Canllawiau drafft ar gyfer rheoli safleoedd Sipsiwn a Theithwyr - Pennod 5: datganiad ysgrifenedig a chytundeb cartref symudol

Mae adran 49 o Ddeddf 2013 yn ei gwneud yn ofynnol i awdurdod lleol roi datganiad ysgrifenedig i breswylydd arfaethedig ar safle parhaol neu dramwy cyn iddo ymrwymo i gytundeb cartref symudol gyda’r awdurdod. Rhaid i’r datganiad ysgrifenedig:

• nodi enwau a chyfeiriadau’r partïon
• cynnwys manylion clir am y tir lle y caiff y defnyddiwr arfaethedig osod ei gartref symudol arno
• datgan y telerau penodol a’r telerau ymhlyg sydd i’w cynnwys yn y cytundeb

Rhaid i reolwr y safle hefyd roi’r cytundeb cartref symudol i’r ymgeisydd yn unol â Deddf 2013 y mae’n rhaid i’r ymgeisydd gytuno arno cyn dod ag unrhyw gartrefi symudol i’r safle.

Mae’r cytundeb yn gontract rhwymol a gaiff ei lunio gan yr awdurdod lleol a fydd yn rhoi eglurder a sicrwydd i’r ymgeisydd, rheolwr y safle a’r awdurdod lleol.

Dylid egluro’r cytundeb yn llawn i’r ymgeisydd, yn benodol, rolau a chyfrifoldebau rheolwr y safle, yr awdurdod lleol a’r ymgeisydd ar ôl iddo ymrwymo i’r cytundeb. Dylai’r cytundeb hefyd ddatgan y dylai ymgeisydd gael cyngor cyfreithiol os oes rhywbeth yn y cytundeb nad yw’n ei ddeall.

Mae’r telerau ymhlyg a nodir ym Mhennod 4 o Atodlen 2 Deddf 2013 yn berthnasol i bob cytundeb ar gyfer llain barhaol ar safle Sipsiwn a Theithwyr awdurdod lleol. Ni all awdurdodau lleol na thrigolion wrth-wneud y telerau hyn. 

Mae’r telerau ‘ymhlyg’ ar gyfer cytundeb llain parhaol yn cynnwys:

• terfynu cytundebau
• aseiniadau
• adennill unrhyw ordaliadau
• ail-leoli cartrefi symudol
• mwynhad tawel o’r cartref symudol
• hawl perchennog y safle i fynd i mewn i’r llain
• pennu ffioedd lleiniau
• rhwymedigaethau’r defnyddiwr
• rhwymedigaethau perchennog y safle o ran cynnal a chadw a diogelwch y safle

Gall yr ymgeisydd a’r awdurdod lleol hefyd gytuno ar delerau penodol. Gall y rhain gynnwys manylion fel y gwasanaethau y gall y preswylwyr eu defnyddio ar y safle a gofyniad i’r defnyddiwr a phawb arall sy’n byw ar y llain gydymffurfio â rheolau’r safle. 

Bydd y termau ‘penodol’ yn esbonio rheolau safle lleol a gallant gynnwys canlyniadau:

• iaith neu ymddygiad bygythiol tuag at staff, preswylwyr eraill neu gontractwyr
• ôl-ddyledion rhent
• defnydd amhriodol o’r safle gan gynnwys gweithgarwch troseddol
• difrod i leiniau neu flociau amwynder (eu hunain neu eraill)
• ymddygiad gwrthgymdeithasol gan gynnwys tarfu drwy sŵn
• gwrthod mynediad i reolwr, awdurdod lleol neu gontractwyr i ymgymryd â dyletswyddau ar ôl rhoi rhybudd ymlaen llaw (os oes angen)
• methu â chadw anifeiliaid anwes domestig dan reolaeth briodol na glanhau ar eu hôl
• cadw mwy o anifeiliaid na'r niferoedd y cytunwyd arnynt

Dylid cynnwys unrhyw reolau sy’n ymwneud â chadw anifeiliaid neu ymgymryd â gweithgareddau economaidd ar y safle o dan y telerau ‘penodol’.

