried maint y datblygiad newydd yng nghyd-destun yr anheddiad a/neu'r ardal y mae i'w leoli ynddi ac a yw'n ehangach na lleol ei natur. Gallai hyn gynnwys ystyried nifer posibl yr ymwelwyr a pha mor bell y mae’n debygol y bydd ymwelwyr yn teithio i’r datblygiad.

Dylid cymhwyso'r un egwyddorion ar raddfa lai. Dylai canolfannau lleol defnydd cymysg y mae modd cerdded iddynt fod yn ganolbwynt ar gyfer cyfleusterau masnachol, manwerthu, addysg, iechyd, hamdden neu wasanaeth cyhoeddus lleol newydd (a phreswyl lle y bo'n briodol) yn hytrach na defnyddio dull sy'n annog patrwm datblygu mwy gwasgaredig. Nid yw'r egwyddorion hyn yn newydd. Mae manteision canolfannau defnydd cymysg, lleol sy'n darparu amrywiaeth o wasanaethau a chyfleusterau lleol yn hytrach na defnyddio dull gwasgaredig, heb ei gynllunio, yn amlwg.

Fel y cydnabyddir ym Mholisi Cynllunio Cymru (4.3.21) efallai y bydd gan rai defnyddiau addysgol, gofal iechyd a chymunedol, er enghraifft, ofynion hygyrchedd penodol sy'n golygu bod angen eu lleoli'n agos at y cymunedau y maent yn eu gwasanaethu. Dylai ACLlau fod yn ymwybodol o ofynion o'r fath a chynllunio'n unol â hynny.

Dylai ACLlau ddefnyddio eu cynlluniau datblygu i gryfhau a chefnogi canolfannau lleol a sicrhau nad yw penderfyniadau rheoli datblygu yn tanseilio swyddogaeth canolfannau lleol pwysig.

Nac oes. Dim ond ar gyfer datblygiadau manwerthu y mae angen profion o angen manwerthu, fel y disgrifir ym Mholisi Cynllunio Cymru a TAN 4: Datblygiadau Manwerthu a Masnachol. Dylai defnyddiau arwyddocaol eraill y mae'r polisi hwn yn effeithio arnynt gymhwyso'r prawf dilyniannol os na ellir cynnwys y cynnig mewn dinas neu ganol tref.

Mae Llywodraeth Cymru yn gweithio i sefydlu lleoliad y parthau a bydd yn ymgysylltu â rhanddeiliaid allweddol yn ystod y misoedd nesaf i gwblhau eu hunion leoliad. Bydd y rhan fwyaf o Barthau Gweithredu Telathrebu Symudol mewn ardaloedd lle nad oes darpariaeth 4G gan unrhyw ddarparwr rhwydwaith symudol ond lle mae galw 'nas bodlonir' fel cartrefi, busnesau, ffyrdd, rheilffyrdd, safleoedd cymunedol a thwristiaeth.

Mae ‘band eang all drosglwyddo data ar gyfradd gigabeit' yn derm a ddefnyddir i gyfeirio at gysylltedd band eang cyflym a ddarperir fel arfer gan dechnoleg cysylltiad ffeibr i'r adeilad (FTTP), er y gall technolegau eraill hefyd sicrhau cyflymderau tebyg. Mae FTTP yn gallu darparu 1000 Mbps (neu 1 gigabit) a thu hwnt, er bod cyflymderau gwirioneddol yn dibynnu ar y gwasanaeth rhyngrwyd a ddarperir.

Mae Cymru’r Dyfodol yn ei gwneud yn ofynnol i safleoedd datblygu gael o leiaf ‘band eang all drosglwyddo data ar gyfradd gigabeit’ sy'n golygu gosod pibelli ar gyfer cludo band eang ochr yn ochr â gwasanaethau hanfodol eraill. Mae gosod pibelli yn sicrhau bod band eang ffeibr ar gael ac y gellir ei osod yn hawdd a’i gysylltu â’r adeilad. Weithiau gall mathau eraill o fand eang fod yn briodol megis mynediad di-wifr sefydlog.

Yn y rhan fwyaf o achosion bydd datblygwyr yn cofrestru gyda darparwr rhwydwaith band eang (er enghraifft Openreach) i drefnu i ddarparu seilwaith band eang a fydd yn cynnwys gosod pibelli ar gyfer cludo band eang a ffeibr os yw ar gael. Dylai datblygwyr hysbysu darparwr rhwydwaith band eang yn gynnar yn y broses ddatblygu, fel y gellir eu cynghori ar sut a phryd y caiff seilwaith ei ymgorffori ar y safle datblygu.

A yw hyn yn golygu bod 50 o anheddau yr hectar yn isafswm y mae'n rhaid ei gyflawni ar bob safle?

Nac ydy. Nid yw 50 o anheddau yr hectar yn darged, ond mae'n cynrychioli lefel a all gefnogi trafnidiaeth gyhoeddus a chyfleusterau lleol drwy greu màs critigol. Mae Polisi 2 yn nodi bod cynyddu dwysedd y boblogaeth yn egwyddor strategol ar gyfer gwneud lleoedd. Awdurdodau cynllunio lleol sydd yn y sefyllfa orau i ystyried cyd-destun lleol a safle unrhyw ddatblygiad penodol ac i bennu dwysedd priodol ar gyfer y datblygiad sy'n ei alluogi i gyflawni yn unol â’r egwyddorion creu lleoedd. Gellir gweld arweiniad pellach ar ystyried dwyseddau priodol yn y Canllaw Dadansoddi Safle a Chyd-destun Canllawiau ar Ddadansoddi Safleoedd a Chyd-destun: Pennu gwerth safle.

Mae Cymru’r Dyfodol ar gael ichi ei weld.

Disgrifir y drefn ar gyfer paratoi a newid Cymru’r Dyfodol yn Neddf Cynllunio a Phrynu Gorfodol 2004 (fel y’i diwygir gan Ddeddf Gynllunio (Cymru) 2015).

Mae Datganiad Cyfranogiad y Cyhoedd yn nodi’r amserlen a’r drefn ar gyfer paratoi Cymru’r Dyfodol.

Mae’r Arfarniad Cynaliadwyedd Integredig a'r Asesiad o Reoliadau Cynefinoedd yn disgrifio’r broses asesu a fu’n sail ar gyfer paratoi Cymru’r Dyfodol.

Mae’r Casgliad o Dystiolaeth yn disgrifio’r dystiolaeth a gafodd ei defnyddio wrth baratoi Cymru’r Dyfodol.

Fe welwch amrywiaeth o wybodaeth amdano ar dudalennau Cymru’r Dyfodol.

Tanysgrifiwch i gylchlythyr Cymru'r Dyfodol.