Arolwg Cenedlaethol Cymru (arolwg chwarterol): Hydref i Ragfyr 2020

Mae 38% o bobl wedi cael apwyntiad gyda meddyg teulu ers mis Ebrill 2020. Roedd 51% o'r apwyntiadau hyn dros y ffôn, o gymharu â 48% wyneb yn wyneb. Yn gyffredinol, roedd 87% o bobl yn fodlon â'r gofal a dderbyniwyd yn eu hapwyntiad diwethaf, ond dywedodd 81% a oedd ag apwyntiadau ffôn eu bod yn fodlon, o gymharu â 92% o'r rhai a gafodd apwyntiadau wyneb yn wyneb.

Dangosodd apwyntiadau ysbyty batrwm tebyg. Ymhlith y rhai a gafodd apwyntiad claf allanol wyneb yn wyneb, roedd 93% yn fodlon, o gymharu â 78% o'r rhai a gafodd apwyntiadau dros y ffôn.

Dywed 16% o bobl eu bod wedi cael, neu'n meddwl eu bod wedi cael, COVID-19. Mae hyn yn ganlyniad tebyg i'r hyn a ddeilliodd o arolwg misol mis Medi 2020.

Mae 88% o rieni sydd â phlentyn oedran ysgol gynradd yn dweud bod yr ysgol yn dod o hyd i ffyrdd o gefnogi plant gyda dysgu, ac mae 95% yn dweud bod yr ysgol wedi rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf iddynt am ei chynlluniau mewn perthynas â sefyllfa'r coronafeirws.

Dywedodd 93% eu bod yn fodlon ag ysgol gynradd eu plentyn. Nid yw'r lefel hon o foddhad wedi newid ers 2019-20, cyn y pandemig.

Dywed 43% o rieni eu bod wedi helpu eu plentyn bob dydd gyda llythrennau, darllen neu ysgrifennu, a 20% gyda mathemateg. Mae dros 90% o rieni yn dweud eu bod yn teimlo'n hyderus wrth helpu eu plentyn gyda darllen ac ysgrifennu yn Saesneg a gyda mathemateg. Mae rhieni'n llai tebygol o deimlo'n hyderus wrth helpu eu plentyn gyda darllen ac ysgrifennu yn Gymraeg, gyda thua thraean o rieni yn dweud eu bod yn teimlo'n weddol hyderus neu'n hyderus iawn wrth wneud hynny.

Image

Dywedir bod gan 53% o blant oedran ysgol gynradd eu cyfrifiadur, gliniadur neu dabled eu hunain ar gyfer gwaith ysgol, ac mae 40% yn defnyddio dyfais a rennir.

Dywedodd 78% o rieni sydd â phlentyn oed uwchradd fod yr ysgol yn dod o hyd i ffyrdd o gefnogi plant gyda'u dysgu. Dywed 89% eu bod yn fodlon ag ysgol uwchradd eu plant; fel gydag ysgolion cynradd, nid yw hyn yn wahanol i lefelau boddhad cyn y pandemig.

Dywed 74% o rieni â phlentyn oedran ysgol uwchradd eu bod yn cefnogi eu plentyn gyda'i waith ysgol o leiaf unwaith yr wythnos.

Mae gan 74% o blant oedran ysgol uwchradd eu cyfrifiadur, gliniadur neu dabled eu hunain ar gyfer gwaith ysgol, ac mae 25% yn defnyddio dyfais a rennir.

Dywed rhieni fod 97% o blant rhwng 5 a 15 oed yn defnyddio'r rhyngrwyd gartref, yn yr ysgol neu rywle arall. Dywed 94% o rieni fod athrawon y plentyn wedi siarad am ddiogelwch ar-lein. O'r rhain, mae 46% yn dweud bod athrawon yn siarad am hyn yn aml, a 50% yn achlysurol.

Gofynnwyd i rieni sydd â phlentyn 5 i 15 oed pa ddulliau y maent yn eu defnyddio i reoli defnydd y plentyn o'r rhyngrwyd (gweler Siart 2). Y dulliau mwyaf cyffredin oedd siarad â nhw am ddiogelwch ar y rhyngrwyd (79%), cadw golwg ar yr hyn y maent yn ei wneud ar-lein (73%) a blocio rhai gwefannau (70%). Gofynnwyd iddynt hefyd o ble maent yn cael gwybodaeth neu gyngor ar ddiogelwch plant ar-lein. Y ffynonellau mwyaf poblogaidd oedd defnyddio Google neu beiriant chwilio arall ar y rhyngrwyd (50%), rhieni a ffrindiau eraill (18%), ac ysgol y plentyn (18%).

