Diffinad gweithiwr gofal cymdeithasol rheng flaen: brechu COVID-19

Rydym am sicrhau ein bod yn lleihau marwolaeth o COVID-19 cymaint â phosibl. Mae'r Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu (JCVI) wedi ystyried sut i wneud hyn drwy frechu'r grwpiau mwyaf bregus yn gyntaf. Maent wedi creu rhestr o grwpiau blaenoriaeth brechu. Mae'r canllawiau yma'n edrych ar ddiffiniad gweithiwr gofal cymdeithasol yng ngrŵp blaenoriaeth 2.

Pwy ydym ni'n ystyried fel gweithwyr gofal cymdeithasol rheng flaen at ddibenion nodi pobl ddylai fod yng ngrŵp blaenoriaeth 2 ar gyfer brechu yn erbyn COVID-19?

Diffiniad y Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu (JCVI)

Mae’r Cydbwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu yn nodi’r canlynol o ran blaenoriaethu gweithwyr iechyd a gofal cymdeithasol rheng flaen

Mae'r pwyllgor yn ystyried bod gweithwyr iechyd a gofal cymdeithasol rheng flaen sy'n darparu gofal i bobl agored i niwed yn flaenoriaeth uchel ar gyfer y brechlyn.

Ystyrir bod gweithwyr iechyd a gofal cymdeithasol rheng flaen sydd mewn perygl mawr o gael eu heintio, mewn perygl mawr fel unigolion o ddatblygu salwch difrifol, neu mewn perygl o drosglwyddo haint i nifer o bobl agored i niwed neu staff eraill mewn amgylchedd gofal iechyd, yn flaenoriaeth uwch ar gyfer cael y brechlyn na'r rhai sydd mewn llai o berygl. Dylid ystyried y flaenoriaeth hon wrth roi’r brechlynnau.

Disgrifiad y Llyfr Gwyrdd o staff gofal cymdeithasol

Mae pennod 14a y Llyfr Gwyrdd yn disgrifio staff gofal cymdeithasol rheng flaen fel pobl sy’n:

• Gweithio mewn cartrefi gofal preswyl a nyrsio arhosiad hir neu gyfleusterau gofal arhosiad hir eraill lle bydd haint yn lledaenu’n gyflym ac yn achosi lefelau uchel o salwch a marwolaeth
• Staff gofal cymdeithasol sy'n ymwneud yn uniongyrchol â gofal eu cleifion neu gleientiaid
• Eraill sy'n ymwneud yn uniongyrchol â darparu gofal cymdeithasol mewn modd sy’n golygu eu bod nhw a’u cleifion/cleientiaid agored i niwed mewn mwy o berygl o ddod i gysylltiad â’r haint

Canllawiau Bwrdd Brechlynnau COVID-19 Llywodraeth Cymru

Diben y canllawiau hyn yw rhoi eglurder a chysondeb a sicrhau ein bod yn brechu'r gweithwyr gofal cymdeithasol hynny mewn modd a fydd yn cael yr effaith fwyaf ar farwolaethau cyn gynted â phosibl. Bydd angen elfen o farn broffesiynol, ond dylai hyn fod o fewn y paramedrau a nodir yn y canllawiau hyn.

Dylai cymhwysedd gweithwyr gofal cymdeithasol rheng flaen fod yn seiliedig ar y ffactorau canlynol:

Pa mor agored i niwed yw'r person sy'n cael gofal neu gymorth:

• Y rhai sy'n 65 oed a hŷn (grŵp 5)
• Y rhai a ystyrir sy’n eithriadol o agored i niwed yn glinigol (grŵp 4)
• Y rhai â chyflyrau iechyd sy’n bodoli eisoes (grŵp 6)
• Plant o dan 16 oed sydd ag anghenion meddygol cymhleth/niwro-anableddau difrifol

Natur y gofal neu'r cymorth a ddarperir:

