Diwygio'r Dreth Gyngor

Mae’r Dreth Gyngor yn helpu i ariannu:

• ysgolion
• gofal cymdeithasol
• plismona
• gwasanaethau trafnidiaeth leol
• cannoedd o wasanaethau lleol hanfodol eraill

Canran gyfartalog gwariant y cynghorau ar wasanaethau

Image

Mae ‘pob gwasanaeth arall’ yn cynnwys gwariant ar amrywiaeth eang o wasanaethau eraill, fel yr amgylchedd, cynllunio a datblygu economaidd, llyfrgelloedd a hamdden, ffyrdd a gwasanaethau trafnidiaeth.

Ffynhonnell: Gwariant refeniw llywodraeth leol wedi’i gyllidebu yn 2023 i 2024 (StatsCymru).

Mae'r Dreth Gyngor yn fath cyffredinol o dreth y mae pob un ohonom yn cyfrannu ati i helpu i ariannu gwasanaethau cyhoeddus yn ein hardaloedd lleol. Nid yw wedi’i chynllunio i fod yn dâl uniongyrchol am bob gwasanaeth y gallech ei ddefnyddio.

Mae’r Dreth Gyngor rydych yn ei thalu yn seiliedig ar werth eich eiddo, y cartref rydych yn byw ynddo, gyda phwy arall rydych yn byw ac, mewn rhai achosion, faint o arian sydd gennych.

Mae pob eiddo domestig yng Nghymru yn cael ei roi mewn un o naw band (bandiau A i I). Mae’r bandiau yn seiliedig ar faint yw gwerth cartref a’r tir y mae’n sefyll arno.

Mae Asiantaeth y Swyddfa Brisio (VOA) yn prisio eiddo at ddibenion y Dreth Gyngor. Nhw yw arbenigwyr eiddo'r llywodraethau.

Gwyliwch eu fideo sy'n ateb cwestiynau cyffredin am y Dreth Gyngor. Mae gwybodaeth yn y fideo hefyd am sut mae eiddo'n cael ei fandio a’r hyn sydd angen ichi ei wneud i gwestiynu’ch band. 

Nodwch fod gan y VOA feini prawf ar gyfer cyflwyno her ynghylch bandiau treth ac na fydd hyn bob amser yn arwain at newid band.

Os ydych yn cael anhawster talu eich bil Treth Gyngor, cysylltwch â'ch cyngor lleol. Mae'n bwysig eich bod yn gwneud hynny heb oedi. Gallwch ddod o hyd i amrywiaeth o gyngor a chymorth ar wefan Advicelink Cymru, neu drwy ffonio Llinell Gymorth Advicelink ar 0800 702 2020.

Roedd ein hymgynghoriad Cam 1 (Gorffennaf i Hydref 2023) yn amlinellu ein nodau cyffredinol a’n rhaglen ar gyfer gwneud y Dreth Gyngor yn decach. Roedd ein hymgynghoriad Cam 2 (Tachwedd 2023 i Chwefror 2024) yn cynnig tri dull o newid y system, a thri dewis ar gyfer pryd y dylai’r newidiadau hynny gael eu rhoi ar waith.

Yr hyn rydych chi wedi’i ddweud wrthym ni

Rydym wedi gwrando ar yr hyn gwnaethoch ei ddweud wrthym drwy’r ymgynghoriad Cam 2. O ganlyniad, rydym wedi penderfynu diwygio’r Dreth Gyngor dros yr amserlen arafach a gynigiwyd, gan wneud newidiadau yn 2028, gan mai dyma oedd y farn fwyaf poblogaidd. 

Bydd cynlluniau yn cael eu datblygu ymhellach i edrych ar ailbrisio eiddo a sut dylai’r bandiau treth a’r taliadau gael eu diwygio. Byddwn yn ymgynghori ar newidiadau pellach yn nhymor nesaf y Senedd. 

Rydym yn cyflawni deddfwriaeth sy’n gwneud cylchoedd ailbrisio rheolaidd ar gyfer y Dreth Gyngor yn gyfraith, drwy’r Bil Cyllid Llywodraeth Leol (Cymru) sy’n cael ei ystyried yn y Senedd ar hyn o bryd. Byddwn yn ceisio diwygio’r Bil i gynnal ymarferion ailbrisio yn amlach ac yn fwy rheolaidd, bob 5 mlynedd, o 2028. Rydym yn gwneud hyn er mwyn sicrhau bod y prisiadau yn cael eu diweddaru’n gyson, a’ch bod yn talu’r swm cywir o’r Dreth Gyngor.