Image

Dywedodd 56% o bobl eu bod mewn cyflogaeth (gan gynnwys hunangyflogaeth). Mae hyn yn cynnwys y 2% o bobl a ddywedodd eu bod ar ffyrlo. Dywedodd 4% o bobl eu bod yn ddi-waith.

Mae 21% o bobl wedi gweld newid yn eu statws cyflogaeth, gan gynnwys y rhai sydd wedi colli gwaith neu wedi newid nifer yr oriau y maent yn gweithio, o ganlyniad i bandemig y coronafeirws.

Dywed 12% o bobl eu bod yn unig. Mae lefelau unigrwydd wedi aros yn gyson drwy gydol y pandemig, ond maent yn is nag yn 2019-20, pan oedd 15% o bobl yn unig. Fodd bynnag, mae'n werth nodi bod ymatebwyr yn 2019-20 wedi nodi’r atebion i’r cwestiynau hyn eu hunain, yn wahanol i'r ymatebwyr ffôn, ac efallai bod pobl wedi bod yn llai parod i roi gwybod i gyfwelydd am unigrwydd.

Mae 78% o bobl yn adrodd am foddhad uchel neu uchel iawn â bywyd. Mae hyn yn is nag yn 2019-20, pan ddywedodd 83% o bobl yr un peth. Dywed 85% o bobl eu bod yn teimlo bod y pethau maen nhw'n eu gwneud mewn bywyd yn werth chweil. Dywedodd 24% o bobl fod ganddynt lefelau uchel o bryder y diwrnod cynt, sy'n uwch nag yn 2019-20 pan oedd 20% o bobl yn teimlo hyn. Dywedodd 76% o bobl eu bod yn teimlo'n hapus y diwrnod cynt. Mae'r mesurau llesiant hyn wedi aros ar lefel debyg ers mis Mai 2020.

Dywedodd 1% o bobl eu bod wedi derbyn bwyd gan fanc bwyd yn ystod y 12 mis blaenorol oherwydd diffyg arian. Mae hyn yn is na phan ofynnwyd amdano ddiwethaf yn 2018-19 (pan ddywedodd 3% eu bod yn defnyddio banciau bwyd); fodd bynnag, yn 2018-19 nododd yr ymatebwyr yr atebion i’r cwestiwn hwn eu hunan. Efallai bod pobl wedi bod yn llai parod i roi gwybod am ddefnydd banc bwyd yn yr arolwg diweddaraf, pan ofynnwyd iddynt dros y ffôn. Dywedodd 1% arall o bobl y byddent wedi hoffi derbyn bwyd gan fanc bwyd ond nad ydynt wedi gwneud hynny.

Dywedodd 1% o bobl nad oeddent wedi cael pryd sylweddol o fwyd neu eu bod wedi mynd heb bryd o fwyd oherwydd diffyg arian ar o leiaf un diwrnod yn ystod y pythefnos blaenorol.

Dywedodd 1% o bobl eu bod ar ei hôl hi ar rai biliau o leiaf, ac mae 3% arall yn llwyddo i’w talu ond yn ei chael hi'n frwydr gyson.

Dywedodd 12% o bobl eu bod wedi derbyn Credyd Cynhwysol yn ystod y 3 mis blaenorol, o gymharu â 9% yn 2019-20.

Dywedodd 5% o bobl eu bod wedi gwirfoddoli i helpu gyda sefyllfa COVID-19 yn ystod y 4 wythnos flaenorol. Mae hyn wedi gostwng ers rhan gyntaf y pandemig: yn ystod y cyfnod o fis Mai i fis Medi, dywedodd 8% o bobl eu bod wedi gwirfoddoli yn ystod y 4 wythnos flaenorol. O'r rhai a wirfoddolodd rhwng mis Hydref a mis Rhagfyr, mae 81% yn bwriadu parhau i wirfoddoli am o leiaf 6 mis arall neu cyn belled â bod angen.

Cynhaliwyd cyfweliadau ffôn gyda hapsampl o bobl a oedd wedi cymryd rhan o’r blaen yn Arolwg Cenedlaethol Cymru mewn cyfweliad wyneb yn wyneb. Mae siartiau manwl a thablau canlyniadau ar gael yn ein dangosydd canlyniadau rhyngweithiol. I gael gwybodaeth ynglŷn â chasglu’r data a’r fethodoleg, gweler yr adroddiad ansawdd.

