Ardaloedd chwarae meddal i blant ac ardaloedd chwarae dan do, gan gynnwys partïon: y coronafeirws

Diben y canllawiau hyn yw hysbysu perchenogion a gweithredwyr canolfannau chwarae dan do yng Nghymru am y cyfyngiadau a’r gofynion cyfreithiol parhaus sy’n gysylltiedig â’r coronafeirws, ac er mwyn eu helpu i ailagor.

Mae mannau chwarae dan do, sydd hefyd yn cael eu galw weithiau’n ganolfannau chwarae dan do neu’n ganolfannau chwarae meddal, wedi’u cynllunio i blant chwarae ynddynt, gyda strwythurau ac offer chwarae’n aml wedi’u padio er mwyn gwrthsefyll y pwysau pan fo plant yn cwympo neu’n bownsio o amgylch. Yn ogystal â chanolfannau penodol a grëwyd at ddibenion chwarae dan do, mae cyfleusterau fel hyn yn aml i’w cael mewn ystod o adeiladau a gwasanaethau a ddefnyddir gan rieni, gan gynnwys tafarndai, canolfannau siopa a rhai atyniadau mwy o faint i dwristiaid. 

Mae’r ystod amrywiol o gyfleusterau yn golygu y bydd rhannau o’r canllawiau hyn yn fwy perthnasol i rai canolfannau nac eraill.

Gofynion a chyfrifoldebau

Mae’n ddyletswydd ar y rheini sy’n gyfrifol am fannau/canolfannau chwarae dan do o dan Reoliad 12 o Reoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Rhif 2) (Cymru) 2020 2020/725 i gymryd mesurau rhesymol at ddibenion lleihau’r risg o ddod i gysylltiad â’r coronafeirws ar y safle neu ledaeniad y coronafeirws gan y rheini sydd wedi bod ar y safle. 

Mae’r ddyletswydd hon yn cynnwys gofyniad i:

1. Sicrhau y cynhelir mesur rhesymol i sicrhau y cynhelir pellter o 2 fetr rhwng pob person mewn safle benodol.
2. Cymryd unrhyw fesurau rhesymol eraill eu cymryd i leihau'r risg o ddod i gysylltiad â'r feirws, yn arbennig drwy gyfyngu ar ryngweithio agos wyneb yn wyneb a gwella hylendid.
3. Darparu gwybodaeth i’r rhai sy'n mynd i mewn i safle neu’n gweithio ynddi ynglŷn â sut i leihau’r risg.

Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi canllawiau ar yr hyn a ddisgwylir o dan Reoliad 12, a rhaid ystyried y canllawiau statudol.

Mae’r canllawiau hyn yn helpu perchenogion a gweithredwyr meysydd chwarae i gyflawni’r dyletswyddau hyn a dylid eu darllen ochr yn ochr â’r canllawiau statudol a gyhoeddwyd eisoes. Os bydd anghysonder rhwng y canllawiau hyn a’r canllawiau statudol, y canllawiau statudol sy’n cael blaenoriaeth.

Nid yw'r ddogfen hon yn disodli cyngor cyfreithiol y dylech ystyried ei gael lle bo angen, nac yn disodli unrhyw rwymedigaethau cyfreithiol, gan gynnwys mewn perthynas ag iechyd a diogelwch, cyflogaeth neu gydraddoldeb. Mae'n bwysig eich bod chi fel busnes neu gyflogwr yn parhau i gydymffurfio â'ch rhwymedigaethau presennol, gan gynnwys y rheini sy'n ymwneud ag unigolion â nodweddion gwarchodedig. Os na fyddwch yn cydymffurfio â'r ddeddfwriaeth iechyd y cyhoedd berthnasol, a'r canllawiau i reoli'r risgiau i iechyd y cyhoedd, gallai’r awdurdodau perthnasol gymryd camau gorfodi.

Mae’r canllawiau hyn yn cynnwys canllawiau anstatudol i’w hystyried wrth gydymffurfio â’r rhwymedigaethau cyfredol hyn. Wrth ystyried sut mae defnyddio’r canllawiau hyn, ystyriwch aelodau’r cyhoedd a chwsmeriaid, yn ogystal â chyflogeion a chontractwyr, ac unrhyw un arall ar y safle.

Bwriad y canllawiau hyn yw helpu cyflogwyr a chyflogeion i ddeall sut mae gweithio’n ddiogel yn ystod pandemig COVID-19, gan gydymffurfio â’r Rheoliadau Cyfyngiadau Coronafeirws.

Rydym yn gobeithio eu bod yn rhoi cyfle ichi ddefnyddio fframwaith ymarferol i feddwl beth mae angen i chi ei wneud i barhau neu i ailddechrau gweithrediadau. 
.
Bydd hi’n bwysig i bob busnes gynnal perthynas waith gref gyda’u Hawdurdod Lleol perthnasol i sicrhau bod unrhyw gynlluniau i ailagor yn ystyried unrhyw bolisïau a chanllawiau lleol. Caiff Awdurdodau Lleol fabwysiadu polisïau a chanllawiau lleol i sicrhau bod busnesau’n ailagor yn ddiogel ac yn cael eu rheoli yn unol â’r ymateb presennol i’r pandemig yn eu cymunedau.

Dylai’r camau a’r gweithgareddau rydych chi’n eu cynllunio fod yn gymesur (hy yn addas o ran maint, hyd a lled a graddfa eich busnes), dylid eu hadolygu’n rheolaidd, a rhaid iddynt gynnig ffordd ofalus a graddol o ailagor. Dylai sefydliadau hefyd ganolbwyntio ar greu atebion mae modd eu haddasu, hynny yw atebion y byddai modd eu rhewi neu eu gwrthdroi’n gyflym petai rhagor o achosion o COVID-19.

Hyd yn oed ar ôl llacio’r cyfyngiadau, dim ond pan fyddwch yn teimlo y gallwch wneud hynny’n ddiogel y dylech ailagor neu ailddechrau gweithgareddau. Mae hi’n bwysig hefyd i bob cyflogwr benderfynu pryd fydd hi’n ddiogel dod â staff yn ôl i weithio o’r Cynllun Cadw Swyddi drwy gyfnod y Coronafeirws sydd hefyd yn cael ei alw yn “ffyrlo”. Y nod yw galluogi busnesau ac unigolion sy’n gweithio yn yr economi ymwelwyr i ddiogelu eu staff ac ailagor eu gweithleoedd a galluogi aelodau o’r cyhoedd i fwynhau’r hyn maent yn ei gynnig ar yr un pryd â lleihau risg.

Er mwyn eich helpu i benderfynu pa gamau mae angen i chi eu cymryd, mae angen i chi gynnal asesiad risg COVID-19 priodol, yn union fel y byddech chi’n ei wneud ar gyfer peryglon iechyd a diogelwch eraill. Dylid ymgynghori â'r undeb llafur cydnabyddedig wrth gynnal yr asesiad risg. Os nad oes undeb llafur cydnabyddedig, dylid ymgynghori â chynrychiolydd a fydd wedi'i ddewis gan y gweithwyr.

Dylid hefyd ystyried y canllawiau hyn yng nghyd-destun dyletswyddau statudol perthnasol eraill a chanllawiau perthnasol a fydd yn effeithio ar y ffordd rydym yn symud ymlaen. Mae'r rhain yn cynnwys cyfyngiadau ledled Cymru ar yr angen i unigolion ac aelwydydd hunanynysu gartref a threfnu prawf COVID-19 os oes ganddynt symptomau o’r coronafeirws, a’r angen i ddilyn mesurau cadw pellter cymdeithasol a chanllawiau teithio. Gallwch hefyd ystyried y canllawiau ar weithredu lleoliadau gofal plant yn ddiogel.

Bydd y cyfyngiadau sydd ar aelodau hŷn cymdeithas ac ar aelodau sy’n agored i niwed yn glinigol y cynghorir iddynt barhau i warchod hefyd yn effeithio ar sut bydd sefydliadau’n gallu ailagor.

Nid oes angen i’r bobl hynny sy’n eithriadol o agored i niwed ac a oedd yn gwarchod eu hunain yn flaenorol wneud hynny mwyach ac maent wedi cael cyngor wedi’i ddiweddaru.

Gweithio o fewn rheoliadau a chanllawiau’r coronafeirws

• Dylai’r holl weithgareddau bob amser ddilyn canllawiau’r llywodraeth mewn perthynas ag iechyd, cadw pellter corfforol a hylendid dwylo ac anadlol. Er mwyn penderfynu pa gamau mae angen i chi eu cymryd, mae angen i chi gynnal asesiad risg COVID-19 priodol, yn union fel y byddech chi’n ei wneud ar gyfer peryglon iechyd a diogelwch eraill. Rhaid gwneud yr asesiad risg hwn gan ymgynghori â’r undebau neu’r gweithwyr.
• Canllawiau newydd yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch ar weithio’n ddiogel a chanllaw hefyd ynghylch y pethau i’w hystyried mewn asesiad risg.

Amserlen ar gyfer ailagor

• Wrth gynllunio ar gyfer unrhyw ailagor, bydd angen i chi feddwl am unrhyw gyfnodau rhybudd neu drefniadau eraill sydd eu hangen er mwyn i staff sydd ar ffyrlo neu sydd wedi cael eu symud allu dychwelyd i’r gwaith.

