Canllawiau drafft ar reoli gwersylloedd diawdurdod - Pennod 4: rolau a chyfrifoldebau

Fel y nodir yn adran 1, mae gan bob awdurdod cyhoeddus, gan gynnwys Gweinidogion Cymru, awdurdodau lleol ac awdurdodau cyhoeddus eraill, ddyletswyddau tuag at Sipsiwn a Theithwyr o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010 a Deddf Hawliau Dynol 1998. Rhaid ystyried y dyletswyddau hyn wrth benderfynu sut i ddelio ag unrhyw wersyll diawdurdod ar dir sy’n eiddo cyhoeddus.

Nid oes gan Lywodraeth Cymru rôl orfodi i ymateb i wersyll diawdurdod ar dir awdurdod cyhoeddus neu breifat heb ganiatâd cynllunio.

Pan fo gwersyll diawdurdod yn digwydd ar dir Llywodraeth Cymru, gall Llywodraeth Cymru ystyried a ddylid cymryd unrhyw achosion troi allan fel tirfeddiannwr. Fodd bynnag, ni fyddai hyn yn cael ei wneud heb ymgynghori â’r awdurdod lleol perthnasol, sydd â dyletswydd i helpu’r rhai sy’n ddigartref neu sydd mewn perygl o fod yn ddigartref yn eu hardal. Mae’r cyfrifoldeb dros sicrhau lles y meddianwyr ar wersyll diawdurdod o'r fath hefyd yn aros gyda’r awdurdod lleol perthnasol, sydd ag ystod o ddyletswyddau statudol tuag at yr unigolion hyn.

Pan fo gwersyll diawdurdod yn digwydd ar dir awdurdod lleol, caiff yr awdurdod lleol ystyried a ddylid cymryd unrhyw gamau troi allan fel tirfeddiannwr. Fodd bynnag, cyn gwneud hynny, bydd awdurdodau lleol yn ymwybodol o’u dyletswydd statudol i helpu’r rhai sy’n ddigartref neu sydd mewn perygl o fod yn ddigartref yn eu hardal. Rhaid i awdurdodau lleol hefyd gydymffurfio â’u dyletswyddau statudol eraill i sicrhau lles yr unigolion hyn.

Gall awdurdodau cyhoeddus eraill (gan gynnwys parciau cenedlaethol) fel tirfeddianwyr ystyried cymryd camau troi allan yn erbyn unrhyw gymunedau Sipsiwn a Theithwyr sydd wedi sefydlu gwersyll diawdurdod ar eu tir. Fodd bynnag, ni ddylid gwneud hyn heb gysylltu’n gyntaf â’r awdurdod lleol perthnasol sydd â’r ddyletswydd statudol i helpu’r rhai yn eu hardal sy’n ddigartref neu mewn perygl o fod yn ddigartref.

Nid oes rhaid i dirfeddianwyr preifat sy’n profi gwersylloedd diawdurdod ar eu tir gydymffurfio â’r un cyfrifoldebau statudol ag awdurdodau cyhoeddus.

Rhaid iddynt ofyn am eu cyngor cyfreithiol eu hunain wrth geisio datrys gwersylloedd diawdurdod ar eu tir.

Mae gan yr heddlu ystod o bwerau i ddelio â gwersylloedd diawdurdod. Dylai awdurdodau lleol ystyried yn ofalus a oes angen unrhyw gymorth gan yr heddlu ynteu a yw’n briodol gweithio’n uniongyrchol gyda’r gymuned Sipsiwn a Theithwyr yn uniongyrchol yn y lle cyntaf.