Cyfarfod o Grŵp Cyfeirio Rhanddeiliaid Cynllunio Morol: 5 Mawrth 2024

Eluned Jones (Cadeirydd, Llywodraeth Cymru), Rhys Davies a Hishiv Shah (Llywodraeth Cymru), Charlotte Brill ac Adrian Judd (Cefas), Helen Bloomfield, Lucie Skates, Karen Perrow a Lee Murray (CNC), Tristian Bromley (Ystad y Goron), Chloe Wenman (Y Gymdeithas Cadwraeth Forol), Jetske Germing (Fforwm Arfordir Sir Benfro), Hannah Phillips (Ein Haber Afon Dyfrdwy), Katie Harvard-Smith (Partneriaeth Aber Afon Hafren), Jennifer Godwin (Grŵp Defnyddwyr a Datblygwyr gwely'r Môr), Fiona Brown a James Guthrie (Associated British Ports), Rhona Macdonald (Cymdeithas Porthladdoedd Prydain), Noemi Donigiewicz (Seafish), Kam Tang (Prifysgol Abertawe), Helen Croxson a Nick Salter (Asiantaeth y Môr a Gwylwyr y Glannau), Rowena Haines (RSPB), Jim Evans (Cymdeithas Pysgotwyr Cymru), Ben Smith (Ymddiriedolaeth Natur Cymru).

Croesawodd Eluned aelodau newydd i'r Grŵp Cyfeirio Rhanddeiliaid Cynllunio Morol (MPSRG) a chychwynnodd gyflwyniadau bord gron. 

Cyflwynodd Eluned Bapur 1: Dogfennau ac offerynnau cynllunio morol presennol a'r rhai sy'n cael eu datblygu a gwahoddodd gwestiynau a sylwadau arno.

Tynnodd Eluned sylw at y mapio adnoddau a chyfyngiadau sydd bellach wedi cael eu cyhoeddi ar Borthol Cynllunio Morol Cymru. Nododd nad oes diweddariad ar fapio Ardaloedd Adnoddau Strategol ar hyn o bryd, ond ei bod yn gobeithio darparu un yn fuan [nodyn ôl-gyfarfod: cyhoeddwyd  ymgynghoriad ar Ardaloedd Adnoddau Strategol arfaethedig ar 13 Mawrth].

Gwnaeth Eluned gyflwyno a darparu trosolwg byr o: Bapur 2: Papur Trafod – Optimeiddio a chynllunio morol: manteision cytbwys ar draws nodau llesiant Cymru.

Dywedodd Eluned fod y papur hwn yn amlinellu meddwl cam cynnar cychwynnol, i ddechrau sgwrs gydag aelodau'r MPSRG, ac nad yw'n cynrychioli unrhyw safbwynt swyddogol Llywodraeth Cymru.

Cymerodd aelodau'r Grŵp ran mewn trafodaeth agored ar Bapur 2. 

Roedd y pwyntiau allweddol a godwyd yn cynnwys y canlynol:

• At ei gilydd roedd yr aelodau'n croesawu'r  ffocws ar 'optimeiddio' yn lle 'blaenoriaethu' oherwydd ei fod yn canolbwyntio ar integreiddio yn hytrach na chyfaddawdu, wrth fod yn ymwybodol o gymhlethdod y pwnc hwn.
• Gofynnodd Aelodau gwestiynau ynghylch sut y gallai optimeiddio ymwneud ag ystyried cyfaddawdu. Nododd y Llywodraeth, o ystyried y brys o ran mynd i'r afael â'r argyfwng hinsawdd a'r argyfwng natur, a phwysau gofodol cynyddol ar ein moroedd, y bydd angen lefel o flaenoriaethu. Fodd bynnag, nid yw'r Llywodraeth yn bwriadu gweithredu ar unwaith i gynnal trafodaethau am flaenoriaethu a chyfaddawdu, gan ei bod yn bwysig parhau i weithredu mewn ffordd integredig a chyfannol. 
• Tynnodd yr Aelodau sylw at yr angen i ddiwydiant gael sicrwydd mewn perthynas ag unrhyw benderfyniadau ynghylch blaenoriaethu. 
• Ystyriodd yr Aelodau bwysigrwydd ymgysylltu trawsffiniol rhwng Llywodraeth Cymru ac awdurdodau cynllunio morol eraill. Cytunodd y Llywodraeth fod hynny'n bwysig, ac amlinellodd gyswllt parhaus ag awdurdodau eraill y cynllun morol, wrth gydbwyso gwahaniaethau gwleidyddol a deddfwriaethol. 
• Trafododd yr Aelodau flaenoriaethu sector-sector a gweithredu mewn ffordd fwy cytbwys ar draws pwysau/ysgogwyr/diddordebau ehangach. Nodwyd triongl natur, pysgodfeydd a diogelu ceblau yn enghraifft dda o'r cymhlethdodau yn y drafodaeth hon. 
• Trafododd yr Aelodau y potensial i ddisgrifyddion ar gyfer Statws Amgylcheddol Da (GES) gefnogi'r sgyrsiau parhaus ar flaenoriaethu. 
• Trafododd yr Aelodau sut i gysylltu optimeiddio â'r nodau llesiant a nodir yn Neddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 a bylchau posibl mewn tystiolaeth mewn perthynas â pholisïau cymdeithasol Cynllun Morol Cenedlaethol Cymru. Tynnodd yr Aelodau sylw at: Integrating Diverse Values into Marine Management - Sustainable Management of Marine Resources (smmr.org.uk), fel adnodd a allai fod yn ddefnyddiol i wella meddwl ynghylch y pwnc hwn. 
• Nododd yr Aelodau bolisïau diogelu sector Cynllun Morol Cenedlaethol Cymru a'r ffaith nad yw cydleoli neu gydfodoli bob amser yn bosibl. Ailadroddodd y Llywodraeth y bwriad i weithio gyda diwydiant a rhanddeiliaid ehangach mewn modd mor dryloyw â phosibl i ystyried, gyda'i gilydd, y dull gorau (ar gyfer gwahanol senarios) a sicrhau bod manteision yn cael eu cydbwyso lle bo modd. 
• Nododd Aelodau fod y gallu i ragweld a nodi pa feysydd sydd eu hangen ar hyn o bryd neu a fydd eu hangen yn y dyfodol yn heriol ac awgrymodd edrych ar gysylltiadau rhwng cynllunio morol a Chynlluniau Rheoli Pysgodfeydd . 
• Nododd Aelodau gwestiynau ynghylch effaith newid hinsawdd e.e. ar stociau a chynefinoedd pysgod. 