Cynllunio a pharatoi gweithleoedd/lleoliadau/adeiladau ar gyfer ailagor

• Dylai’r cynlluniau fod yn gymesur, dylid eu hadolygu’n rheolaidd, a rhaid iddynt gynnig ffordd ofalus o ailagor.
• Fel rhan o’r cynlluniau i ailagor, efallai y bydd angen nifer o ymyriadau ffisegol er mwyn gweithredu llawer o’r mesurau.
• Dylech gynnal archwiliadau iechyd a diogelwch statudol ar adeiladau cyn ailagor i staff neu ymwelwyr (ee legionella, tymheredd dŵr, profion nwy a thrydan). Bydd Swyddogion Iechyd yr Amgylchedd Awdurdodau Lleol yn gallu rhoi cyngor gwerthfawr ar ba archwiliadau sydd eu hangen cyn ailagor.
• Os yw’r prif gyflenwad dŵr wedi’i ddiffodd ers i’r safle gau yn ystod cyfnod y cyfyngiadau symud, bydd angen rhedeg y dŵr drwy’r system pan fydd wedi’i ailgysylltu er mwyn cael gwared ar unrhyw weddillion microbiolegol neu gemegol sydd wedi cronni tra’r oedd y cyflenwad wedi’i ddatgysylltu.[1]  
• Bydd angen i adeiladau ac ystafelloedd a gaewyd gael eu glanhau’n drwyadl a byddem yn disgwyl i chi ymdrin â’r mater o awyru. Mae sicrhau awyru da yn nod allweddol a dylai’r gwiriadau sydd angen eu gwneud cyn ailagor gynnwys:
  • Gwirio p’un a oes angen i chi wasanaethu neu addasu systemau awyru, er engrhaifft, fel nad ydynt yn lleihau’r lefelau awyru’n awtomatig oherwydd bod llai o bobl nag arfer ar y safle.
  • Nid oes angen addasu’r rhan fwyaf o systemau awyru. Fodd bynnag, os yw systemau’n cwmpasu mwy nag un adeilad, neu os ydych yn ansicr, dylech ofyn am gyngor gan eich peiriannwyr neu gynghorwyr gwresogi, awyru ac aerdymheru (HVAC).
  • Cynnal lefelau awyru da yn yr amgylchedd waith. Er enghraifft, agor ffenestri a drysau’n aml, lle’n bosibl.
  • Yn achos systemau aerdymheru canolog cwbl fecanyddol sy’n darparu ac yn tynnu aer o sawl ystafell, mae’n arfer gorau i osgoi ailgylchredeg aer. Dylai fod gan bob system awyru fecanyddol canolog fod â chyfleuster i ddiffodd y broses ailgylchredeg a defnyddio chyflenwad aer ffres yn unig.
  • Mae’n ofynnol i gyflogwyr sicrhau cyflenwad digonol o aer ffres drwy system awyru naturiol neu fecanyddol, ac nid yw hyn wedi newid.
  • Mewn rhai achosion, gellir gwella’r lefelau awyru cyffredinol drwy agor drysau etc ond nid yw’r Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch yn bwriadu darparu canllawiau ychwanegol ar y mater. Mae’r rheini sy’n rheoli safleoedd yn parhau dan ddyletswydd gyfreithiol yn unol â’r canllawiau ar iechyd, diogelwch a lles yn y gweithle - Rheoliad 6 i sicrhau awyru effeithiol.
  • Ar gyfer systemau mecanyddol mewn ystafeloedd unigol, os yw’r dyfeisiau cylchredeg yn gallu sicrhau cyflenwad uwch o aer ffres, er enghraifft drwy atal drafftiau oer, dylid caniatáu i’r dyfeisiau hyn weithredu.
  • Byddai gwyntyllau’n amlwg yn ailgylchredeg yr aer cyfredol, ac felly ni chynghorir eu defnyddio.
  • Glanhau ardaloedd cyhoeddus ac ardaloedd y gweithlu’n drwyadl cyn ailagor a rhowch drefniadau glanhau diwygiedig a gwell ar waith.
  • Darparu toiledau mwy diogel i’r cyhoedd. Cyfeiriwch at ganllawiau ar gyfer rheoli toiledau a ddefnyddir gan y cyhoedd yn ddiogel.

Cydraddoldeb ac amrywiaeth

• Rhaid i chi ystyried hawliau’r rheini sydd â nodweddion gwarchodedig a sut gallant barhau i ddefnyddio eich lleoliad / gwasanaethau yn ddiogel.
• Rhaid ichi ystyried sut byddwch yn parhau i gydymffurfio â dyletswyddau iaith Gymraeg wrth newid eich gweithgareddau / gwasanaethau.
• Cofiwch nad oes gan rai pobl fynediad i’r rhyngrwyd. Dylech fod yn cynnig ffordd iddynt allu archebu / gofyn cwestiynau all-lein.

Diogelwch a pharodrwydd am argyfwng

• Rhaid i chi ystyried goblygiadau diogelwch unrhyw newidiadau a wnewch i’ch ffyrdd o weithio. Byddwch yn ymwybodol o unrhyw wendidau newydd y gallech eu creu’n anfwriadol drwy ddilyn ffyrdd newydd o weithio. Peidiwch â chael gwared ag unrhyw nodweddion diogelwch heb ystyried diogelwch amddiffynnol yn gyffredinol.
• Rhaid i chi sicrhau bod unrhyw addasiadau oherwydd COVID-19 yn cefnogi eich parodrwydd am argyfwng. Gallai materion gynnwys mannau ymgynnull pan fydd larwm tân, mynediad ar gyfer timau ymateb i argyfwng, delio â phobl dreisgar neu ymosodol a sefyllfaoedd bygythiol eraill. Gwnewch yn siŵr bod y swyddogion cymorth cyntaf hyfforddedig yn dal yn barod i ymgymryd â’r rolau hyn a diweddarwch unrhyw hyfforddiant cymorth cyntaf i gynnwys protocolau COVID-19.

Iechyd

• Sicrhewch fod staff ac ymwelwyr/aelodau’r cyhoedd yn cadw at y mesurau cadw pellter bob amser – bydd defnyddio hysbysiadau, arwyddion, llif un ffordd etc o help i sicrhau cydymffurfiaeth â hyn.
• Sicrhewch nad yw staff sydd â symptomau COVID-19 neu sy’n rhan o aelwyd neu aelwyd estynedig lle mae gan rywun symptomau neu brawf positif, yn dod i’r gweithle a’u bod yn hunanynysu gartref (dylai’r rheini sydd â symptomau aros gartref a threfnu i gael prawf COVID-19).
• Sicrhewch nad yw aelodau’r cyhoedd ac ymwelwyr sydd â symptomau COVID-19 neu sy’n gorfod hunanynysu yn dod i’r safle.
• Sicrhewch fod cyflenwad cyson o ddŵr poeth a sebon (drwy beiriant sebon awtomatig os yn bosibl) ar gael i fodloni gofynion hylendid dwylo COVID-19. Dylid hefyd sicrhau cyflenwad o hylif diheintio dwylo lle bo’n briodol e.e. wrth y mynedfeydd a’r allanfeydd.
• Dylai cyflogwyr sicrhau mesurau cadw pellter ac ystyriaethau eraill yn y gweithle ar gyfer eu gweithwyr.
• Mae'r strategaeth Profi, Olrhain, Diogelu yn ei lle er mwyn gwella’r wyliadwriaeth iechyd yn y gymuned, olrhain cysylltiadau’n effeithiol ac yn helaeth, a chefnogi pobl i hunanynysu pan fydd angen.
• Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi canllawiau ar gyfrifoldebau cyflogwyr i helpu gyda phrofion COVID-19 ac olrhain cysylltiadau.
• Mae olrhain cysylltiadau’n rhan bwysig o’r strategaeth Profi, Olrhain, Diogelu a fydd yn ein helpu i fyw a gweithio ochr yn ochr â’r feirws wrth i ymchwil barhau i ddod o hyd i driniaethau mwy effeithiol a brechlyn. Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi dogfen cwestiynau am olrhain cysylltiadau a dylid cyfeirio at hon ochr yn ochr â’r canllawiau uchod.

Cyfathrebu

• Bydd hyder y cyhoedd yn allweddol er mwyn gallu dychwelyd at fusnes mewn ffordd lwyddiannus a masnachol hyfyw, ac mae cyfathrebu da yn gallu helpu i greu hyn.
• Efallai y bydd pobl yn poeni am gynulliadau cyhoeddus, yn enwedig pan fydd hynny’n digwydd dan do, am gyfnod hir (gweler y canllawiau cadw pellter cymdeithasol). Bydd yn rhaid i gynlluniau i ailagor ystyried canfyddiadau'r cyhoedd a bydd angen ystyried y cymunedau lleol sy’n gartref i’ch sefydliad. Bydd cyfathrebu a chysylltiadau da a chyson gyda chymunedau lleol yn hollbwysig i godi hyder yn y gwaith paratoi sydd wedi cael ei wneud i leihau lledaeniad COVID-19

Adolygu

• Gwnewch yn siŵr bod yr holl fesurau’n cael eu hadolygu’n rheolaidd (bob wythnos o leiaf) ac yn enwedig pan fydd newidiadau i ddeddfwriaeth, canllawiau’r llywodraeth, y gwersi sydd wedi cael eu dysgu ac enghreifftiau eraill o arferion gorau mewn llefydd eraill ac unrhyw gyfyngiadau lleol a allai gael eu gorfodi ar fyr rybudd.
• Canolbwyntiwch ar greu atebion mae modd eu haddasu, hynny yw atebion y byddai modd eu rhewi neu eu gwrthdroi’n gyflym petai rhagor o achosion o COVID-19. Hy meddyliwch sut byddech chi’n addasu eich arferion gweithredu’n gyflym petai angen.2. Sut mae defnyddio'r canllawiau hyn.

[1] Adran Addysg: Managing school premises during the coronavirus outbreak
[2] Yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch: Legionella risks during the coronavirus outbreak
[3] Yr Arolygiaeth Dŵr Yfed: Advice Letter on maintaining drinking water quality when reinstating
water supplies after temporary closure due to the CoViD-19 outbreak
[4]  Yr Arolygiaeth Dŵr Yfed.  Guidance on Drinking Water Supply Operations in Response to Coronavirus (CoViD-19)

Mae’r ddogfen hon yn cynnwys canllawiau am sut mae gweithio’n ddiogel a darparu gwasanaeth mwy diogel i’r cyhoedd. Mae’n cynnwys ystyriaethau ymarferol ynghylch sut mae modd gwneud hyn yn y gweithle.

Dylid darllen y canllawiau hyn ar y cyd â’r canllawiau ar gyfer y gweithle i gyflogwyr a chyflogeion: COVID19 a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru.

Rhaid i chi hefyd ystyried y canllawiau statudol ar gymryd pob cam rhesymol i gadw pellter corfforol yn y gweithle. Mae dolenni cyflym at y rhain ar gael ar ddiwedd yr adran hon.

Fel y nodwyd yn flaenorol, nid yw’r canllawiau’n disodli unrhyw rwymedigaethau cyfreithiol sy’n ymwneud ag iechyd a diogelwch, cyflogaeth na chydraddoldeb ac mae hi’n bwysig eich bod fel busnes neu gyflogwr yn parhau i gydymffurfio â’ch rhwymedigaethau cyfredol, gan gynnwys y rheini sy’n ymwneud ag unigolion sydd â nodweddion gwarchodedig. Wrth ystyried sut i ddefnyddio'r canllawiau hyn, dylech ystyried gweithwyr llawrydd, gweithwyr asiantaeth, contractwyr a phobl eraill, yn ogystal â'ch cyflogeion.

