Cyfarfod y Cabinet: 6 Ionawr 2025

• Y Gwir Anrhydeddus Eluned Morgan AS (Cadeirydd)
• Huw Irranca-Davies AS
• Jayne Bryant AS
• Mark Drakeford AS
• Rebecca Evans AS
• Jane Hutt AS
• Julie James AS
• Jeremy Miles AS
• Lynne Neagle AS
• Ken Skates AS
• Dawn Bowden AS
• Sarah Murphy AS
• Vikki Howells AS
• Jack Sargeant AS

Swyddogion

• Andrew Goodall, yr Ysgrifennydd Parhaol
• Rachel Garside-Jones, Cyfarwyddwr Pontio, Swyddfa'r Prif Weinidog
• Rebecca Dunn, Pennaeth Is-adran y Cabinet
• Victoria Jones, Prif Ysgrifennydd Preifat y Prif Weinidog
• Sinead Gallagher, Dirprwy Gyfarwyddwr Swyddfa'r Cabinet
• Kevin Brennan, Cynghorydd Arbennig
• Sarah Dickins, Cynghorydd Arbennig
• Madeleine Brindley, Cynghorydd Arbennig
• Haf Davies, Cynghorydd Arbennig
• Victoria Evans, Cynghorydd Arbennig
• David Hooson, Cynghorydd Arbennig
• Kirsty Keenan, Cynghorydd Arbennig
• Owen John, Cynghorydd Arbennig
• Stephen Jones, Cynghorydd Arbennig
• Philippa Marsden, Cynghorydd Arbennig
• Martha O'Neil, Cynghorydd Arbennig
• Maddie Rees, Cynghorydd Arbennig
• Victoria Solomon, Cynghorydd Arbennig
• Mary Wimbury, Cynghorydd Arbennig
• Christopher W Morgan, Pennaeth Ysgrifenyddiaeth y Cabinet (cofnodion)
• Damian Roche, Ysgrifenyddiaeth y Cabinet
• Helena Bird, Swyddfa’r Ysgrifennydd Parhaol
• Kath Hallett, Swyddfa’r Prif Weinidog
• Tracey Burke, Cyfarwyddwr Cyffredinol, Newid Hinsawdd a Materion Gwledig
• Sioned Evans, Cyfarwyddwr Cyffredinol Addysg, Diwylliant a'r Gymraeg
• Tim Moss, y Prif Swyddog Gweithredu
• Judith Paget, Cyfarwyddwr Cyffredinol, Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol
• Andrew Slade, Cyfarwyddwr Cyffredinol, yr Economi, Ynni a Thrafnidiaeth
• Nia James, Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cyfreithiol
• Naomi Matthiessen, Dirprwy Gyfarwyddwr, Tirweddau, Natur a Choedwigaeth (eitem 4)
• Gail Merriman, Pennaeth Coedwigaeth Gynhyrchiol a Chapasiti'r Sector (eitem 4)

1.1 Cymeradwyodd y Cabinet gofnodion 9 Rhagfyr 2024.

Y Farwnes Randerson

2.1 Nododd y Prif Weinidog gyda thristwch farwolaeth y Farwnes Jenny Randerson. Roedd y Farwnes Randerson wedi gweithio'n ddiflino er budd gwasanaeth cyhoeddus, Gymru a datganoli, ac roedd hi wedi chwarae rhan hanfodol yn y Senedd a Thŷ'r Arglwyddi.

Kevin Brennan

2.2 Ar ran y Cabinet, llongyfarchodd y Prif Weinidog Kevin Brennan ar ei benodiad i Dŷ'r Arglwyddi.

Porthladd Caergybi

2.3 Diolchodd y Prif Weinidog i Ysgrifennydd y Cabinet dros Drafnidiaeth a Gogledd Cymru am ei waith dros gyfnod y Nadolig yn goruchwylio'r gwaith o atgyweirio Porthladd Caergybi, a oedd i fod i ailagor yn rhannol ar 16 Ionawr. Roedd y gwaith wedi cael ei groesawu gan Lywodraethau'r DU ac Iwerddon.

Pwysau'r gaeaf yn y GIG

2.4 Gwahoddodd y Prif Weinidog Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol i roi diweddariad ar y pwysau sy'n wynebu'r GIG yng Nghymru. Cyrhaeddodd y pwysau hynny eu brig yn gynharach na'r disgwyl, gyda lefelau uwch o ffliw tymhorol a chyflyrau anadlol eraill, gan gynnwys COVID, pob un ohonynt 20% yn uwch na'r flwyddyn flaenorol. Arweiniodd hyn at Wasanaeth Ambiwlans Cymru yn datgan digwyddiad critigol ar 30 Rhagfyr. Roedd lefel yr absenoldebau ymysg y staff hefyd yn heriol.

2.5 Dros y dyddiau a'r wythnosau nesaf byddai byrddau iechyd a phartneriaid yn canolbwyntio ar ryddhau cleifion o'r ysbytai mewn modd diogel a chyflym, er mwyn cynyddu capasiti i ymateb i'r pwysau parhaus. Byddai Ysgrifennydd y Cabinet yn gwneud datganiad i'r Senedd y diwrnod canlynol, sef yn gynharach na'r hyn a fwriadwyd yn wreiddiol.

2.6 Nodwyd bod y Prif Weinidog wedi ymweld â rhai ysbytai dros gyfnod y Nadolig, a chafodd groeso cynnes gan staff a chleifion.