Yn y cyfamser, rydym yn parhau i wella elfennau eraill o’r Dreth Gyngor, drwy:

• adolygu’r trefniadau ar gyfer disgowntiau, personau a ddiystyrir, eithriadau a phremiymau, er mwyn sicrhau bod y rhain yn addas i’r diben ac yn cyd-fynd â nodau’r polisi. Mae 53 o gategorïau i’w hadolygu
• adolygu’r Cynllun Gostyngiadau’r Dreth Gyngor cenedlaethol, gan ddarparu cymorth ariannol hanfodol i aelwydydd incwm isel. Rydym wedi ymrwymo i gynnal y cynllun a’i wella
• ymgymryd â gwaith rheoleiddio i ymwreiddio’r arferion gorau wrth ymdrin ag aelwydydd sy’n cael anhawster a chanddynt ôl-ddyledion
• parhau i godi ymwybyddiaeth o sut mae’r Dreth Gyngor yn gweithio a’r hyn y mae’n talu amdano, mynd i’r afael â chamsyniadau cyffredin a chodi ymwybyddiaeth o’r amrywiaeth eang o gymorth sydd ar gael i bobl 
• ymgymryd â gwaith rheoleiddio i wella’r broses apelio fel ei bod yn fwy effeithiol ac yn haws ei defnyddio, gan wella tryloywder gwybodaeth

Mae bron hanner yr aelwydydd yng Nghymru yn cael rhyw fath o ddisgownt neu ostyngiad yn eu bil Treth Gyngor. Mae’n bwysig ein bod yn adolygu’r trefniadau hyn oherwydd eu bod wedi bod ar waith ers amser maith, er mwyn sicrhau bod y rheolau’n parhau i gyfrannu at system deg.

Mae adolygiad ar y gweill o’r 53 o gategorïau o ddisgowntiau, personau a ddiystyrir, eithriadau a phremiymau. Byddwn yn rhyddhau ymgyngoriadau ar newidiadau penodol wrth iddynt gael eu datblygu.

Rydym wedi penderfynu cadw’r disgownt person sengl o 25% i oedolion. Rydym wedi ymrwymo i wella Cynllun Gostyngiadau’r Dreth Gyngor, sy’n rhoi cymorth hanfodol i tua 261,000 o aelwydydd incwm isel ym mhob cwr o Gymru. Byddwn yn cynnal ymgynghoriad technegol ar ein Cynllun Gostyngiadau’r Dreth Gyngor yn 2024. Mae’r ymgynghoriad technegol hwn yn cynnig gwneud nifer o newidiadau i’r cynllun er mwyn ei gwneud yn haws i bobl gael mynediad iddo a’i wneud yn symlach i’w weinyddu. Bydd yr ymgynghoriad yn cau ar 6 Mehefin 2024.

Rydym yn parhau i fynd i’r afael ag effaith cartrefi gwag hirdymor ac ail gartrefi ar gymunedau lleol. Bydd rhagor o amser i’r polisïau hyn arwain at effeithiau cadarnhaol ar gyflenwadau tai, cyn inni gyflwyno newidiadau pellach i’r Dreth Gyngor. 

Rydym yn gwybod o ymchwil flaenorol nad yw rhai pobl yn gwybod sut mae system y Dreth Gyngor yn gweithio, am beth y mae’n ei dalu, sut mae penderfyniadau amdani yn cael eu gwneud, a pha sefydliad sy’n gyfrifol am benderfynu ar y gwahanol reolau.

Rydym wedi ymrwymo i wella ymwybyddiaeth o’r Dreth Gyngor a gwella mynediad at wybodaeth drwy ein rhaglen ddiwygio ehangach.

Byddwn yn diogelu hawliau pobl i apelio fel rhan o unrhyw newidiadau i’r system yn y dyfodol, gan ddefnyddio sefydliadau annibynnol fel Asiantaeth y Swyddfa Brisio a Thribiwnlys Prisio Cymru. Hwyluso’r broses o lywio rhwng y naill sefydliad a’r llall, a’i gwneud yn fwy tryloyw fydd ein nod.