Bydd angen i bob busnes drosi'r canllawiau hyn yn gamau penodol y bydd angen iddo eu cymryd, gan ddibynnu ar natur y busnes, gan gynnwys maint a math, sut mae’n cael ei drefnu, ei weithredu, ei reoli a’i reoleiddio.

Rhaid i chi sicrhau bod yr asesiad risg ar gyfer eich busnes yn mynd i’r afael â risgiau COVID-19, gan ddefnyddio’r canllawiau hyn i helpu gyda’ch penderfyniadau a’ch mesurau rheoli. Nid creu llawer iawn o waith papur yw diben asesiad risg, ond yn hytrach, nodi mesurau synhwyrol i reoli'r risgiau yn eich safle.  Bydd eich asesiad risg yn eich helpu i benderfynu a ydych chi wedi gwneud popeth mae angen i chi ei wneud.

Gweler canllawiau newydd yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch ar weithio’n ddiogel a’r canllaw ar bethau i’w hystyried mewn asesiad risg.

Mae trosglwyddo COVID-19 yn cael ei gysylltu gryfaf â bod mewn cyswllt agos a hir dan do. Mae’r risg o drosglwyddo’r haint ar ei huchaf pan fydd llawer o bobl gyda’i gilydd dros gyfnodau estynedig ac mae cadw pellter corfforol yn fesur lliniaru pwysig. Pan nad oes modd cadw pellter o 2m wyneb yn wyneb, dylech fodloni’r gofyniad statudol i cymryd pob mesur rheysmol gan gynnwys (ond nid dim ond hyn) gorchuddion wyneb a lleihau hyd y cyswllt.

Dylid defnyddio “hierarchaeth rheolaeth” wrth ddewis mesurau atal a lliniaru a dylid ystyried yr holl lwybrau trosglwyddo posibl a dylai’r mesurau fod yn benodol ar gyfer pob lleoliad a gweithgaredd.

Dylid lleihau’r risg i’r lefel isaf sy’n rhesymol ymarferol drwy gymryd camau ataliol, mewn trefn blaenoriaeth. Dyma yw ystyr hierarchaeth rheolaeth. Mae’r rhestr isod yn nodi’r drefn i’w dilyn wrth gynllunio i leihau’r risgiau rydych chi wedi’u canfod yn eich gweithle. Ystyriwch y penawdau yn y drefn a ddangosir, peidiwch â neidio i’r mesur rheoli hawsaf i’w roi ar waith.

1. Dileu – Ailgynllunio’r dasg neu gyfnewid sylwedd er mwyn dileu neu gael gwared â’r perygl.
2. Cyfnewid – Cyfnewid y deunydd neu’r broses gydag un llai peryglus.
3. Rheolaethau peirianyddol – er enghraifft defnyddio offer gwaith neu fesurau eraill i atal cwympiadau lle na allwch chi osgoi gweithio’n uchel, gosod neu ddefnyddio peiriannau ychwanegol i reoli risgiau o lwch neu fygdarth neu wahanu’r perygl oddi wrth weithredwyr drwy ddulliau megis amgáu neu warchod eitemau peryglus o beiriannau/cyfarpar. Rhoi blaenoriaeth i fesurau sy’n diogelu ar y cyd yn hytrach na mesurau unigol.
4. Rheolaethau gweinyddol – Mae’r rhain yn ymwneud â chanfod a gweithredu’r gweithdrefnau sydd eu hangen arnoch i weithio’n ddiogel. Er enghraifft: lleihau’r amser mae gweithwyr yn agored i beryglon (ee cylchdroi tasgau); gwahardd defnyddio ffonau symudol mewn ardaloedd peryglus; gosod rhagor o arwyddion diogelwch, a chynnal asesiadau risg.
5. Dillad a chyfarpar diogelu personol – Dim ond ar ôl rhoi cynnig ar yr holl fesurau blaenorol a chanfod eu bod yn aneffeithiol o ran rheoli’r risgiau i lefel resymol ymarferol, rhaid defnyddio cyfarpar diogelu personol. Er enghraifft, os na allwch chi gael gwared â’r risg o gwympo, defnyddiwch gyfarpar gwaith neu fesurau eraill i leihau pellter a chanlyniadau'r cwympo (os bydd hynny’n digwydd). Os penderfynir defnyddio cyfarpar diogelu personol, dylai’r sawl sy’n ei ddefnyddio ei ddewis a’i osod. Rhaid hyfforddi gweithwyr i wybod sut mae pob eitem o gyfarpar diogelu personol yn gweithio a beth yw ei chyfyngiadau.

Mae’r Sefydliad Iechyd Galwedigaethol wedi paratoi darlun o’r hyn y byddai pob un o’r mesurau arfaethedig hyn yn ei wneud i leihau’r risg o gyswllt.

Mae offer rhyngweithiol ar gael i’ch helpu chi gan yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch yn Rheoli risgiau ac asesiadau risg yn y gwaith.

Rhaid i asesiadau risg adlewyrchu deddfwriaeth a chanllawiau cyfredol Llywodraeth Cymru.

Gall eich Awdurdod Lleol ddarparu cyngor i gefnogi asesiadau risg. Mae Adrannau Diogelu’r Cyhoedd yn gyfrifol am gefnogi busnesau yn ogystal â chymryd camau gorfodi a rhoi cyngor i’r cyhoedd fel defnyddwyr. Gall swyddogion y cyngor roi templedi ar gyfer asesiadau risg, nodiadau cyfarwyddyd a rhestrau gwirio.

Mae angen i bawb asesu a rheoli risgiau COVID-19. Fel cyflogwr, mae gennych chi ddyletswydd gyfreithiol hefyd i ddiogelu gweithwyr ac eraill rhag risg i’w hiechyd a’u diogelwch. Mae hyn yn golygu bod angen i chi feddwl am y risgiau sy’n eu hwynebu a chymryd pob cam rhesymol ymarferol i’w lleihau, gan gydnabod na allwch chi ddileu’r risg o COVID-19 yn llwyr.

Bydd yr asesiad risg yn cyfrannu at benderfyniadau a mesurau rheoli. Mae’r Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch yn darparu canllawiau ac enghreifftiau o asesiadau risg.

Mae gan gyflogwyr ddyletswydd i ymgynghori â chyflogeion ynghylch iechyd a diogelwch. Dylai gweithwyr fod yn ymwneud â’r gwaith o asesu risgiau yn y gweithle a datblygu ac adolygu polisïau iechyd a diogelwch yn y gweithle mewn partneriaeth â’r cyflogwr, gyda chefnogaeth eu hundeb llafur neu sefydliad cynrychioliadol arall lle bo hynny’n briodol. Os nad yw’r gweithlu’n perthyn i undeb, rhaid i chi ymgynghori â chynrychiolydd a fydd wedi cael ei ddewis gan y gweithwyr. Fel cyflogwr, ni chewch chi benderfynu pwy fydd y cynrychiolydd.  Dylid annog y cyflogeion i ganfod risgiau, rhoi gwybod amdanynt a chyflwyno adborth ar y risgiau a’r mesurau rheoli, er mwyn gallu eu haddasu.

Wrth feddwl am risg, mae rhai egwyddorion allweddol yn cynnwys:

• Yr angen i ddangos ffordd ffurfiol, gyson a rhagweithiol o asesu risg a chymryd camau priodol.
• Dylai asesiadau risg fod yn ddogfennau ‘byw’ a dylid eu hadolygu’n rheolaidd.
• Dylai asesu risgiau ystyried niwed i iechyd corfforol a meddyliol staff, gwirfoddolwyr a chwsmeriaid.
• Lleihau’r angen am deithiau gwaith a chyswllt wyneb yn wyneb.
• Sut mae angen i chi ystyried proffil oedran y gweithlu.
• Yr angen i ystyried y lefel sylfaenol ddiogel o staff – er enghraifft er mwyn cynnal protocolau COVID-19 penodol neu os bydd aelod o staff neu wirfoddolwr yn mynd yn sâl, neu os bydd angen ynysu’n barhaus. Gall hyn bennu faint o gwsmeriaid mae modd eu cael ar y safle.
• Ar safleoedd sydd â staff, pa drefniadau mae angen eu rhoi ar waith os bydd rhywun yn mynd yn sâl yn y safle?

Dylai pob asesiad risg gydnabod bod cyfathrebu, hyfforddiant a chyfarpar priodol yn ffactorau pwysig i leihau risg.

Pan fydd yr awdurdod gorfodi, fel yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch neu eich awdurdod lleol, yn nodi cyflogwyr nad ydynt yn cymryd camau i gydymffurfio â'r ddeddfwriaeth a'r canllawiau iechyd y cyhoedd perthnasol i reoli risgiau i iechyd y cyhoedd, byddant yn ystyried cymryd amrywiaeth o gamau i wella'r modd y caiff risgiau yn y gweithle eu rheoli. Er enghraifft, byddai hyn yn berthnasol i gyflogwyr nad ydynt yn cymryd camau priodol i sicrhau bod pobl yn cadw pellter corfforol pan fo’n bosibl. Mae’r camau y gall yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch eu cymryd yn cynnwys darparu cyngor penodol i gyflogwyr drwy gyhoeddi hysbysiadau gorfodi er mwyn helpu i sicrhau gwelliannau.

Rhaid asesu pob risg, gan gynnal trafodaeth ystyrlon gyda’r staff a/neu eu hundeb llafur cydnabyddedig, cyn ailgychwyn gweithio. Dylai asesiadau risg gynnwys y rheini sy’n gweithio gartref. Os yw'r gyfraith yn mynnu bod gennych chi asesiad risg ysgrifenedig (os oes pum gweithiwr neu ragor) yna mae’n rhaid cofnodi’r canfyddiadau pwysig ac mae’n rhaid rhoi mesurau rheoli ar waith.

