Heddiw , cyhoeddodd Mark Drakeford, Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol, y trethi Cymreig cyntaf ers bron i 800 mlynedd.
Cyhoeddwyd y cynnwys hwn dan weinyddiaeth Llywodraeth Cymru 2016 i 2021
Bydd y system drethi flaengar o gymorth i bobl sy'n prynu tŷ am y tro cyntaf yn ogystal â busnesau pan fydd y dreth trafodiadau tir (LTT) a'r dreth gwarediadau tirlenwi (LDT) yn cael eu cyflwyno ar 1 Ebrill 2018. Bydd y dreth trafodiadau tir yn disodli treth dir y dreth stamp a'r dreth gwarediadau tirlenwi’n disodli’r dreth tirlenwi.
O dan y cyfraddau newydd ar gyfer y dreth trafodiadau tir, bydd y trothwy ar gyfer dechrau talu treth ar eiddo yn uwch yng Nghymru nag yn unman arall yn y Deyrnas Unedig (DU). Cymru hefyd fydd y wlad gyntaf yn y DU i gyflwyno cyfradd uwch newydd ar gyfer y dreth gwarediadau tirlenwi ac i atal pobl rhag cael gwared ar wastraff yn anghyfreithlon.
Ar gyfer y dreth trafodiadau tir (LTT), bwriedir gosod y cyfraddau a ganlyn:
| Cyfraddau LTT preswyl | |
| Trothwy pris | Prif gyfraddau preswyl |
| £0 - £150,000 | 0% |
| £150,000 - £250,000 | 2.5% |
| £250,000 - £400,000 | 5% |
| £400,000 - £750,000 | 7.50% |
| £750,000 - £1.5m | 10% |
| £1.5m ac uwch | 12% |
Drwy gynyddu'r trothwy ar gyfer dechrau talu'r dreth, ar gyfartaledd, ni fydd prynwr tŷ am y tro cyntaf yn talu unrhyw dreth.
Bydd pob un sy'n prynu eiddo preswyl sy'n costio hyd at £400,000 yn talu'r un faint o dreth, neu lai o dreth, ag yr oedd o dan dreth dir y dreth stamp. Ar gyfartaledd, bydd prynwr tŷ yn talu bron i £500 yn llai o dreth nag o dan dreth dir y dreth stamp.
Bydd naw o bob deg sy'n prynu tŷ yng Nghymru naill ai'n talu'r un faint o dreth ag o dan y system treth dir y dreth stamp bresennol neu lai o dreth.
Bydd cyfradd uwch o dreth yn cael ei chodi ar brynwyr eiddo preswyl ychwanegol. Bydd hyn yn golygu 3% arall ar ben y brif gyfradd breswyl ym mhob band, sydd yr un fath yn union â'r system treth dir y dreth stamp bresennol.
| Cyfraddau LTT amhreswyl | |
| Trothwy pris | Cyfraddau |
| £0 - £150,000 | 0% |
| £150,000 - £250,000 | 1% |
| £250,000 - £1m | 5% |
| £1m ac uwch | 6% |
Bydd y gyfradd dechrau talu treth ar gyfer prynu eiddo busnes yn is yng Nghymru nag yn unman arall yn y DU. Bydd pob busnes sy'n prynu eiddo hyd at £1.1m yng Nghymru naill ai'n talu dim treth neu hyd at £1,000 yn llai o dreth nag o dan dreth dir y dreth stamp.
| Cyfraddau les LTT amhreswyl | |
| Trothwy gwerth presennol net | Cyfraddau |
| £0 - £150,000 | 0% |
| £150,000 - £2m | 1% |
| £2m ac uwch | 2% |
I adlewyrchu'r farchnad eiddo yng Nghymru, bydd y gyfradd les amhreswyl uchaf ar gyfer y dreth trafodiadau tir yn gymwys o drothwy gwerth presennol net is. Yn achos pryniannau rhydd-ddaliadau a thrafodiadau sydd ag iddynt bremiymau les, rhagwelir na fydd 60% o drafodiadau trethadwy yn talu unrhyw dreth.