Cyflwynodd Jennifer Godwin, Grŵp Defnyddwyr a Datblygu Gwely'r Môr (SUDG) Bapur 3: Allbwn gweithdai SUDG – ystyriaethau ar gyfer gwneud Penderfyniadau Blaenoriaethu Gofod Morol. 

Amlygodd Jennifer fod  allbynnau'r gweithdai hyn, sydd wedi'u curadu gan SUDG, yn lefel uchel ar hyn o bryd i gwmpasu barn amrywiol mynychwyr y gweithdai, sy'n cynrychioli amrediad o gefndiroedd. Mae'r allbynnau'n fan cychwyn ar dir cyffredin i gefnogi rheoli'r amgylchedd morol yn effeithiol (mae rhagor o fanylion yn Space for Nature and the Blue Economy - Recommendations from Industry on Principles for Marine Spatial Priorities).

Diolchodd Eluned i aelodau'r MPSRG am eu mewnbwn ar y Datganiad Technegol Cynllunio Morol ar gyfer Ecosystemau Morol Cydnerth, Adfer a Gwella. Nododd fod y Llywodraeth yn bwriadu gweithio ar y Datganiad Technegol mewn ffordd ailadroddol. Bydd y fersiwn gyntaf yn lefel uchel a bydd yn sail ar gyfer datblygu meddwl mwy manwl a thymor hirach, mewn partneriaeth â rhanddeiliaid. 

Trafododd Helen Bloomfield (CNC) waith CNC ar fapio cyfleoedd yn strategol ar gyfer gwella cynderthedd ecosystemau morol ac arfordirol yng Nghymru. 

Eglurodd Helen fod y gwaith hwn yn dwyn ynghyd dystiolaeth i'n symud ymlaen i gyflawni canlyniadau ar gyfer yr amgylchedd morol a phobl Cymru. Y bwriad yw i'r fframwaith tystiolaeth fod yn hawdd ei addasu i gefnogi'r gwaith o sicrhau cydnerthedd morol. 

Amlinellodd Helen dermau allweddol, a diffiniadau o'r termau hyn, e.e. adfer, adfywio a gwella.

Nododd Helen y pwyntiau allweddol canlynol:

• Y Rhwydwaith MPAau yw conglfaen cydnerthedd. Rhaid blaenoriaethu er mwyn gwella cyflwr y rhwydwaith MPAau hwn, ond nid dyma'r unig gyfle. 
• Yn hanfodol, mae angen tystiolaeth arnom i ategu penderfyniadau ynghylch adfer / adfywio MPAau. 
• Mae CNC yn edrych ar fapiau a gwybodaeth ategol i gyflawni gwelliannau amgylcheddol, gan ddechrau gyda ffiniau gofodol a chyflwr nodweddion MPAau. 
• Mae'r camau nesaf yn cynnwys:
  • Asesu'r dystiolaeth rydym yn gwybod ei bod ar gael a'r dystiolaeth sydd ei hangen arnom.
  • Ystyried sut rydym yn dod â thystiolaeth / data ynghyd i ddechrau adeiladu naratif e.e. ynghylch pwysau neu leoliadau, a sut rydym yn gwneud hyn heb orgymhlethu pethau.

Cytunodd Helen Bloomfield i wneud cyflwyniad dilynol ar waith parhaus CNC ar 'fapio cyfleoedd yn strategol er mwyn gwella cydnerthedd ecosystemau morol ac arfordirol yng Nghymru'.

Gwahoddodd Eluned aelodau i gynnig syniadau a/neu wirfoddoli i gyflwyno mewn cyfarfodydd yr MSRG yn y dyfodol.

Diwedd y cyfarfod.