Yng nghyd-destun COVID-19 mae hyn yn golygu gweithio drwy'r camau hyn er mwyn:

• Ym mhob gweithle, golchi dwylo’n amlach a glanhau arwynebau’n amlach.
• Rhaid i gyflogwyr gydymffurfio â’r dyletswyddau cadw pellter corfforol. Efallai fod nifer fach iawn o amgylchiadau gwaith lle na ellir cymryd camau rhesymol i sicrhau pellter o 2 fetr rhwng pobl.
• Os oes wir angen i’r dasg barhau, yna mae angen cyflwyno mesurau eraill. Pan nad yw’n rhesymol cymryd mesurau mewn perthynas â gweithgaredd penodol, dylai’r busnes ystyried a oes angen i’r gweithgaredd hwnnw barhau er mwyn i’r busnes allu gweithredu, ac os felly, rhaid cymryd yr holl gamau lliniaru posibl i leihau’r risg o drosglwyddo rhwng eu staff a’r rheini a allai fod yn y safle.
• Gallai fod angen ystyried symud rhai offer er mwyn caniatáu cadw pellter ar lwybrau mynediad. Dylai perchenogion a gweithredwyr hefyd ystyried nifer y bobl sy’n defnyddio’r offer ar yr un pryd, a chyflwyno meusrau i reoli hyn lle bo angen.
• Meddyliwch sut mae pobl yn teithio’n ddiogel i’r gwaith. Dylech fod yn hyblyg gyda hyn, gan gynnwys caniatáu i weithwyr weithio o wahanol leoliadau pan fo’n bosibl, edrych ar amseroedd dechrau a gorffen gwahanol, a chefnogi gweithwyr i deithio yn ôl ac ymlaen i’r gweithle. Os bydd cyflogeion yn treulio llawer o amser ar drafnidiaeth gyhoeddus brysur, mae hyn yn cynyddu’r risg y bydd y feirws yn dod i’r gweithle. Dylid atgoffa staff o’r rheolau ynghylch defnyddio gorchuddion wyneb ar drafnidiaeth gyhoeddus.
• Lle’n bosibl, dylid osogi trefniadau cronfeydd ceir neu drefniadau eraill ar gyfer rhannu ceir i deithio i’r gwaith gydag unigolion nad ydynt yn rhan o aelwyd neu aelwyd estynedig y gweithiwr. Bydd unrhyw un sy’n rhannu ceir yn gysylltiad os bydd un o’r bobl hynny’n profi’n bositif.

Mae rhagor o gamau lliniaru’n cynnwys:

• Cynyddu pa mor aml mae pobl yn golchi eu dwylo a pha mor aml caiff arwynebau eu glanhau, gan gynnwys diheintio ardaloedd lle bydd llawer o bobl neu fannau sy’n cael eu cyffwrdd yn aml.
• Cadw’r gweithgaredd lle nad oes modd cadw pellter corfforol mor fyr â phosibl.
• Defnyddio sgriniau neu rwystrau i gadw pobl ar wahân.
• Gweithio gefn-wrth-gefn neu ochr yn ochr (yn hytrach na wyneb-i-wyneb) pan fo’n bosibl.
• Lleihau nifer y bobl mae pob unigolyn yn dod i gyswllt â nhw drwy ddefnyddio ‘partneriaid neu dimau sefydlog’ (er mwyn i bob unigolyn weithio gyda dim ond ychydig o bobl eraill).

Yn olaf, os oes rhaid i bobl weithio wyneb yn wyneb am gyfnod hir gyda mwy na grŵp bach o bartneriaid penodol, yna bydd angen i chi asesu a oes modd i’r gweithgaredd hwn fwrw ymlaen yn ddiogel ai peidio. Ni ddylid gorfodi neb i weithio mewn amgylchedd gwaith anniogel.

Dylai eich asesiad ystyried yn benodol a yw’r bobl sy’n gwneud y gwaith mewn perygl uwch neu’n eithriadol o agored i niwed oherwydd COVID-19. Mae asesiadau risg yn ofyniad cyfreithiol ar gyfer menywod beichiog, dim ots beth yw maint y busnes. Mae rhagor o wybodaeth ar gael ar wefan Coleg Brenhinol yr Obstetryddion a Gynaecolegwyr yn y cyhoeddiad ar haint feirws COVID-19 a beichiogrwydd. Bydd angen ystyried caniatáu i bobl sydd yn y categorïau hyn weithio o gartref os yn bosibl neu addasu eu dyletswyddau os bydd angen er mwyn sicrhau nad oes risg y byddant yn dod i gysylltiad â’r feirws wrth ddarparu gwasanaethau rheng flaen er enghraifft. Mae adnodd asesu risg ar gael at y diben hwn. Ceir rhagor o wybodaeth i gyflogwyr a gweithwyr yn y canllawiau hyn hefyd.

Dylech hefyd feddwl am oblygiadau diogelwch unrhyw newidiadau rydych chi’n bwriadu eu gwneud i’ch gweithrediadau a’ch arferion mewn ymateb i COVID-19, oherwydd gallai unrhyw ddiwygiadau achosi risgiau diogelwch newydd neu wahanol y bydd angen eu lliniaru.

Rhannu canlyniadau eich asesiad risg

Dylech rannu canlyniadau eich asesiad risg â'ch gweithlu. Efallai fod safonau neu nodau eraill yn y diwydiant y gallwch eu defnyddio i ddangos i unrhyw ymwelwyr, gwesteion a chwsmeriaid eich bod wedi meddwl yn ofalus am risg.

Pan nad yw gweithio gartref yn bosibl, rhaid i gyflogwyr gydymffurfio â’r ddyletswydd cadw pellter corfforol.

Camau y bydd angen eu cymryd fel rheol:

• Ystyried pwy sy’n gorfod bod yn y safle; er enghraifft dylai gweithwyr cefn tŷ weithio gartref os yw’n bosibl.
• Cynllunio ar gyfer y nifer sylfaenol o bobl y bydd angen iddynt fod ar y safle er mwyn gweithredu’n ddiogel ac yn effeithiol.
• Monitro llesiant pobl sy’n gweithio gartref a’u helpu i gadw mewn cysylltiad â gweddill y gweithlu, yn enwedig os bydd y rhan fwyaf o'u cydweithwyr ar y safle.
• Cadw mewn cysylltiad â gweithwyr oddi ar y safle o ran eu trefniadau gweithio gan gynnwys eu llesiant, eu hiechyd meddyliol a chorfforol a'u diogelwch personol.
• Darparu cyfarpar i bobl allu gweithio gartref yn ddiogel ac yn effeithiol, er enghraifft mynediad o bell at systemau gwaith.

Diogelu pobl sydd â risg uwch neu’n eithriadol o agored i niwed

Dylid cynnig y rolau mwyaf diogel ar y safle i’r rheini sy’n wynebu mwy o risg o salwch difrifol o ganlyniad i COVID-19 neu’n eithriadol o agored i niwed (a oedd yn gwarchod eu hunain), gan sicrhau eu bod yn cadw’r pellter angenrheidiol oddi wrth bobl eraill. Os bydd yn rhaid iddynt dreulio amser yn nes na hynny at bobl eraill, dylech chi asesu’n ofalus a ddylai’r gweithgaredd hwn gael parhau. Os felly, dylid cymryd rhagor o gamau lliniaru i leihau’r risg o drosglwyddo rhwng staff. Yn yr un modd ag unrhyw risg yn y gweithle rhaid i chi ystyried dyletswyddau penodol i’r rheini sydd â nodweddion gwarchodedig, gan gynnwys, er enghraifft, mamau beichiog sydd bob amser â hawl i gael cyfnod o’r gwaith gyda thâl llawn os nad oes modd dod o hyd i rolau addas.

Camau y bydd angen eu cymryd fel rheol:

• Trafodaeth â’r gweithwyr sydd â risg uwch neu’n eithriadol o agored i niwed, a chynnal asesiadau risg â nhw. Mae adnodd asesu risg ar gael at y diben hwn. Ceir rhagor o wybodaeth i gyflogwyr a gweithwyr yn y canllawiau hyn hefyd.
• Darparu cefnogaeth i weithwyr ynghylch iechyd meddwl a llesiant. Gallai hyn gynnwys cyngor neu gymorth dros y ffôn.

Pobl y mae angen iddynt hunanynysu

Ni ddylai pobl y cynghorir iddynt aros gartref dan ganllawiau hunanynysu Llywodraeth Cymru fynd i’r gwaith yn ffisegol. Mae hyn yn cynnwys unigolion sydd wedi cael prawf positif ar gyfer COVID-19 neu sydd â symptomau COVID-19, yn ogystal â’r rheini sy’n byw gyda rhywun sydd â symptomau neu wedi cael prawf positif a’r rheini y cynghorir iddynt hunanynysu fel rhan o wasanaeth profi, olrhain, diogelu y llywodraeth. Dylai pobl sydd yn unrhyw un o’r categorïau hyn aros gartref, trefnu prawf (os oes ganddynt symptomau) a pharhau i hunanynysu am y cyfnod amser priodol fel yr amlinellir yn y canllawiau hunanynysu.

Camau y bydd angen eu cymryd fel rheol:

• Sicrhau nad yw’r rheini sydd angen hunanynysu yn dod i’r gweithle.
• Galluogi gweithwyr i weithio gartref tra byddant yn hunanynysu os yw’n bosibl ac yn briodol.
• Edrych ar y canllawiau cyfredol ar gyfer cyflogeion a chyflogwyr yn ymwneud â thâl salwch oherwydd COVID-19.
• Edrych ar y canllawiau hunanynysu cyfredol ar gyfer pobl sydd â symptomau a’r rheini sy’n byw gyda phobl sydd â symptomau.

Cydraddoldeb yn y gweithle

Wrth ddefnyddio’r canllawiau hyn, dylai cyflogwyr gofio am eu dyletswydd gofal i fod yn ymwybodol o anghenion penodol grwpiau gwahanol o weithwyr neu unigolion.

Mae hi'n anghyfreithlon gwahaniaethu, yn uniongyrchol neu'n anuniongyrchol, yn erbyn unrhyw un oherwydd nodwedd warchodedig megis oedran, ethnigrwydd, rhyw neu anabledd.

Ar ben hynny, mae gan gyflogwyr hefyd gyfrifoldebau statudol penodol tuag at weithwyr anabl a'r rhai sy'n famau newydd neu’n fenywod beichiog.