3.1 Nododd y Cabinet fod tri datganiad llafar wedi eu hychwanegu at fusnes y Cyfarfod Llawn ar gyfer dydd Mawrth. Roedd y datganiadau yn ymwneud â Phwysau Gaeaf y GIG, Porthladd Caergybi, a'r Grŵp Gorchwyl a Gorffen ar gyfer Ynni Gwynt ar y Môr. Byddai'r datganiad ar Dechnoleg Gymraeg yn cael ei gyhoeddi fel datganiad ysgrifenedig.

3.2 Ar ddechrau'r sesiwn ddydd Mawrth, byddai teyrnged fer i'r Farwnes Randerson. Hefyd, byddai cyfres o gynigion ar ôl y Datganiad Busnes i newid aelodau Ceidwadol o Bwyllgorau yn sgil ad-drefnu llefarwyr ym mis Rhagfyr. Nid oedd amser pleidleisio wedi ei drefnu ar gyfer dydd Mawrth, a byddai amser pleidleisio tua 5.35pm ddydd Mercher.

4.1 Cyflwynodd y Dirprwy Brif Weinidog ac Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig y papur, a oedd yn gofyn i'r Cabinet gytuno i gyhoeddi'r ymgynghoriad ar gynigion ar gyfer Strategaeth Ddiwydiannol Pren gyntaf Cymru.

4.2 Roedd yr ymgynghoriad yn dangos hyder y Llywodraeth o ran sicrhau dyfodol i'r sectorau coedwigaeth a phren yng Nghymru, a hynny ar adeg pan oedd cyfleoedd sylweddol. Ar ben hynny, byddai ehangu'r diwydiant pren yn cyfrannu'n uniongyrchol at y blaenoriaethau ar gyfer adeiladu tai, creu swyddi a sbarduno twf yn y sector gwyrdd, roedd hefyd yn hanfodol ar gyfer lliniaru'r newid yn yr hinsawdd a diogelwch pren.

4.3 Roedd rheoli coedwigoedd mewn modd cynaliadwy wrth gynhyrchu pren yn enghraifft wych o dwf gwyrdd a chynaliadwy. Er enghraifft, wrth gynaeafu coed, roedd y carbon a oedd dan glo yn ystod yr amser pan oedd y coed yn tyfu yn parhau i gael ei storio yn y pren, a thrwy ddefnyddio'r pren hwnnw mewn adeiladau a defnyddiau hirdymor eraill, fel dodrefn neu adeiladu tai, roedd y carbon hwnnw'n parhau i gael ei chadw dan glo. Yn y cyfamser, gellir ailblannu'r tir lle cynaeafwyd y pren, gan ddal mwy o garbon a'i gadw dan glo, gyda'r cylch yn parhau yn y modd hwn.

4.4 Byddai nifer o gyfleoedd sylweddol yn cael eu creu i goedwigwyr, proseswyr pren, a gweithgynhyrchwyr trwy dyfu'r economi hon. Gallai ystod eang o swyddi a sgiliau lifo o’r meithrinfeydd coed, gan gynnwys mewn perthynas â phlannu, rheoli, cynaeafu a melino yn ogystal â dylunio ac adeiladu'r nwyddau terfynol, a fyddai'n helpu i gynnal busnesau a bywoliaethau lleol. Ar yr un pryd, byddai'r carbon yn parhau wedi ei gloi yn y pren am flynyddoedd ar ôl iddo adael y goedwig. Gallai'r economi goed ddod â manteision a swyddi i ardaloedd gwledig yn benodol.

4.5 Roedd pren hefyd yn rhoi cyfle i adeiladu tai mwy cynaliadwy, gan gynnwys tai cymdeithasol, gan gysylltu dwy o flaenoriaethau'r Llywodraeth.

4.6 Roedd ehangu'r sector yn hanfodol wrth i'r byd geisio cyflawni sero net. Roedd pren mewn sefyllfa dda, fel deunydd adeiladu carbon isel, i ddisodli deunydd carbon uchel fel concrit, a disgwylir i'r galw am bren ar draws y byd fod bedair gwaith yn fwy erbyn 2050. Felly, byddai sicrhau cyflenwad pren dibynadwy a chynaliadwy yn y dyfodol yn golygu bod angen tyfu mwy o bren yng Nghymru, ochr yn ochr â chynyddu'r arfer o ailddefnyddio a manteisio ar ddefnydd cylchol, wedi'i gydbwyso â mewnforio mewn ffordd sy'n gyfrifol ar lefel fyd-eang.

4.7 Roedd y ddogfen ymgynghori yn cyd-fynd â nodau Strategaeth Ddiwydiannol y DU, yn enwedig mewn perthynas â sero-net, gwydnwch economaidd, a diogelwch, gyda'r diwydiant chynhyrchu pren yn creu adnodd hyblyg a chynaliadwy.

4.8 Croesawodd y Cabinet y papur gan gydnabod y byddai diwydiant pren ffyniannus yn dod â thwf a swyddi sylfaenol, yn ogystal â gyrfaoedd lle'r oedd angen sgiliau lefel uwch, gan gynnig llawer o gyfleoedd economaidd i Gymru, yn ei threfi ac yng nghefn gwlad.

4.9 Cymeradwyodd y Cabinet y papur, gan nodi fod yr ymgynghoriad yn mynd i gael ei lansio erbyn 31 Ionawr.

Ysgrifenyddiaeth y Cabinet
Ionawr 2025