Ar gyfer y dreth gwarediadau tirlenwi (LDT), bwriedir gosod y cyfraddau a ganlyn:
| 2018-19 | 2019-20 (cyfradd a ragdybiwyd) | |
| Cyfradd safonol | £88.95 | £91.70 |
| Cyfradd is | £2.80 | £2.90 |
| Cyfradd gwarediadau heb eu hawdurdodi | £133.45 | £137.55 |
Ar gyfer y ddwy flynedd gyntaf o'r dreth gwarediadau tirlenwi, bydd y gyfradd safonol a'r cyfraddau isaf yn parhau'n gyson â'r rheini ar gyfer y dreth dirlenwi. Bydd hyn yn rhoi sicrwydd a sefydlogrwydd i fusnesau ac yn lleihau'r risg y bydd gwastraff yn cael ei symud ar draws y ffin rhwng Cymru a Lloegr. Bydd y gyfradd newydd ar gyfer gwarediadau heb eu hawdurdodi wedi ei gosod yn 150% o'r gyfradd safonol.
Wrth gyhoeddi'r cyfraddau a'r bandiau newydd, dywedodd yr Athro Drakeford:
“O fis Ebrill, bydd Cymru yn cyflwyno'r trethi Cymreig cyntaf ers bron i 800 mlynedd, ac yn cefnogi pobl sy’n prynu tŷ am y tro cyntaf ac yn rhoi hwb i fusnesau wrth wneud hynny.
“Mae datganoli pwerau trethu yn rhoi cyfle inni ailwampio'r trethi presennol a gwneud newidiadau er mwyn bodloni anghenion a blaenoriaethau Cymru’n well. Rydw i wedi bod yn glir bob amser y byddwn ni'n defnyddio'r pwerau hyn i helpu i sicrhau mwy o degwch a chefnogi swyddi a thwf economaidd yng Nghymru.
“Bydd y cyfraddau a’r bandiau arloesol newydd hyn ar gyfer y dreth trafodiadau tir a'r dreth gwarediadau tirlenwi yn gwneud gwir wahaniaeth i fywydau pobl. Byddant yn helpu i newid ymddygiadau a bydd cymunedau ym mhob cwr o Gymru ar eu hennill. Rydyn ni'n mabwysiadu agwedd feiddgar ond gytbwys tuag at greu system drethi deg ac arloesol."
O dan Ddeddf Cymru 2014, mae gan Lywodraeth Cymru bwerau i gynnig cynigion ar gyfer datblygu trethi newydd yn y meysydd sydd wedi'u datganoli.
Heddiw, cyhoeddodd yr Ysgrifennydd Cyllid restr fer o bedwar syniad ar gyfer trethi newydd - yn seiliedig ar adborth oddi wrth y cyhoedd - a fydd yn cael eu datblygu ymhellach yn ystod yr hydref. Bydd un cynnig yn cael ei roi gerbron Llywodraeth y DU yn 2018 i roi pwerau Deddf Cymru ar brawf.
Bydd y pedwar syniad newydd a fydd yn cael eu hystyried ymhellach fel a ganlyn:
- Treth ar dir gwag
- Treth ar ddeunyddiau plastig untro
- Treth dwristiaeth
- Ardoll i gefnogi gofal cymdeithasol.
Ychwanegodd yr Athro Drakeford:
“Ym mis Gorffennaf, dechreuais sgwrs genedlaethol yn gofyn i bobl gyflwyno syniadau ar gyfer trethi Cymreig newydd posibl. Cawsom lawer iawn o ymatebion ac rydw i am ddiolch i bawb a gymerodd ran i helpu i siapio dyfodol trethi Cymreig.
“Mae'r pŵer i gynnig trethi newydd yn un pwysig – gallwn ni ei ddefnyddio i wella pethau ar ran ein cymunedau. Mae gan y pedwar syniad ar gyfer trethi newydd y potensial i wneud hynny.
“Dros y misoedd sydd i ddod, byddwn ni'n mynd ati o ddifrif i fireinio'r syniadau hyn cyn inni gynnig un syniad i Lywodraeth y DU ddechrau'r flwyddyn nesaf.”