Camau y bydd angen eu cymryd fel rheol:

• Deall ac ystyried amgylchiadau penodol y rheini sydd â nodweddion gwarchodedig gwahanol.
• Cynnwys a chyfathrebu’n briodol â gweithwyr y gallai eu nodweddion gwarchodedig olygu bod ganddynt lefel wahanol o risg, neu a allai olygu bod unrhyw gamau rydych chi’n eu hystyried yn amhriodol neu’n anodd iddynt.
• Ystyried a oes angen i chi roi unrhyw fesurau neu addasiadau penodol ar waith er mwyn ystyried eich dyletswyddau o dan y ddeddfwriaeth cydraddoldeb.
• Gwneud addasiadau rhesymol i sicrhau na fydd gweithwyr anabl dan anfantais, ac asesu risgiau iechyd a diogelwch mamau newydd neu fenywod beichiog.
• Deall ac ymateb i bryderon y rheini sy’n ystyried eu hunain mewn mwy o risg.
• Gwneud yn siŵr na fydd y camau byddwch chi’n eu cymryd yn cael effaith negyddol nad oes modd ei chyfiawnhau ar rai grwpiau wrth gymharu ag eraill, er enghraifft y rheini sydd â chyfrifoldebau gofalu neu’r rheini sydd ag ymrwymiadau crefyddol.

Dylid cymryd pob cam rhesymol i gynnal pellter corfforol o 2m, gan gynnwys wrth gyrraedd a gadael y gwaith, yn y gwaith, ac wrth deithio rhwng safleoedd.

Efallai fod nifer fach iawn o amgylchiadau gwaith lle nad oes modd gorfodi pobl i gadw pellter corfforol yn llawn na diwygio arferion gweithio. Os oes wir angen i’r dasg barhau, yna mae angen cyflwyno mesurau rhesymol eraill. Pan nad oes modd dilyn y mesurau cadw pellter corffol yn llawn mewn perthynas â gweithgaredd penodol, dylai’r busnes ystyried a oes angen i’r gweithgaredd hwnnw barhau er mwyn i’r busnes allu gweithredu, ac os felly, rhaid cymryd yr holl gamau lliniaru posibl i leihau’r risg o drosglwyddo rhwng eu staff.

• Golchi dwylo’n amlach a glanhau arwynebau’n amlach, gan gynnwys diheintio ardaloedd lle bydd llawer o bobl neu fannau sy’n cael eu cyffwrdd yn aml.
• Cadw amser y gweithgaredd mor fyr â phosibl.
• Gweithio gefn-wrth-gefn neu ochr yn ochr (yn hytrach na wyneb-i-wyneb) pan fo’n bosibl.
• Lleihau nifer y bobl mae pob unigolyn yn dod i gyswllt â nhw drwy ddefnyddio ‘partneriaid neu dimau sefydlog’ (er mwyn i bob unigolyn weithio gyda dim ond ychydig o bobl eraill).
• Defnyddio sgriniau neu rwystrau i gadw pobl ar wahân. Mae’r rhain yn arbennig o briodol pan na all unigolyn gadw pellter corfforol ac mae’n cael cyswllt gyda llawer iawn o bobl fel staff y swyddfa docynnau.

Mae cadw pellter corfforol yn berthnasol i bob rhan o'r safle lle caiff busnes ei gynnal, nid dim ond y lleoedd y mae pobl yn treulio'r rhan fwyaf o'u hamser. Felly mae’n berthnasol i fynedfeydd ac allanfeydd, ystafelloedd egwyl, safleoedd paratoi a storfeydd, y ffreutur, a lleoedd tebyg. Dyma'r ardaloedd anoddaf o ran cadw pellter corfforol yn aml.

Cyrraedd a gadael y gwaith

Meddyliwch sut mae pobl yn teithio’n ôl ac ymlaen i’r gwaith a cheisio darparu cefnogaeth i sicrhau nad yw staff yn treulio cyfnodau hir ar drafnidiaeth gyhoeddus brysur. Dylech chi fod yn hyblyg gyda hyn, gan gynnwys caniatáu i weithwyr weithio mewn gwahanol leoliadau pan fo’n bosibl, edrych ar amseroedd dechrau a gorffen gwahanol, a chefnogi gweithwyr i deithio yn ôl ac ymlaen i’r gweithle.

Camau y bydd angen eu cymryd fel rheol:

• Gwasgaru amseroedd cyrraedd a gadael i osgoi cael llawer o bobl yn cyrraedd ac yn gadael ar yr un pryd,
• gan ystyried yr effaith ar y rheini sydd â nodweddion gwarchodedig.
• Darparu rhagor o le parcio neu gyfleusterau fel rheseli beiciau i helpu pobl i gerdded, rhedeg neu feicio i'r gwaith lle bo'n bosibl.
• Lleihau tagfeydd, er enghraifft, drwy gael rhagor o fynedfeydd i'r gweithle mewn busnesau mwy. 
• Defnyddio marciau a chyflwyno llif unffordd mewn mynedfeydd ac allanfeydd cefn tŷ neu sydd ar gyfer cyflogeion yn unig a, phan fo’n briodol, ystyried strwythur y safle, y math o weithrediad a phroffil y cwsmeriaid.
• Darparu cyfleusterau golchi dwylo i weithwyr, neu hylif diheintio dwylo lle nad yw hynny'n bosibl, ger y mynedfeydd a’r allanfeydd. 
• Darparu dewisiadau eraill yn lle dyfeisiau diogelwch y mae'n rhaid eu cyffwrdd fel bysellbad.
• Diffinio prosesau gwahanol ar gyfer mynedfeydd/allanfeydd lle bo'n briodol, er enghraifft dadalluogi darllenwyr pasys yn y giatiau tro (turnstiles), ac yn hytrach gofyn i staff ddangos pàs i staff diogelwch o bell.

Symud o gwmpas adeiladau

Camau y bydd angen eu cymryd fel rheol o ran symud o gwmpas adeiladau:

• Lleihau symudiadau pobl drwy eu hannog i beidio â gwneud teithiau diangen mewn adeiladau ac ar safleoedd, er enghraifft, cyfyngu ar fynediad i rai ardaloedd ac annog pobl i ddefnyddio radios neu ffonau pan fydd hynny’n cael ei ganiatáu. Bydd angen glanhau’r eitemau hyn rhwng defnyddwyr os bydd mwy nag un yn eu defnyddio.
• Cyflwyno mwy o lwybrau unffordd drwy adeiladau. Dylai darparu marciau ar y llawr, pan fo’n briodol, ac arwyddion atgoffa gweithwyr a chwsmeriaid i gadw pellter cymdeithasol pan fo’n bosibl.
• Gostwng yr uchafswm sy'n cael mynd i lifftiau ar yr un adeg, darparu hylif diheintio dwylo ar gyfer defnyddio'r lifftiau ac annog pobl i ddefnyddio grisiau lle bynnag y bo'n bosibl.
• Gwneud yn siŵr bod pobl anabl yn gallu cael mynediad i lifftiau.
• Rheoli’r defnydd a wneir o ardaloedd sy’n cael eu defnyddio gan nifer o bobl gan gynnwys grisiau, coridorau, lifftiau, giatiau tro a rhodfeydd er mwyn i bobl gadw pellter cymdeithasol a glanhau a diheintio'r ardaloedd hyn yn amlach.
• Dylai mannau sy’n cael eu cyffwrdd yn aml, fel handlenni drysau, rheiliau llaw a byrddau, gael eu glanhau’n drylwyr yn rheolaidd. 
• Dylid darparu manau diheintio dwylo wrth fynedfeydd ac allanfeydd.

Gweithleoedd a mannau gwaith

I bobl sy’n gweithio mewn un lle, dylid ad-drefnu eu man gwaith er mwyn iddynt allu cadw pellter corfforol lle bo'n bosibl.

Dylid neilltuo mannau gwaith i unigolion penodol lle bo'n bosibl. Os oes angen eu rhannu, dylai’r nifer lleiaf posibl o bobl eu rhannu, gan gadw pellter corfforol a dylid eu glanhau cyn i rywun gwahanol eu defnyddio.

Os nad oes modd cadw mannau gwaith 2m ar wahân, dylai’r busnes ystyried a oes angen i’r gweithgaredd hwnnw barhau er mwyn i’r busnes allu gweithredu, ac os felly, dylid cymryd pob cam lliniaru posibl i leihau’r risg o drosglwyddo’r haint.

Camau y bydd angen eu cymryd fel rheol:

• Adolygu cynlluniau i ganiatáu i weithwyr weithio'n bellach oddi wrth ei gilydd.
• Defnyddio tâp neu baent ar y llawr i farcio ardaloedd, pan fo’n briodol, er mwyn helpu pobl i gadw eu pellter, neu ddefnyddio arwyddion neu fesurau cyfathrebu eraill gan ystyried nodweddion yr adeilad, yr arddull masnachu a phroffil y cwsmeriaid.
• Osgoi cael pobl yn gweithio wyneb yn wyneb. Er enghraifft, drwy weithio ochr yn ochr neu drwy wynebu oddi wrth ei gilydd.
• Defnyddio sgriniau i greu rhwystrau ffisegol rhwng pobl. 
• Defnyddio system sy’n defnyddio parau cyson os oes yn rhaid i bobl weithio’n agos at ei gilydd. Er enghraifft, glanhau ystafelloedd gwesty neu wasanaethu cyfarpar mewn atyniad dan do.
• Lleihau’r cyswllt sy’n ymwneud â thrafodion, er enghraifft, ystyried defnyddio taliadau digyswllt ac annog pobl i archebu ar-lein a thalu ymlaen llaw pan fydd hynny’n briodol.
• Os defnyddir arian parod, annog pobl i olchi eu dwylo’n amlach a chynnig mwy o gyfleusterau golchi dwylo i weithwyr a chwsmeriaid, neu ddarparu hylif diheintio dwylo pan nad yw hynny’n ymarferol.

Damweiniau, diogelwch a digwyddiadau eraill

Mewn argyfwng, er enghraifft, damwain, darparu cymorth cyntaf, tân neu ladrad, ni ddylai fod yn rhaid i bobl gadw’r pellter a argymhellir ar wahân os byddai’n anniogel gwneud hynny.

Dylai pobl sy’n helpu eraill roi sylw penodol i fesurau glanweithdra yn syth wedyn gan gynnwys golchi dwylo.

Camau y bydd angen eu cymryd fel rheol:

• Adolygu eich gweithdrefnau digwyddiadau ac argyfwng i sicrhau eu bod yn adlewyrchu’r gofynion cadw pellter corfforol cymaint ag y bo modd.

