Deall Effaith Ymyriadau Treth Gyngor yng Nghymru: safoni’r eithriad Nam Meddyliol Difrifol

Cwblhawyd yr ymchwil yn 2022 ac roedd yn cynnwys ymchwil desg, gwaith dadansoddi ystadegau meintiol a gwaith maes.

Prif ganfyddiadau

• Mae ymwybyddiaeth ymhlith cynghorau, a sefydliadau trydydd parti sy'n cefnogi pobl sydd â Nam Meddyliol Difrifol, o safoni'r ymyriad eithriad Treth Gyngor ar gyfer pobl sydd â Nam Meddyliol Difrifol. Caiff yr ymyriad hwn ei groesawu gan gynghorau a sefydliadau sy'n cefnogi preswylwyr sydd â Nam Meddyliol Difrifol.
• Roedd y rhan fwyaf o gynghorau yn teimlo bod cyflwyno dull gweithredu safonol ar gyfer eithriadau Treth Gyngor ar gyfer pobl sydd â Nam Meddyliol Difrifol wedi bod yn effeithiol. Wedi dweud hynny, mae lefel y mesurau gweithredu sydd wedi'u cyflwyno gan gynghorau yn amrywio.
• Dywedodd y rhan fwyaf o gynghorau eu bod yn defnyddio'r ffurflen gais safonol. Nid oedd y rhan fwyaf o ymatebwyr yn ymwybodol o unrhyw fesurau ychwanegol, megis cyhoeddusrwydd, hyfforddiant neu hygyrchedd gwefan o fewn eu cyngor.
• Er bod amrywiaeth rhwng cynghorau o ran gweithredu'r mesurau ymyrryd, mae cynnydd sylweddol wedi bod yn nifer yr eithriadau Treth Gyngor ar gyfer pobl sydd â Nam Meddyliol Difrifol ledled Cymru ers safoni'r eithriad Nam Meddyliol Difrifol yn 2019. Mae'r cynnydd hwn yn amlwg ym mhob cyngor.
• Cyn 2019, roedd y boblogaeth a all fod yn gymwys am eithriad Treth Gyngor ar gyfer pobl sydd â Nam Meddyliol Difrifol (fel yr awgrymir gan ystadegau cyhoeddus ar fudd-daliadau a chyflyrau anabledd cysylltiedig) yn cynyddu'n fwy cyflym na nifer yr eithriadau ar gyfer pobl sydd â Nam Meddyliol Difrifol a ddyfarnwyd ledled Cymru.
• Mae cymhwysiad yr eithriadau Treth Gyngor ar gyfer pobl sydd â Nam Meddyliol Difrifol yn weddol gyson ar draws cynghorau Cymru mewn perthynas â phoblogaeth a all fod yn gymwys y cyngor hwnnw. Nid oes yr un cyngor yn cymhwyso nifer eithriadau sy'n sylweddol is na'r disgwyl.