Mae mwy o bobl nag erioed yn cael pleidleisio yn etholiadau Cymru nawr.

Os ydych chi’n 16 oed neu’n hŷn, ac yn byw yng Nghymru, cewch bleidleisio yn etholiadau Senedd Cymru ac yn etholiadau llywodraeth leol.

Cynhelir yr etholiadau llywodraeth leol nesaf ym mis Mai 2022.

Rhaid cofrestru er mwyn gallu pleidleisio. Mae cofrestru’n syml, drwy wasanaeth Cofrestru Digidol y DU neu drwy gysylltu â’r swyddfa gofrestru leol.

Mae llawer o gyrff cyhoeddus yn cynnal ymgynghoriadau i gael eich barn chi am faterion penodol.

Mae ymgynghoriadau’n gyfle i chi ddweud beth rydych yn ei feddwl ac awgrymu gwahanol syniadau. Cewch roi sylwadau am yr ymgynghoriad cyfan neu am y darn sydd bwysicaf i chi.

Ar ddiwedd yr ymgynghoriad, bydd pob ymateb yn cael ei ystyried. Bydd eich barn chi’n gallu dylanwadu ar benderfyniadau a gymerir am bethau fel newid hinsawdd, addysg neu wasanaethau lleol.

Edrychwch i weld beth mae Llywodraeth Cymru neu’r Senedd yn ymgynghori arno.

I weld am beth mae’r awdurdod lleol yn ymgynghori, ewch ar wefan eich cyngor lleol a’r sianeli cymdeithasol perthnasol.

Swyddogion etholedig ar wahanol lefelau llywodraeth yw eich cynrychiolwyr lleol. Maen nhw’n siarad ar eich rhan chi a’r gymuned.

Gallwch gysylltu â’ch cynrychiolydd i drafod materion sy’n bwysig i chi.

Aelodau Senedd Cymru

Pobl Cymru sy’n ethol Aelodau’r Senedd (ASau). Mae Aelodau Senedd Cymru’n cynrychioli pobl sy’n byw yn yr etholaeth neu ranbarth y cawsant eu hethol i’w gwasanaethu.

Edrychwch i wybod pwy yw eich Aelod o’r Senedd a sut i gysylltu ag ef/hi.

Y Senedd sy’n gwneud deddfau ar gyfer Cymru. Mae ganddi lawer o bwerau dros feysydd gan gynnwys:

• datblygu’r economi
• trafnidiaeth
• cyllid
• llywodraeth leol
• iechyd
• tai
• y Gymraeg
• trethi Cymru

Yn y Senedd, cewch eich cynrychioli gan un Aelod Rhanbarthol ac un Aelod Etholaethol.

Llywodraeth Cymru

Llywodraeth Cymru yw ein llywodraeth ddatganoledig ni. Fel arfer, y blaid â’r nifer uchaf o Aelodau yn Senedd Cymru fydd yn ffurfio’r llywodraeth.

Mae Llywodraeth Cymru’n cynnwys:

• Prif Weinidog Cymru
• Gweinidogion Cymru
• Y Cwnsler Cyffredinol

Mae gweision sifil yn gweithio i gefnogi’r llywodraeth yn y meysydd datganoledig, gan gynnwys iechyd, addysg a’r amgylchedd.

Cynghorwyr

Cynghorwyr awdurdodau lleol

Mae cynghorwyr yn cynrychioli eich ardal leol chi o fewj eich awdurdod lleol. Mae 22 awdurdod lleol yng Nghymru. Mae’r cynghorau’n darparu llawer o wasanaethau gan gynnwys:

• cynllunio a rheoli adeiladu
• addysg
• safonau masnachu
• trwyddedu alcohol, adloniant a gamblo
• iechyd a diogelwch
• llyfrgelloedd, hamdden a thwristiaeth
• iechyd yr amgylchedd, sbwriel ac ailgylchu
• trafnidiaeth a phriffyrdd
• tai
• gwasanaethau cymdeithasol.

Dod o hyd i’ch cynghorydd lleol.

Cynghorwyr tref a chymuned

Mae 735 o gynghorau cymuned yng Nghymru, gyda dros 8,000 o gynghorwyr.

Cynghorau tref a chymuned sy’n cynrychioli’r gymuned leol ac yn darparu rhai gwasanaethau ar ran y gymuned, e.e. cynnal a chadw’r canlynol:

• neuaddau cymuned
• cysgodfeydd bws
• mannau cyhoeddus
• meysydd chwarae plant.

Cewch fanylion y cynghorau tref a chymuned lleol ar wefan eich cyngor. 

Aelodau Seneddol San Steffan

Cewch gysylltu â’ch Aelod Seneddol yn Llundain am faterion y mae Llywodraeth y DU yn gyfrifol amdanynt, fel:

• materion tramor
• amddiffyn a diogelwch cenedlaethol
• mewnfudo.

Edrychwch i weld pwy yw eich Aelod Seneddol a sut i gysylltu ag ef/hi.

Os ydych yn teimlo’n gryf am rywbeth, gallech lofnodi deiseb neu ddechrau eich deiseb eich hunan.

Mae deisebau’n fodd i godi ymwybyddiaeth o fater ac yn annog gwleidyddion i dalu sylw. Os yw’n cael digon o gefnogwyr, bydd eich cynrychiolwyr yn gallu dadlau dros y mater a newid pethau.

Edrychwch i wybod mwy am ddeisebu’r Senedd, neu cysylltwch â’ch awdurdod lleol er mwyn gwybod sut mae cyflwyno deiseb yn lleol.

Os ydych yn angerddol am eich cymuned ac eisiau cymryd rhan er mwyn newid pethau, beth am sefyll yn etholiad eich cyngor lleol? Mae bod yn gynghorydd yn bleser ac yn her hefyd - ond mae’n gyfle i chi wella bywyd pobl.

Dylai cynghorwyr adlewyrchu cymdeithas, a chynrychioli gwahanol safbwyntiau yn y gymuned a gwneud penderfyniadau er lles pawb.

I adlewyrchu amrywiaeth lawn ein cymdeithas Gymreig, rydym angen i bobl o bob cefndir sefyll mewn etholiadau.

Mae ar Gymru angen mwy o gynghorwyr lleol sy’n fenywod, pobl dduon, pobl Asiaidd a lleiafrifoedd ethnig, LGBTQ+, pobl anabl a phobl ifanc.

Darllenwch ragor am ddod yn gynghorydd.