Wrth benderfynu sut y bydd pobl sy’n ymweld â’ch busnes yn gallu gwneud hynny’n ddiogel, dylech ystyried nifer o ystyriaethau lefel uchel:

• Asesu nifer y cwsmeriaid, neu ddwysedd y dorf, a fyddai’n galluogi pobl i gadw pellter corfforol o 2 fetr yn rhesymol mewn unrhyw ofod. Bydd hyn yn amrywio yn ôl y cynllun neu’r defnydd. Bydd hyn yn golygu bod angen ystyried cyfanswm arwynebedd y llawr yn ogystal â mannau cul ac ardaloedd prysur.
• Ystyried cyfyngu ar nifer y cwsmeriaid neu addasu dwysedd y dorf ar unrhyw adeg drwy roi tocynnau gydag amser arnynt neu drwy ofyn i gwsmeriaid archebu ymlaen llaw pan fo’n bosibl. 
• Meddwl sut bydd cwsmeriaid a chyflogeion yn symud mewn ardaloedd lle ceir tagfeydd, er enghraifft drysau rhwng ardaloedd dan do ac yn yr awyr agored.
• Adolygu sut mae cwsmeriaid yn symud drwy'r lleoliad ac o’i gwmpas (dan do ac yn yr awyr agored) a meddyliwch sut gallech chi addasu llif y cwsmeriaid a’r cyflogeion i leihau tagfeydd a chyswllt; er enghraifft, rheoli ciwiau neu lif unffordd, pan fo’n bosibl. 
• Mynd ati i greu arwyddion clir i gwsmeriaid yn egluro’r darpariaethau sydd ar waith, gan eu hatgoffa i gadw pellter corffol (gan gynnwys pellter oddi wrth gyflogeion) a'u hannog i ddefnyddio taliadau digyswllt.
• Rheoli ciwiau i sicrhau nad ydynt yn achosi risg i unigolion nac i fusnesau eraill, er enghraifft drwy gyflwyno systemau ciwio, defnyddio rhwystrau a chael aelod o staff wrth law i gyfarwyddo’r cwsmeriaid. Gall hyn gynnwys defnyddio safleoedd yn yr awyr agored i giwio pan fydd hynny ar gael ac yn ddiogel, er enghraifft rhai meysydd parcio. Gwnewch yn siŵr bod gennych chi gynlluniau wrth gefn ar gyfer cyfnodau o dywydd gwael.
• Gwneud yn siŵr bod unrhyw newidiadau i fynedfeydd, allanfeydd a rheoli ciwiau yn ystyried addasiadau rhesymol ar gyfer y rheini sydd eu hangen, gan gynnwys cwsmeriaid anabl.
• Annog cwsmeriaid i ddefnyddio hylif diheintio dwylo neu gyfleusterau golchi dwylo wrth iddynt ddod i’r safle ac yn rheolaidd tra eu bod ar y safle er mwyn lleihau’r risg o drosglwyddo drwy gyffwrdd cynnyrch neu arwynebau.
• Atgoffa cwsmeriaid eu bod nhw’n gyfrifol am eu goruchwylio eu plant bob amser ac y dylent ddilyn y canllawiau cadw pellter corfforol. Nid oes angen i blant iau (o oedran cynradd neu iau) gadw pellter cymdeithasol yn llym yn yr awyr agored bellach, gan fod plant ifanc iawn yn ei chael hi’n anoddach deall cadw pellter cymdeithasol. Mae mwy o fesurau hylendid dwylo ac anadlol yn bwysig yn y cyd-destun hwn a gallwch gyfeirio at y canllawiau ar weithredu lleoliadau gofal plant yn ddiogel. Mae angen i oedolion, hyd yn oed os oes plant bach gyda nhw, barhau i gadw pellter wrth ei gilydd.
• Gweithio gyda’ch awdurdod lleol neu eich landlord i ystyried effaith eich prosesau, gan gynnwys ciwiau, ar ardaloedd cyhoeddus fel y stryd fawr a meysydd parcio cyhoeddus ac allanfeydd tân sydd y tu allan i dir y cyhoedd ac sydd arno. 
• Gweithio gyda’ch cymuned gyfagos i ystyried effaith eich gweithgareddau.
• Dynodi safleoedd amlwg lle bydd cyflogeion ar gael i helpu cwsmeriaid gan gadw 2 fetr oddi wrthynt.
• Gweithio gyda busnesau cyfagos a'r awdurdodau lleol i feddwl sut gellid gwasgaru nifer y bobl sy’n cyrraedd drwy gydol y dydd; er enghraifft, drwy addasu’r oriau agor. Gallai hyn helpu i leihau’r baich ar drafnidiaeth gyhoeddus yn ystod amseroedd allweddol ac osgoi gorlenwi.

Plant a chadw pellter cymdeithasol: eglurhad

• Mewn amgylchiadau lle mae plant ifanc yn cymysgu ag eraill, mae'n bosibl na fydd yn ymarferol ceisio cynnal pellter o 2 fetr drwy’r amser (rhwng plant a’i gilydd neu hyd yn oed rhwng plant ac oedolion). Mae hyn yn rhannol oherwydd ei bod yn anoddach i blant iau ddeall y cysyniad o gadw pellter corfforol, ac yn rhannol oherwydd y bydd angen cyswllt agosach yn aml er mwyn i ofalwyr roi cymorth priodol iddynt. 
• O ran plant ifanc (oed ysgol gynradd neu iau), mae'n llai hanfodol beth bynnag i geisio cadw’n gaeth at bellter o 2 fetr rhyngddynt, neu rhwng y plant ac unrhyw oedolion nad ydynt yn perthyn i’w haelwyd neu eu haelwyd estynedig. Mae astudiaethau wedi canfod bod plant ifanc yn llai tebygol o drosglwyddo'r feirws, boed i blant eraill neu i oedolion, ac ymddengys fod y feirws yn cael llai o effaith ar blant nag ar oedolion gan amlaf.
• Fodd bynnag, gan fod modd i blant drosglwyddo’r feirws, dylai rhieni plant ifanc ddal i ddefnyddio’u crebwyll, a gwneud yn siŵr eu bod yn annog eu plant i olchi eu dwylo ac i gael cyn lleied â phosibl o gyswllt agos ag eraill.
• Ceir rhagor o wybodaeth am y cyfyngiadau presennol ar gyfer plant ifanc ac oedolion yn y cwestiynau cyffredin yn ymwneud â’r coronafeirws.

Cadw cofnodion am staff, cwsmeriaid ac ymwelwyr

Bydd coronafeirws gyda ni nes bod brechlyn effeithiol ar gael neu fod y boblogaeth wedi datblygu imiwnedd digonol. Wrth i’r cyfyngiadau symud gael eu llacio, bydd rheolau cyffredinol ynglŷn â chadw pellter cymdeithasol a golchi dwylo yn parhau i fod yn bwysig wrth leihau’r perygl o drosglwyddo’r feirws. Bydd ein strategaeth Profi, Olrhain, Diogelu yn allweddol wrth atal achosion newydd o’r clefyd, yn enwedig wrth i fannau cyhoeddus ddechrau ailagor. Wrth i bobl ddod i fwy o gysylltiad ag eraill, bydd risg uwch o drosglwyddo COVID-19 mewn rhai sectorau. Hynny gan y bydd cwsmeriaid ac ymwelwyr yn treulio mwy o amser yn y safleoedd hyn nag mewn lleoedd eraill, a byddant o bosibl yn dod i gysylltiad agos â phobl y tu allan i’w haelwyd.

Mae canllawiau polisi newydd pwysig bellach wedi cael eu cyhoeddi gan Lywodraeth Cymru sy’n disgrifio’r rôl bwysig mae’r busnesau hyn yn eu chwarae o ran cadw cofnodion er mwyn cefnogi’r broses o olrhain cysylltiadau a diogelu Cymru.

Er nad yw canolfannau chwarae (chwarae meddal) dan do yn cael eu hystyried yn risg uchel, argymhellir y dylai darparwyr gasglu gwybodaeth gyswllt unigolion sy’n dod i’r safle.

Canllawiau Swyddfa’r Comisiynydd Gwybodaeth i fusnesau sy’n casglu gwybodaeth bersonol ar ddibenion olrhain cysylltiadau: wrth i fusnesau lletygarwch gychwyn ail-agor, mae Swyddfa’r Comisiynydd Gwybodaeth wedi cyhoeddi canllawiau cychwynnol i fusnesau sy’n gorfod cofnodi a chadw manylion personol cwsmeriaid, staff ac ymwelwyr er mwyn cefnogi gwasanaeth Profi, Olrhain a Diogelu GIG Cymru.

Ystyriaethau diogelwch cyffredinol

Yn anochel bydd addasu i fesurau COVID-19 yn arwain at newidiadau i bolisïau, prosesau a gweithdrefnau. Dylid bob amser ystyried unrhyw newidiadau ochr yn ochr â’r goblygiadau i ddiogelwch. Os oes gennych chi adran neu reolwr diogelwch, dylid ymgynghori â nhw i helpu i sicrhau bod diogelwch da yn cael ei gynnal cymaint ag y bo modd ac nad oes unrhyw ganlyniadau anfwriadol i ddiogelwch o ganlyniad i’r newidiadau. Dylid cyflawni hyn drwy gynnal asesiad risg diogelwch.

Dyma enghreifftiau penodol lle gallai goblygiadau godi mewn perthynas â diogelwch: ciwio, archwilio a sgrinio (pan fydd hyn wedi cael ei gyfarwyddo gan bolisi ehangach gan y llywodraeth ar ddiogelwch) bod yn wyliadwrus am fygythiadau posibl a rheoli mynediad. Efallai y bydd angen i’ch sefydliad ystyried rhai eraill.

