Lesley Griffiths, Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd a Materion Gwledig
Cyhoeddwyd y cynnwys hwn dan weinyddiaeth Llywodraeth Cymru 2016 i 2021
Ar ran partneriaeth eang Tirweddau’r Dyfodol rwyf heddiw wedi cyhoeddi ‘Tirweddau’r Dyfodol: Cyflawni dros Gymru’. Mae'r adroddiad hwn yn benllanw o’r adolygiad o Ardaloedd o Harddwch Naturiol Eithriadol (AHNE) a Pharciau Cenedlaethol yng Nghymru.
Roedd adolygiad annibynnol o ddibenion a llywodraethu AHNE a Pharciau Cenedlaethol yng Nghymru, dan gadeiryddiaeth yr Athro Terry Marsden, Cyfarwyddwr y sefydliad Ymchwil Lleoedd Cynaliadwy ym Mhrifysgol Caerdydd, a daeth y gwaith i ben yn ystod tymor Hydref 2015. Yn yr adroddiad oedd 69 o argymhellion ag oedd yn cwmpasu cyfres o gynigion ac arsylwadau ar ddibenion, egwyddorion, gweledigaeth, modelau llywodraethu, cynllunio, a chyllid. Roedd maint a chwmpas yr argymhellion hyn yn sylweddol. Roedd y Gweinidog Cyfoeth Naturiol ar y pryd wedi gofyn i yr Arglwydd Dafydd Elis-Thomas AC i arwain Rhaglen Tirweddau’r Dyfodol, ag oedd yn cynnwys cynrychiolwyr y Parciau Cenedlaethol, AHNE, grwpiau buddiant, busnesau, a Llywodraeth Leol, i ystyried yr argymhellion hyn a’r achos am ddiwygio.
Mae chwarter o arwynebedd tir Cymru yn cael ei cydnabyddu fel Parc Cenedlaethol neu Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol ac mae angen i’r dynodiadau hyn integreiddio gyda a ddatblygu'r dyheadau ein fframwaith deddfwriaethol byd newydd cyntaf sy'n pwysleisio'r defnydd cynaliadwy o'n hadnoddau naturiol fel sylfaen ar gyfer ffyniant a lles yn y dyfodol.
Dywed Adroddiad Cyntaf Wladwriaeth Cyfoeth Naturiol Cymru bod materion o ran cadernid eu holl ecosystemau yng Nghymru ac â hyn mae’r gwasanaethau a'i fanteision i Gymru mewn perygl. Mae'r cynnig a ddatblygwyd gan Tirweddau’r Dyfodol Cymru yn gosod y tirweddau dynodedig ar lwybr i sbarduno rheolaeth gynaliadwy o adnoddau naturiol yn eu hardaloedd a gweithio y tu hwnt i’w ffiniau presennol. Maent yn tynnu ar y cryfderau a'r cyfleoedd partneriaeth wirioneddol a gydweithredu ac yn eiriolwyr hyblygrwydd mewn strwythurau ac ymateb fel y gellir cwrdd ag anghenion lleoedd a chymunedau.
Mae’r Rhaglen Tirweddau’r Dyfodol Cymru wedi bod yn gydweithredol iawn yn eu natur ac wedi cynnwys amrywiaeth eang o randdeiliaid yn ei dadleuon a thrafodaethau. Mae datblygu’r cydberthnasau angenrheidiol i adeiladu ymddiriedaeth a sicrhau consensws yn cymryd amser ond yna yn darparu sylfaen gadarnach ar gyfer cynnydd. Mae'r dull hwn yn gofyn am newid rôl ar gyfer Llywodraeth Cymru, i agor y drws i osod yr agenda strategol ac ymrwymiad i weithio gyda phartneriaid i ddarparu ymateb i'r heriau a nodwyd.
Y cam nesaf yw i wireddu'r uchelgais, nid yn ar wahân, ond gyda'n gilydd fel rhan o'r dull cydweithredol. Bydd angen ar Gymru er mwyn fynd i'r afael â materion amgylcheddol a chymdeithasol cymhleth sy'n ein hwynebu. Ni ddylai ein tirweddau dynodedig cael eu gwerthfawrogi am eu harddwch naturiol yn unig, ond fel lleoedd â tirweddau byw ffyniannus sy'n cynnwys cymunedau gwydn a bywiog. Maent yn darparu cyfleoedd ar gyfer twristiaeth, hamdden awyr agored a chyflogaeth leol. Maent yn sicrhau manteision iechyd a manteision o ran rheoli ein hecosystemau amrywiol.
Yr wyf yn bwriadu arwain dadl fis nesaf gyda'r Aelodau ar y gwerth i Gymru o Ardaloedd o Harddwch Naturiol Eithriadol, Parciau Cenedlaethol a holl tirweddau.
Bydd yr Arglwydd Dafydd Elis-Thomas AC yn parhau yn ei rôl o hwyluso a galluogi partneriaeth genedlaethol i gyflawni.