Datganiad Ysgrifenedig: Trefniadau Uwchgyfeirio ac Ymyrryd

Mae'r datganiad hwn yn nodi lefelau uwchgyfeirio newydd ymddiriedolaethau'r GIG, awdurdodau iechyd arbennig a byrddau iechyd yng Nghymru.

Mae'r amgylchedd y mae byrddau iechyd, ymddiriedolaethau ac Awdurdodau Iechyd Arbennig yn gweithredu ynddo yn parhau i fod yn anodd. Ceir diffygion ariannol cynyddol, pwysau gweithredol, rhestrau aros hir, yn ogystal â sefyllfa ariannol heriol dros ben; sefyllfa nad yw'n unigryw i Gymru. 

Ar gyfer y flwyddyn ariannol bresennol, nid oedd y byrddau iechyd yn gallu cyflwyno Cynlluniau Tymor Canolig Integredig wedi'u mantoli'n ariannol. Felly, roedd yn ofynnol iddynt gyflwyno cynlluniau blynyddol. O ganlyniad, nid ydynt wedi darparu cynlluniau yn unol â'r cyfarwyddyd a roddwyd gan Weinidogion Cymru a Fframwaith Cynllunio y GIG, y gallwn eu hystyried i'w cymeradwyo o dan adran 175(2A) o Ddeddf y GIG (Cymru) 2006 ("Deddf 2006").

Yn unol â'r Trefniadau Uwchgyfeirio ac Ymyrryd, mae hyn yn gyfystyr â phryder difrifol o ran darparu gwasanaethau; pryder sy'n fwy na'r hyn y gellir ei drin trwy drefniadau arferol. Rwyf felly wedi derbyn argymhelliad swyddogion y bydd y sefydliadau hynny nad oeddent eisoes wedi'u huwchgyfeirio ar gyfer cynllunio a chyllid yn cael eu huwchgyfeirio nawr i statws monitro uwch. 

Rwyf wedi cytuno ar y statws uwchgyfeirio a ganlyn ar gyfer cyrff y GIG:

• Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda i aros yn ei statws uwchgyfeirio presennol sef ymyrraeth wedi'i thargedu ar gyfer cynllunio a chyllid a monitro uwch ar gyfer perfformiad ac ansawdd.
• Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe i gael ei uwchgyfeirio i statws monitro uwch ar gyfer cynllunio a chyllid ac i aros o dan statws monitro uwch ar gyfer ansawdd a pherfformiad.
• Bwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a'r Fro i aros o dan statws monitro uwch ar gyfer cynllunio a chyllid.
• Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan i gael ei uwchgyfeirio i statws monitro uwch ar gyfer cynllunio a chyllid.
• Bwrdd Iechyd Addysgu Powys i gael ei uwchgyfeirio i statws monitro uwch ar gyfer cynllunio a chyllid.
• Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr i aros o dan fesurau arbennig.
• Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg i aros o dan ymyrraeth wedi'i thargedu ar gyfer pryderon ansawdd yn gysylltiedig â pherfformiad ac amseroedd aros hir ac i aros o dan statws monitro uwch ar gyfer cynllunio a chyllid. Gwasanaethau mamolaeth a newyddenedigol i gael eu hisgyfeirio o ymyrraeth wedi'i thargedu i statws monitro uwch. Ansawdd a llywodraethu, arweinyddiaeth a diwylliant, ymddiriedaeth a hyder i gael eu hisgyfeirio o ymyrraeth wedi'i thargedu i statws monitro uwch.
• Holl ymddiriedolaethau’r GIG ac Awdurdodau Iechyd Arbennig i aros ar eu lefel uwchgyfeirio bresennol sef trefniadau arferol.

Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg

Mae statws uwchgyfeirio Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg wedi newid yn sylweddol. Nodir y rhesymau dros hyn isod.

Ar 7 Tachwedd 2022, cyhoeddais y byddai gwasanaethau mamolaeth y bwrdd iechyd yn cael eu hisgyfeirio o fesurau arbennig i ymyrraeth wedi'i thargedu, i gydnabod y cynnydd clir yr oedd y bwrdd iechyd wedi'i wneud yn y maes hwn dros y tair blynedd a hanner blaenorol. Rwy'n falch o nodi bod y bwrdd iechyd wedi parhau i wneud gwelliannau ar draws gwasanaethau mamolaeth a newyddenedigol.

Bu cynnydd sylweddol o ran gweithredu gweddill argymhellion y Panel Trosolwg Annibynnol ar Wasanaethau Mamolaeth a'u gwneud yn rhan annatod o arferion y bwrdd. Roedd rhai o'r cyflawniadau allweddol yn cynnwys sicrhau Achrediad Cyfeillgar i Fabanod Cam 3 Unicef, cael enwebiad ar gyfer rownd derfynol gwobrau Coleg Brenhinol y Bydwragedd, gweithredu dangosfwrdd mamolaeth integredig a datblygu'r cynllun diwylliant ac arweinyddiaeth mamolaeth a newyddenedigol.