Ciwiau a chadw pellter corfforol

Er na fydd torfeydd dwys yn debygol os bydd y mesurau cadw pellter corfforol yn gweithio’n iawn, mae’n bosibl y bydd cynllun diwygiedig ardaloedd yn peri risgiau diogelwch newydd, yn enwedig pan fydd nifer o giwiau’n cael eu creu. Mae’r ystyriaethau’n cynnwys:

• ceisio trefnu ciwiau mewn ardaloedd sy’n cael eu diogelu.
• NI ddylid cael gwared ag unrhyw nodweddion diogelwch neu gelfi stryd defnyddiol heb ystyried diogelwch amddiffynnol yn gyffredinol.
• os oes yn rhaid ciwio y tu allan i ardaloedd sy’n cael eu diogelu, yna dylech chi ystyried a lliniaru’r mannau gwan drwy: cyfeirio ciwiau y tu ôl i strwythurau ffisegol parhaol (ee celfi stryd, bolardiau, parciau trolïau a rheseli beiciau) i ddarparu atalfa weledol ac oedi; cau mynediad i gerbydau i fannau a rennir; addasu amseroedd gwasanaethu a danfon nwyddau; lleihau'r cyfleoedd i gerbydau ryngweithio â cherddwyr (gan gynnwys cerbydau a allai fod yn wrthwynebus); codi rhwystrau cadarn; cyflwyno cyfyngiad cyflymder is a mesurau gostegu traffig.
• dylid osgoi rhoi gwybodaeth fanwl a chredwyd a allai helpu gelyn i ddod o hyd i darged deniadol ac ymosod arno. Yn benodol, ni ddylid cynnwys hyn yn yr asesiadau risg manwl a gyhoeddir ar wefannau cyhoeddus. Meddyliwch am y negeseuon, yn y safle ac yn enwedig ar-lein, sy’n rhoi sylw manwl i wybodaeth am leoliadau ac amseroedd ciwiau, nifer y bobl a ddisgwylir, ac awgrymu cael gwared â nodweddion diogelwch fel celfi stryd, bolardiau etc.

Partïon a chynulliadau

Caiff cynulliad ei ddiffinio gan Reoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyniadau Coronafeirws) (Rhif 2) (Cymru) 2020/72 fel grŵp o 2 neu fwy o bobl yn dod at ei gilydd yn yr un lle er mwyn gwneud rhywbeth gyda’i gilydd. Caniateir i bobl ddod at ei gilydd mewn grwpiau o 30 yn yr awyr agored bellach, gan gadw pellter corfforol a chymdeithasol priodol rhwng gwahanol grwpiau o aelwydydd/aelwydydd estynedig. Fodd bynnag, ni chaniateir i hyn ddigwydd dan do. Wrth gymryd archebion neu ganiatؘáu i ymwelwyr ddod i mewn, bydd angen i chi gyfeirio at y canllawiau ar adael eich cartref nad ydynt, ar hyn o bryd, yn caniatáu i blant ifanc (oedran cynradd neu iau) ddod at ei gilydd dan do.

Er y gall teuluoedd fynd i ganolfannau chwarae dan do, ni ddylent drefnu i gwrdd â phobl nad ydynt yn rhan o’u haelwyd neu aelwyd estynedig yno. Golyga hyn na chaniateir partïon plant sy’n cynnwys bobl o aelwydd eraill neu aelwydydd estynedig.

O ran plant ifanc (oed ysgol gynradd neu iau), mae'n llai hanfodol i geisio cadw’n gaeth at bellter o 2 fetr rhyngddynt, neu rhwng y plant ac unrhyw oedolion nad ydynt yn perthyn i’w haelwyd neu eu haelwyd estynedig. Mae astudiaethau wedi canfod bod plant ifanc yn llai tebygol o drosglwyddo'r feirws, boed i blant eraill neu i oedolion, ac ymddengys fod y feirws yn cael llai o effaith ar blant nag ar oedolion gan amlaf.

Fodd bynnag, gan fod modd i blant drosglwyddo’r feirws, dylai rhieni plant ifanc ddal i ddefnyddio’u crebwyll, a gwneud yn siŵr eu bod yn annog eu plant i olchi eu dwylo ac i gael cyn lleied â phosibl o gyswllt agos ag eraill.

Mynediad cyfyngedig

Dylai mynedfeydd sy’n cynnig mynediad cyfyngedig, fel y rheini sy’n agor drwy ddefnyddio bysellbad, biometreg a/neu basys barhau i fod ar waith yn llawn. Ni ddylid eu dadysgogi.

Dylid tynnu sylw at badiau pin a biometreg fel ‘pwyntiau cyffwrdd’ a dylid eu glanhau’n rheolaidd (nodyn: yn gyffredinol, nid yw’r rhain yn cael eu cyffwrdd mor aml â handlenni drysau)

Bydd cardiau rheoli mynediad agosrwydd (staff) yn gweithio o hyd at 10cm oddi wrth y darllenydd. Mae modd rhoi gwybod i’r staff nad oes angen i’r cerdyn gyffwrdd y darllenydd.

Caiff cynulliad ei ddiffinio gan Reoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyniadau Coronafeirws) (Rhif 2) (Cymru) 2020/72 fel grŵp o 2 neu fwy o bobl yn dod at ei gilydd yn yr un lle er mwyn gwneud rhywbeth gyda’i gilydd. Caniateir i bobl ddod at ei gilydd mewn grwpiau o 30 yn yr awyr agored bellach, gan gadw pellter corfforol a chymdeithasol priodol rhwng gwahanol grwpiau o aelwydydd/aelwydydd estynedig. Fodd bynnag, ni chaniateir i hyn ddigwydd dan do. Wrth gymryd archebion neu ganiatؘáu i ymwelwyr ddod i mewn, bydd angen i chi gyfeirio at y canllawiau ar adael eich cartref nad ydynt, ar hyn o bryd, yn caniatáu i blant ifanc (oedran cynradd neu iau) ddod at ei gilydd dan do.

Er y gall teuluoedd fynd i ganolfannau chwarae dan do, ni ddylent drefnu i gwrdd â phobl nad ydynt yn rhan o’u haelwyd neu aelwyd estynedig yno. Golyga hyn na chaniateir partïon plant sy’n cynnwys bobl o aelwydd eraill neu aelwydydd estynedig.

O ran plant ifanc (oed ysgol gynradd neu iau), mae'n llai hanfodol i geisio cadw’n gaeth at bellter o 2 fetr rhyngddynt, neu rhwng y plant ac unrhyw oedolion nad ydynt yn perthyn i’w haelwyd neu eu haelwyd estynedig. Mae astudiaethau wedi canfod bod plant ifanc yn llai tebygol o drosglwyddo'r feirws, boed i blant eraill neu i oedolion, ac ymddengys fod y feirws yn cael llai o effaith ar blant nag ar oedolion gan amlaf.

Fodd bynnag, gan fod modd i blant drosglwyddo’r feirws, dylai rhieni plant ifanc ddal i ddefnyddio’u crebwyll, a gwneud yn siŵr eu bod yn annog eu plant i olchi eu dwylo ac i gael cyn lleied â phosibl o gyswllt agos ag eraill.

Cyn ailagor

I sicrhau bod unrhyw safle neu leoliad sydd ar gau neu sy’n gweithredu'n rhannol yn lân ac yn barod i ailddechrau, dylech gynnal asesiad ar gyfer yr holl safleoedd, neu rannau o safleoedd, sydd ar gau, cyn ailddechrau gweithio.

Dilyn gweithdrefnau glanhau a darparu hylif diheintio dwylo cyn ailddechrau gweithio.

Camau y bydd angen eu cymryd fel rheol:

• Gwirio a oes angen i chi wasanaethu neu addasu systemau awyru, er enghraifft, er mwyn sicrhau nad yw’r lefelau awyru yn gostwng yn awtomatig gan fod nifer y bobl sy'n bresennol yn is na'r arfer.
• Nid oes angen addasu'r rhan fwyaf o systemau awyru, ond os yw systemau'n gwasanaethu nifer o adeiladau neu os nad ydych yn siŵr, dylid gofyn am gyngor gan eich peirianwyr neu gynghorwyr awyru ac aerdymheru (HVAC).

Cadw'r gweithle'n lân pan ar agor

Camau y bydd angen eu cymryd fel rheol:

• Glanhau ardaloedd gwaith a chyfarpar yn aml rhwng eu defnyddio, gan ddefnyddio eich cynnyrch glanhau arferol.
• Glanhau gwrthrychau ac arwynebau sy’n cael eu cyffwrdd yn rheolaidd yn aml a pheiriannau neu ddyfeisiau sy’n cael eu dal gan y staff, a gwneud yn siŵr bod trefniadau digonol ar gyfer gwaredu’r cynnyrch glanhau.
• Tacluso mannau gwaith a chael gwared â gwastraff ac eiddo o'r ardal waith ar ddiwedd sifft.
• Os ydych yn glanhau ar ôl achos o COVID-19 sy'n hysbys neu sy’n cael ei amau yna darllenwch y canllawiau penodol.

Yr offer a’r cyfleusterau a fydd yn cael eu defnyddio gan blant neu gwsmeriaid eraill:

Ni ddylid cynnig gweithgareddau chwarae gyda thywod, dŵr, clai a choginio nac unrhyw weithgareddau chwarae anniben eraill gan ei bod yn anodd glanhau ar ôl pob cwsmer.

Dylid glanhau a diheintio’n rheolaidd offer, teganau ac arwynebau, gan gynnwys toiledau, sinciau, tapiau a mannau newid, byrddau a handlenni. Dylai hyn gynnwys glanhau ychwanegol ar gyfer ardaloedd sy’n cael eu cyffwrdd yn aml yn ystod sesiynau chwarae, a chyn ac ar ôl. Dylid glanhau fframiau chwarae gyda pheiriant creu anwedd ar ddechrau a diwedd y dydd.

Dylid cael gwared ar deganau medal a theganau sy’n anodd eu glanhau (fel y rheini sydd â rhannau cymhleth). Dylid hefyd glanhau a diheintio’n rheolaidd offer awyr agored a giatiau mynediad. Rhaid peidio â defnyddio rhai offer hyd yn oed gyda mesurau llym. Mae hyn yn cynnwys pyllau peli a pyllau sbwng meddal, sy’n anoddach eu glanhau.

Dylai fod un pwynt mynediad ar gyfer pob darn gwahanol o offer. Dylai rhywun fod yno i reoli hyn, gyda phwynt diheintio ar gyfer defnyddwyr.

Dylid cofnodi’r gwaith glanhau, gan gynnwys yr amseroedd, y dyddiadau ac enw’r person sy’n gyfrifol am y glanhau, er mwyn bodloni’r gofynion.