Statws Ystadegau Gwladol

Mae Awdurdod Ystadegau'r Deyrnas Unedig wedi dynodi'r ystadegau hyn yn Ystadegau Gwladol, yn unol â Deddf Ystadegau a'r Gwasanaeth Cofrestru 2007, sy'n dangos cydymffurfiaeth â'r Cod Ymarfer ar gyfer Ystadegau.

Golyga statws Ystadegau Gwladol fod yr ystadegau swyddogol yn bodloni'r safonau uchaf o ran dibynadwyedd, ansawdd a gwerth cyhoeddus.

Dylai'r holl ystadegau swyddogol gydymffurfio â phob agwedd ar y Cod Ymarfer ar gyfer Ystadegau. Dyfernir statws Ystadegau Gwladol iddynt yn dilyn asesiad gan gangen reoleiddio Awdurdod Ystadegau'r DU. Mae'r Awdurdod yn ystyried a yw'r ystadegau'n cyrraedd y safonau uchaf o ran cydymffurfio â'r Cod, gan gynnwys y gwerth y maent yn ei ychwanegu at benderfyniadau a thrafodaethau cyhoeddus.

Cyfrifoldeb Llywodraeth Cymru yw parhau i gydymffurfio â'r safonau a ddisgwylir gan Ystadegau Gwladol. Os byddwn yn pryderu ynghylch a yw'r ystadegau hyn yn dal i gyrraedd y safonau priodol, byddwn yn trafod y pryderon hynny â'r Awdurdod yn brydlon. Gellir dileu statws Ystadegau Gwladol ar unrhyw adeg pan nad yw'r safonau uchaf yn cael eu cynnal, a gellir adennill y statws pan fo'r safonau'n cael eu hadfer.

Cadarnhawyd y byddai'r ystadegau hyn yn parhau i gael eu dynodi fel Ystadegau Gwladol ym mis Mehefin 2020 yn dilyn asesiad llawn yn erbyn y Cod Ymarfer (llythyr cadarnhau). Y tro diwethaf i'r ystadegau hyn gael eu cynnal oedd asesiad llawn (adroddiad llawn) yn erbyn y Cod Ymarfer yn 2013.

Ers yr adolygiad diweddaraf gan y Swyddfa Rheoleiddio Ystadegau, rydym wedi parhau i gydymffurfio â'r Cod Ymarfer ar gyfer Ystadegau ac wedi gwneud y gwelliannau canlynol:

• darparu dadansoddiadau manylach yn y dangosydd canlyniadau a'i gwneud yn haws i ddefnyddwyr gymharu canlyniadau ar draws blynyddoedd
• diweddaru pynciau'r arolwg yn flynyddol i sicrhau ein bod yn parhau i ddiwallu anghenion polisi sy'n newid
• gwneud dadansoddiad atchweliad yn rhan safonol o'n hallbynnau i helpu defnyddwyr i ddeall cyfraniad ffactorau penodol at ganlyniadau diddordeb.

Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol

Hanfod Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol 2015 yw gwella llesiant cymdeithasol, economaidd, amgylcheddol a diwylliannol Cymru. Mae’r Ddeddf yn sefydlu saith nod llesiant i Gymru sef Cymru fwy cyfartal, llewyrchus, cydnerth, iach a chyfrifol ar lefel fyd-eang, gyda chymunedau cydlynol a diwylliant bywiog lle mae’r Gymraeg yn  ffynnu. O dan adran (10)(1) o’r Ddeddf, rhaid i Weinidogion Cymru (a) gyhoeddi dangosyddion (“dangosyddion cenedlaethol”) y mae’n rhaid eu defnyddio i fesur cynnydd tuag at gyflawni’r nodau llesiant, a (b) gosod copi o’r dangosyddion cenedlaethol gerbron Senedd Cymru. Cafodd y 46 o ddangosyddion cenedlaethol eu gosod ym Mawrth 2016. Mae'r Arolwg Cenedlaethol yn casglu gwybodaeth ar gyfer 15 o'r 46 dangosydd.

Gwybodaeth bellach am Ddeddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015.

Gallai’r ystadegau a ddefnyddir yn y datganiad hwn ategu’r dangosyddion cenedlaethol a chael eu defnyddio gan fyrddau gwasanaethau lleol mewn perthynas â’u hasesiadau llesiant a’u cynlluniau llesiant lleol.

Ystadegydd: Alice Roebuck
Llinell Ymholiadau Cyffredinol
Ffôn: 0300 025 5050
E-bost: arolygon@llyw.cymru

Cyfryngau: 0300 025 8099

Image

SB 7/2021