Bydd gweithwyr llawrydd yn y sectorau creadigol a diwylliannol yng Nghymru’n gallu ymgeisio am eu cyfran o gronfa gwerth £7 miliwn sy’n targedu’n arbennig y rheini yn y sector llawrydd sydd wedi’u taro galetaf gan bandemig y coronavirus (COVID-19).
Cyhoeddwyd y cynnwys hwn dan weinyddiaeth Llywodraeth Cymru 2016 i 2021
Bydd y gronfa’n agor ar gyfer ceisiadau ddydd Llun 5 Hydref ac yn cael ei gynnal dros ddau gyfnod. Bydd unigolion yn cael ymgeisio am grant o £2,500 a gofynnir iddynt gadarnhau eu bod yn gymwys cyn dechrau’r broses ymgeisio trwy fynd i Wiriwr Cymhwysedd y Gronfa Adferiad Diwylliannol. Bydd rhagor o wybodaeth am y cynllun gan gynnwys canllawiau a rhestr o gwestiynau cyffredin, yn cael ei chyhoeddi cyn lansio’r Gronfa.
Bydd y Gronfa’n agored i weithwyr llawrydd sy’n gweithio yn sectorau’r celfyddydau, y diwydiannau creadigol, digwyddiadau celf a threftadaeth, diwylliant a threftadaeth. Bydd eu gwaith yn esgor ar ganlyniadau creadigol/diwylliannol.
Dywedodd y Dirprwy Weinidog Diwylliant, Chwaraeon a Thwristiaeth, yr Arglwydd Elis-Thomas:
“Mae’r sector llawrydd yn rhan mor bwysig o economi Cymru – gyda nifer arwyddocaol o weithwyr llawrydd yn gweithio yn y sectorau diwylliannol a chreadigol. Rwy’n falch iawn ein bod yn gallu helpu i gynnal gweithwyr llawrydd dros y cyfnod anodd hwn. Mae’r cymorth yn cydnabod cyfraniad yr unigolion hyn i’r economi, ein cymunedau a’r sectorau diwylliannol a chreadigol yng Nghymru.
Meddai Siân Gale o Bectu Cymru:
“Mae'r chwe mis diwethaf wedi bod yn arbennig o anodd i'r rhai sy'n gweithio ar draws y sector creadigol ac mae llawer wedi methu â chael mynediad i Gynllun Cadw Swyddi'r DU na'r Cynllun Cymorth Incwm Hunangyflogaeth felly mae'r cyllid hwn yn achubiaeth lwyr i'n haelodau yng Nghymru. Er bod y diwydiant teledu a ffilm yn dychwelyd i'r gwaith yn raddol, nid yw hyn yn wir am bobl sy'n gweithio mewn theatrau a digwyddiadau byw sydd nid yn unig wedi helpu i wneud y diwydiannau creadigol yn un o'r sectorau mwyaf llwyddiannus yn economaidd ac yn ddiwylliannol yng Nghymru ond sy'n cael effaith gadarnhaol enfawr ar les ein cymunedau.
Dywedodd Tasglu Llawrydd Cymru:
"Dangosodd ein hastudiaeth ddiweddar nad oes gan dros draean o weithwyr llawrydd yn y sector diwylliannol ddigon o incwm i fyw arno. Perfformiadau byw a gofod digwyddiadau oedd y cyntaf i gau ac mae'n debyg mai dyma'r olaf i ailagor yn llawn. Rydym yn croesawu cydnabyddiaeth Llywodraeth Cymru o werth a chyfraniad gweithlu llawrydd y sector diwylliannol yng Nghymru. Gobeithiwn y bydd y gronfa hon yn helpu gweithwyr llawrydd i oroesi'r argyfwng hwn. Wrth symud ymlaen, credwn fod gan yr addewid llawrydd y potensial i gefnogi'r gweithlu a'n cymunedau i gyflawni eu llawn botensial.
Mae Llywodraeth Cymru yn rhoi rhagor o help i’r sector llawrydd hefyd trwy weithio ar Adduned i Weithwyr Llawrydd, y cyntaf o’i fath yn y DU.
Yn ôl Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol, mae disgwyl i gyrff cyhoeddus yng Nghymru gyfrannu tuag at ddiwylliant bywiog lle mae’r Gymraeg yn ffynnu, yn ogystal â meddwl am effeithiau tymor hir eu penderfyniadau a gweithio’n well â phobl, cymunedau ac â’i gilydd. Mae’r Adduned y Gweithwyr Llawrydd yn gyfle i weithwyr llawrydd creadigol a chyrff cyhoeddus lunio partneriaeth i gyflawni hyn ac i weithwyr llawrydd ddefnyddio’u sgiliau i ddod â chreadigedd a dychymyg i bob agwedd ar fywyd cyhoeddus.
Wrth i ni ddatblygu ein cynlluniau a'n dyheadau ar gyfer adferiad, mae'r Adduned Llawrydd yn ailddatgan ymrwymiad Cymru i gynnwys y sector creadigol yn y ffordd y byddwn yn adeiladu Cymru well.
Galwodd Sophie Howe, Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol Cymru, am gymorth i weithwyr llawrydd creadigol yn yr haf. Dywedodd y gallai'r gronfa fod yn sail i gynlluniau yn y dyfodol lle mae'r llywodraeth yn darparu rhwyd ddiogelwch ar incwm gydag opsiwn i unigolion gymryd rhan mewn gwaith yn y gymuned.
Dywedodd:
"Mae hwn yn gyfle mawr i ddiwylliant chwarae rhan fawr yn adferiad Covid Cymru. Bydd yr addewid dewisol i weithio gyda gwasanaethau cyhoeddus yn caniatáu i greadigol helpu i gynnwys celf a diwylliant ym mhopeth o ysbytai i ganol trefi, gan wella'r ffordd rydym i gyd yn byw. Gobeithio mai dyma ddechrau ein bod yn symud tuag at system lle mae llawer mwy o werth yn cael ei roi ar ddiwylliant a chreadigrwydd - gan gefnogi'r rhai sy'n gwneud y gwaith hanfodol hwnnw'n well.
Gallai hynny olygu cyd-greu atebion gyda’r gymuned, cyfrannu at gynlluniau datblygu lleol neu ail gynllunio canol trefi a dinasoedd neu cynnig syniadau newydd ar gyfer prosiectau cyfalaf, mewn pob maes fel diwylliant, iechyd, datblygu cynaliadwy a’r amgylchedd adeiledig ayb.
Caiff manylion Adduned y Gweithwyr Llawrydd ei ddylunio dros y misoedd i ddod ar y cyd â gweithwyr llawrydd ac undebau. Bydd yr Adduned yn rhan wirfoddol o’r cymorth ac ni fydd yn amod o’r grant. Bydd cymorth a hyfforddiant ar gael i weithwyr llawrydd sydd am gymryd rhan ac fe fydd taliad am unrhyw waith a gynhelir fel rhan o'r Adduned.