Hylendid – golchi dwylo, cyfleusterau glanweithdra a thoiledau

Camau y bydd angen eu cymryd fel rheol:

• Defnyddio arwyddion a phosteri i feithrin ymwybyddiaeth o dechneg dda ar gyfer golchi dwylo, yr angen i gynyddu pa mor aml mae pobl yn golchi dwylo, osgoi cyffwrdd â'ch wyneb a phesychu neu disian i mewn i hances bapur sy'n cael ei rhoi yn y bin yn ddiogel, neu i'ch braich os nad oes hances bapur ar gael a golchi eich dwylo ar unwaith.
• Sicrhau bod oedolion sy’n gyfrifol am blant yn deall pam fod angen i’w plant gadw at y gofynion o ran hylendid dwylo ac anadlol.
• Darparu arwyddion a nodiadau atgoffa rheolaidd i gadw at safonau hylendid dwylo ac anadlol.
• Darparu hylif diheintio dwylo mewn sawl lleoliad yn ogystal ag ystafelloedd ymolchi, yn enwedig wrth fynedfeydd ac allanfeydd.
• Gosod canllawiau clir ar gyfer glanhau a defnyddio toiledau er mwyn sicrhau eu bod yn cael eu cadw'n lân a bod pellter corfforol yn cael ei gadw cymaint â phosibl.
• Glanhau’r ardaloedd prysur a'r pwyntiau sy’n cael eu cyffwrdd yn aml yn well.
• Dylid defnyddio cyn lleied â phosibl o doiledau symudol a dylid bod yn arbennig o ofalus wrth lanhau toiledau symudol.
• Defnyddio marciau cadw pellter corfforol ar gyfer ardaloedd cyffredin eraill megis toiledau, cawodydd, loceri ac ystafelloedd newid ac mewn unrhyw ardaloedd eraill lle bydd pobl yn tueddu i giwio.
• Darparu mwy o gyfleusterau gwastraff a chasglu sbwriel yn amlach.
• Darparu cyfleusterau sychu dwylo – naill ai tyweli papur neu beiriannau sychu trydanol.

Trin nwyddau a deunyddiau eraill

Camau y bydd angen eu cymryd fel rheol:

• Annog pobl i olchi eu dwylo’n amlach a chynnig mwy o gyfleusterau golchi dwylo i weithwyr a chwsmeriaid, neu ddarparu hylif diheintio dwylo pan nad yw hynny’n ymarferol.
• Sefydlu pwyntiau gollwng a chasglu lle bo hynny’n bosibl, yn hytrach na phasio nwyddau o law i law.
• Glanhau pwyntiau cyffwrdd allanol a mewnol er enghraifft wrth reids mewn parciau thema ac atyniadau. Meddyliwch hefyd am gyflwyno mannau glanhau dwylo yn syth cyn ac ar ôl i gwsmeriaid eu defnyddio.
• Cadw eitemau sy’n cael eu dychwelyd ar wahân i’r nwyddau / stoc sy’n cael eu harddangos i leihau’r tebygolrwydd o drosglwyddo drwy gyffwrdd.

Mae cyfarpar diogelu personol yn diogelu’r defnyddiwr yn erbyn risgiau iechyd neu ddiogelwch yn y gwaith. Mae’n gallu cynnwys eitemau fel helmedau diogelwch, menyg, cyfarpar diogelu’r llygaid, dillad llachar, esgidiau diogelwch a harneisiau diogelwch. Mae hefyd yn cynnwys cyfarpar diogelu anadlol, fel masgiau wyneb.

Os ydych eisoes yn defnyddio cyfarpar diogelu personol yn eich gwaith i amddiffyn yn erbyn risgiau heb fod yn rhai COVID-19, dylech barhau i wneud hynny.

Wrth reoli'r risg o COVID-19, nid yw cyfarpar diogelu personol ychwanegol y tu hwnt i'r hyn yr ydych yn ei wisgo fel arfer yn cael ei argymell. Y rheswm am hyn yw bod COVID-19 yn fath gwahanol o risg i’r risgiau rydych chi fel arfer yn eu hwynebu mewn gweithle. Mae angen ei reoli drwy gadw pellter corfforol a hylendid dwylo ac anadlol, a thimau neu bartneriaid sefydlog, nid drwy ddefnyddio cyfarpar diogelu personol. Yr eithriad yw lleoliadau clinigol, fel ysbyty, neu lond dwrn o rolau eraill y mae Iechyd Cyhoeddus Cymru yn cynghori pobl i ddefnyddio cyfarpar diogelu personol ar eu cyfer.

Oni bai eich bod mewn sefyllfa lle mae'r risg o drosglwyddo COVID-19 yn uchel iawn, dylai eich asesiad risg adlewyrchu'r ffaith bod rôl cyfarpar diogelu personol wrth ddarparu gwarchodaeth ychwanegol yn gyfyngedig dros ben. Sylwer nad yw defnyddio cyfarpar diogelu personol yn eich atal rhag dod yn gysylltiad at ddiben olrhain cysylltiadau fel rhan o wasanaeth Profi, Olrhain a Diogelu GIG Cymru. Fodd bynnag, os yw eich asesiad risg yn dangos bod angen cyfarpar diogelu personol, yna mae'n rhaid i chi ddarparu’r cyfarpar diogelu personol hwn yn rhad ac am ddim i weithwyr sydd ei angen. Rhaid i unrhyw gyfarpar diogelu personol a ddarperir ffitio'n iawn.

Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi canllawiau ar y Coronafeirws a chyfarpar diogelu personol, a dylid dilyn y canllawiau hyn a byddant yn cael eu diweddaru yn ôl y galw.

Mae cwestiynau cyffredin Llywodraeth Cymru ynghylch gorchuddion wyneb yn darparu’r manylion angenrheidiol. Mae’r dystiolaeth yn parhau’n glir mai’r ffordd fwyaf effeithiol o ddiogelu eich hun ac eraill rhag yr haint yw dilyn y rheolau cadw pellter cymdeithasol, osgoi cyffwrdd arwynebau a’ch gwyneb, a golchi eich dwylio’n rheolaidd.

Ni ddylid defnyddio gorchuddion wyneb yn lle’r mesurau hyn, ond rydym yn cynghori eich bod yn defnyddio gorchuddion wyneb tair haen nad ydynt yn rhai meddygol mewn rhai amgylchiadau lle gallai fod yn anodd cadw 2 fetr i ffwrdd wrth eraill. Hynny fel y nodir gan Sefydliad Iechyd y Byd. Nid ydynt yn fath o gyfarpar diogelu personol ac mae eu diben yn wahanol i gyfarpar diogelu personol.

Mae rhai amgylchiadau lle gallai gwisgo gorchudd wyneb gynnig ychydig bach o fantais fel mesur rhagofalus. Mae'r dystiolaeth yn awgrymu nad yw gwisgo gorchudd wyneb yn eich diogelu chi, ond gallai ddiogelu eraill os yw’r haint arnoch chi ond nad ydych chi wedi datblygu symptomau.

Dylai cyflogwyr gefnogi eu gweithwyr i ddefnyddio gorchuddion wyneb yn ddiogel os ydynt yn dewis gwisgo un. Mae hyn yn golygu dweud wrth weithwyr:

• Golchwch eich dwylo'n drylwyr gyda dŵr a sebon am 20 eiliad neu defnyddiwch hylif diheintio dwylo cyn gwisgo gorchudd wyneb, ac ar ôl ei dynnu.
• Wrth wisgo gorchudd wyneb, dylech osgoi cyffwrdd eich wyneb neu’ch gorchudd wyneb, gan y gallech ei halogi â germau oddi ar eich dwylo.
• Newidiwch eich gorchudd wyneb os yw’n mynd yn damp neu os ydych chi wedi’i gyffwrdd.
• Daliwch ati i olchi eich dwylo’n rheolaidd.
• Newidiwch eich gorchudd wyneb a’i olchi bob dydd.
• Os oes modd ei olchi, golchwch y gorchudd wyneb drwy ddilyn cyfarwyddiadau’r gwneuthurwr. Os nad oes modd ei olchi, gwaredwch y gorchudd yn ddiogel gyda’ch gwastraff arferol. Beth bynnag fo’r math o orchudd, dylid ei roi mewn bag plastig nes y gellir ei olchi neu ei waredu.
• Cadwch bellter corfforol pan fo’n bosibl.

Os ydych yn ystyried gofyn i ymwelwyr wisgo gorchudd wyneb, cofiwch ei bod yn bosibl na fydd plant ifanc iawn yn gallu gwneud hynny’n hawdd. Nid oes unrhyw ofyniad i blant o dan 11 oed wisgo gorchudd wyneb ar drafnidiaeth gyhoeddus. Nid oes eu hangen mewn ysgolion neu lleoliadau gofal plant chwaith.

Patrymau sifftiau a grwpiau gweithio

Camau y bydd angen eu cymryd fel rheol:

• Cyn belled ag y bo modd, lle mae gweithwyr yn cael eu rhannu i dimau neu grwpiau sifftiau, dylid trefnu bod y cyswllt nad oes modd ei osgoi rhwng y timau neu’r grwpiau sifft hyn yn digwydd gyda’r un bobl bob tro.
• Nodi adegau lle mae pobl yn gorfod pasio pethau'n uniongyrchol i'w gilydd a chanfod ffyrdd o gael gwared â chyswllt uniongyrchol fel drwy ddefnyddio mannau gollwng neu barthau trosglwyddo.

Cyfathrebu a hyfforddi

Dylech wneud yn siŵr bod pob gweithiwr yn deall y gweithdrefnau diogelwch sy'n gysylltiedig â COVID-19. Dyma’r Camau y bydd angen eu cymryd fel rheol:

• Darparu dulliau cyfathrebu clir, cyson a rheolaidd i wella dealltwriaeth a chysondeb o ran ffyrdd o weithio.
• Ymgysylltu â gweithwyr a chynrychiolwyr gweithwyr drwy lwybrau cyfathrebu sy'n bodoli eisoes er mwyn esbonio a chytuno ar unrhyw newidiadau mewn trefniadau gweithio.
• Llunio deunyddiau cyfathrebu a hyfforddi ar gyfer gweithwyr cyn iddynt ddychwelyd i'r safle, yn enwedig mewn cysylltiad â gweithdrefnau newydd ar gyfer cyrraedd y gwaith.

Dylech sicrhau bod pob gweithiwr yn cael yr wybodaeth ddiweddaraf am sut mae mesurau diogelwch yn cael eu rhoi ar waith neu eu diweddaru.