Mae Gweithrediaeth GIG Cymru yn ddiweddar wedi cynnal adolygiad sicrwydd o'r gwasanaeth. Nododd yr adolygiad fod yna nawr uchelgais a strategaeth glir ar gyfer un gwasanaeth amenedigol, gydag uwch arweinyddiaeth amlddisgyblaethol gydlynol gref yn darparu llywodraethiant integredig sy'n sail ar gyfer darparu gwasanaethau mamolaeth a newyddenedigol bob dydd. Mae yna seilwaith cefnogol cryf ar waith o ran swyddogaethau corfforaethol allweddol sy'n dangos cysylltedd ac ymrwymiad y Bwrdd. Dyma gam cadarnhaol arall yn nhaith mamolaeth a newyddenedigol y bwrdd iechyd. Mae dal i fod meysydd lle mae angen gwelliannau pellach, a bydd yn cymryd amser cyn i rai o'r newidiadau gael eu hymgorffori'n llawn yn y gwasanaeth.

Mae'r cynnydd y mae'r bwrdd iechyd yn ei wneud yn galonogol a hoffwn ddiolch i'r holl aelodau o staff yn y bwrdd iechyd am eu holl waith caled i gefnogi a thrawsnewid y gwasanaeth hwn. Gallaf bellach isgyfeirio'r bwrdd iechyd i statws monitro uwch ar gyfer gwasanaethau mamolaeth a newyddenedigol.

O ran llywodraethu, arweinyddiaeth a diwylliant, ymddiriedaeth a hyder, mae'r bwrdd iechyd wedi bod o dan statws ymyrraeth wedi'i thargedu ers 2019. Yn yr un modd â gwasanaethau mamolaeth a newyddenedigol, mae'n galonogol nodi bod y bwrdd iechyd wedi gwneud cynnydd sylweddol o ran diwygio'r swyddogaethau hyn. Ar 24 Awst 2023, cyhoeddodd Archwilio Cymru ac Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru ganlyniadau eu hadolygiad dilynol ar y cyd o drefniadau llywodraethu ansawdd Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg.

Mae'r adolygiad dilynol ar y cyd yn nodi bod y bwrdd iechyd wedi gwneud cynnydd sylweddol o ran mynd i'r afael â phryderon ac argymhellion yr adolygiad gwreiddiol ar y cyd yn 2019, ond bod angen cymryd camau pellach o hyd i ymgorffori'n llawn ei fodel gweithredu newydd a'i drefniadau llywodraethu ansawdd diwygiedig yn y sefydliad drwyddo draw.

Mae'r cynnydd y mae'r bwrdd iechyd yn ei wneud yn y maes hwn yn galonogol, ac rwyf nawr yn isgyfeirio'r bwrdd iechyd i statws monitro uwch ar gyfer llywodraethu, arweinyddiaeth a diwylliant, ymddiriedaeth a hyder.

O ran perfformiad, nid wyf wedi gweld y gwelliannau gofynnol ar draws gwasanaethau iechyd meddwl plant a'r glasoed (CAMHS), gofal a gynlluniwyd, canser a gofal brys ac argyfwng. Mae Llywodraeth Cymru wedi comisiynu sawl ymyriad gan Weithrediaeth y GIG i sicrhau bod y gwasanaethau hyn yn gwella. Mae rhai arwyddion calonogol o welliant o ran lleihau nifer y cleifion sy'n aros yn hir a'r gwelliant diweddar o ran lleihau oedi wrth drosglwyddo cleifion o ambiwlansys.

Fodd bynnag, mae'r bwrdd iechyd yn parhau i sefyll ar wahân i fyrddau eraill ar draws llawer o'r gwasanaethau hyn ac mae pobl yn aros yn rhy hir i gael eu hasesu a'u trin. Rwyf wedi derbyn cyngor swyddogion a bydd y bwrdd iechyd yn aros o dan statws ymyrraeth wedi'i thargedu ar gyfer pryderon ansawdd yn gysylltiedig â pherfformiad ac amseroedd aros hir.

Ar gyfer y flwyddyn ariannol bresennol, nid oedd Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg yn gallu cyflwyno Cynllun Tymor Canolig Integredig wedi'i fantoli'n ariannol ac o ganlyniad mae wedi cyflwyno cynllun blynyddol. Felly, yn unol â'r byrddau iechyd eraill, bydd yn aros o dan statws monitro uwch ar gyfer cynllunio a chyllid.

Mae'r tabl isod yn dangos statws uwchgyfeirio blaenorol a phresennol pob sefydliad.

Dolen i'r dudalen we: Trefniadau Uwchgyfeirio ac Ymyrryd GIG Cymru