Mae gan breswylwyr ar safle parhaol gyfrifoldeb o dan eu cytundeb cartref symudol i wneud y canlynol:

• cydymffurfio â’r telerau sydd yn y cytundeb, a allai gynnwys rheolau penodol ar gyfer y safle (‘telerau penodol’)
• talu ffi’r llain i berchennog / rheolwr y safle
• talu i berchennog/rheolwr y safle yr holl symiau sy'n ddyledus mewn perthynas â gwasanaethau nwy, trydan, dŵr, carthffosiaeth neu wasanaethau eraill a gyflenwir gan yr awdurdod lleol
• cadw eu cartref/cartrefi symudol mewn cyflwr cadarn
• cadw tu allan eu cartref/cartrefi symudol a'r llain, gan gynnwys ffensys a blociau cyfleustodau a gyflenwir gyda'r llain, mewn cyflwr glân a thaclus
• os ydych yn ceisio ad-daliad am gostau neu dreuliau brys, darparu tystiolaeth ddogfennol i berchennog / rheolwr y safle
• darparu o leiaf 4 wythnos o rybudd ysgrifenedig os ydynt am derfynu eu cytundeb
• rhoi mynediad i berchennog/rheolwr y safle i’r llain o dan yr amodau a nodir yn y Ddeddf 2013

Os nad yw ymgeiswyr yn cytuno ar y telerau penodol a gynigiwyd, dylent drafod eu pryderon gyda’r awdurdod lleol. Os na fydd yr awdurdod lleol yn cytuno i newid y telerau, caiff y preswylydd wneud cais i’r Tribiwnlys Eiddo Preswyl am i’r cyfnod gael ei amrywio neu ei ddileu. Rhaid gwneud cais o’r fath o fewn chwe mis i’r telerau gael eu gwneud.

Yn ogystal, os yw’r ymgeisydd yn credu bod un o’r telerau penodol yn annheg, gall gwyno wrth y Swyddfa Masnachu Teg, neu unrhyw gorff cymwys, yn unol â darpariaethau Rheoliadau Telerau Annheg mewn Contractau Defnyddwyr 1999.

Dylid rhoi amser rhesymol i’r preswylydd ofyn unrhyw gwestiynau sy’n ymwneud â’r cytundeb ac ymholi ynghylch unrhyw wybodaeth a ddarparwyd, cyn bod angen llofnodi’r cytundeb.

Rhaid i’r ymgeisydd lofnodi’r cytundeb (neu wneud ei farc) i ddweud ei fod wedi deall y rheolau (pa un a gawsant eu hegluro iddo ar lafar neu wedi darllen testun ysgrifenedig y cytundeb ei hun). Dylid rhoi cyfle i ymgeiswyr wahodd trydydd parti i helpu gyda darllen a/neu esboniadau os oes angen. Unwaith y bydd y cytundeb wedi’i lofnodi a’i ddeall yn llawn a bod y rheolwr a’r ymgeisydd yn fodlon, gellir gosod y garafán yn gadarn ar y llain benodedig.

Gall awdurdodau lleol a phreswylwyr lleiniau parhaol ofyn i gytundebau newydd gael eu mabwysiadu os yw’r trefniadau presennol yn peri problemau. Rhaid i’r ddau barti gytuno i amrywio neu ddileu telerau. Os nad yw hyn yn bosibl, gall un parti neu’r llall wneud cais i’r Tribiwnlys Eiddo Preswyl am benderfyniad annibynnol ynghylch a ddylid newid y telerau. Ni all awdurdodau lleol ddiwygio’r telerau heb gytundeb gan breswylwyr neu’r Tribiwnlys Eiddo Preswyl.

Dylai cytundeb drafft y llain gynnwys manylion ffi’r llain a chostau eraill a’r diwrnod y byddant yn ddyledus. Dylai hyn gynnwys pa wasanaethau a chyfleustodau sydd wedi’u cynnwys yn ffi’r llain.

Rhaid i’r cytundeb hefyd gynnwys y dyddiad blynyddol y bydd ffi’r llain yn cael ei hadolygu. Eglurir y mater hwn yn fanylach yn Pennod 7.

Rhaid i’r cytundeb llain egluro i’r preswylwyr beth fydd cost y ffi am y llain a diffinio unrhyw daliadau gwasanaethau eraill perthnasol ar wahân. Er enghraifft, gall y cytundeb llain gynnwys gwybodaeth am gostau ffioedd dŵr a charthffosiaeth am y flwyddyn honno.

Dylai’r gwasanaethau (e.e. casglu sbwriel, gwasanaethau post) a ddarperir ar y safle fod yr un fath ag ar gyfer tai cymdeithasol, lle bo hynny’n bosibl. Dylai’r gwasanaethau a ddarperir fod yn unffurf ar draws lleiniau.

Mae’r telerau ymhlyg ar gyfer lleiniau tramwy sy’n eiddo i awdurdod lleol wedi’u nodi ym Mhennod 3 o Atodlen 2 i Ddeddf 2013. 

O ystyried natur dros dro llety tramwy, nid oes gan ddefnyddwyr lleiniau tramwy yr un hawl i herio telerau’r cytundebau cartref symudol hynny yn yr un ffordd â phreswylwyr safle parhaol.

Fodd bynnag, gall cytundeb i breswylwyr safleoedd tramwy ddisgwyl i’r holl gyfleusterau gael eu cadw mewn cyflwr gweithio da a dilynir protocolau diogelwch i sicrhau amgylchedd byw diogel.