• Gofal personol fel y'i diffinnir yn Neddf Rheoleiddio ac Arolygu Gofal Cymdeithasol 2016 ac a eglurwyd ymhellach gan Arolygiaeth Gofal Cymru yn eu nodyn cyfarwyddyd (Atodiad Un). Mae gwasanaethau gofal cartref a chartrefi gofal wedi'u cofrestru gydag Arolygiaeth Gofal Cymru i ddarparu gofal personol ac felly byddem yn disgwyl i gyflogeion y gwasanaethau hyn sy'n darparu gofal personol gael eu cynnwys. Dylid cynnwys Cynorthwywyr Personol os yw eu dyletswyddau'n cynnwys gofal personol.
• Byddai disgwyl i ofal ar gyfer plant o dan 16 oed sydd â niwro-anableddau difrifol fynd y tu hwnt i dasgau cymorth dyddiol a gofal plant arferol y byddai darparwyr gofal yn eu darparu ar gyfer plentyn. Dylai’r gofal gael ei roi yn aml a gallai gynnwys tasgau megis, er enghraifft, gofalu am diwb traceostomi, sugno’r llwybr anadlu, adleoli i reoli mannau pwyso, ac ymyriadau gofal fel ffisiotherapi anadlol.
• Cyswllt rheolaidd ac am gyfnod hir â phobl yn y categorïau risg a ddiffinnir uchod er mwyn darparu cymorth lle nad yw'n bosibl cadw pellter cymdeithasol a/neu wisgo gorchudd wyneb. Gallai hyn gynnwys, bobl sy'n gweithio yn y sector tai â chymorth er enghraifft, ar yr amod bod hyn yn bodloni'r meini prawf a amlinellir uchod mewn perthynas â’r math o gyswllt a natur fregus y person sy'n derbyn gofal a chymorth. Gall enghreifftiau o hyn gynnwys: 
  • ymyrryd mewn ymddygiad heriol
  • ymyrryd mewn ymddygiad hunan-niweidiol neu beryglus
  • cymorth o ddydd i ddydd i berson ag anabledd dysgu difrifol nad yw’n gallu cadw pellter cymdeithasol
  • cyswllt hir ac agos oherwydd eu bod yn dysgu sgiliau bywyd mewn lleoliad cyfyngedig

Nid yw cymhwysedd yn seiliedig ar:

• Y lleoliad lle rhoddir gofal neu gymorth. Gallai hyn fod yn gartref i'r unigolyn ei hun, cartref gofal, lleoliad byw â chymorth, tai â chymorth, canolfan ddydd.
• Cyflogaeth. Gallai gynnwys staff awdurdod lleol, staff y sector annibynnol, gweithwyr hunangyflogedig, staff asiantaeth.

Y byrddau iechyd, gan weithio gyda'u priod Gyfarwyddwyr Gwasanaethau Cymdeithasol, sy'n bennaf gyfrifol am nodi’r gweithwyr gofal cymdeithasol cymwys, yn seiliedig ar y prif nod o sicrhau cyfraddau brechu uchel ymhlith gweithwyr gofal cymdeithasol rheng flaen, gan gydnabod bod y cyflenwad o frechlynnau yn gyfyngedig a bod yn rhaid ei ddefnyddio ar gyfer y rhai sy'n wynebu'r risg fwyaf o salwch difrifol a marwolaeth. Dylent sicrhau bod cymhwysedd yn gyson ar draws y system.

Bydd yr awdurdod lleol a gwasanaethau brechu'r GIG yn gweithio mewn partneriaeth i gyrraedd pob gweithiwr gofal cymdeithasol rheng flaen cymwys ym mha bynnag sector y maent yn gweithio ynddo.

Nid yw brechu yn dileu'r gofyniad i sefydlu mesurau lliniaru gan gynnwys cadw pellter cymdeithasol, hylendid dwylo, glanhau arwynebau a lefelau da o awyru. Mae mesurau atal a rheoli heintiau llym sy'n briodol i'r lleoliad a'r gofal sy'n cael ei ddarparu yn parhau i fod yn hanfodol.