Heddiw, mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi'r adolygiad annibynnol o Reoliadau Adnoddau Dŵr (Rheoli Llygredd Amaethyddol) (Cymru) 2021, dan arweiniad Dr Susannah Bolton, ynghyd â'i hymrwymiad i weithredu'r holl argymhellion yn llawn.
Canfu'r adolygiad o effeithiolrwydd mesurau i leihau llygredd dŵr o ffynonellau amaethyddol bod cyfleoedd sylweddol, er bod y drefn reoleiddio bresennol yn gadarn, i wneud gwelliannau er lles yr amgylchedd a ffermwyr. Mae hyn yn cynnwys mwy o dargedu, lleihau'r baich ar weithgareddau ffermio risg isel, egluro pethau'n well i ffermwyr a chau'r bylchau rheoleiddio.
Dywedodd y Dirprwy Brif Weinidog sydd â chyfrifoldeb dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig, Huw Irranca-Davies:
Mae'n hanfodol i ni i gyd bod y dŵr yn ein hafonydd, llynnoedd a moroedd yn lân. Mae ei angen arnom i'w yfed, i fwynhau'r awyr agored ac i dyfu bwyd – mae pob rhan o'n bywydau bob dydd yn dibynnu arno, a rhaid i ni wneud popeth yn ein gallu i wella ansawdd dŵr er lles cenedlaethau'r dyfodol.
Ond mae ansawdd dŵr yng Nghymru yn dal i ddioddef a rhaid parhau i wneud gwelliannau. Er nad dim ond un sector yn unig sy'n achosi llygredd, amaethyddiaeth yw un o'r prif gyfranwyr o hyd.
Hoffwn ddiolch i Dr Bolton am ei gwaith trylwyr ar yr adolygiad hwn. Mae hi wedi trafod yn helaeth â rhanddeiliaid gan lunio argymhellion sy'n dangos ei bod wedi gwrando ar y rheini sy'n mynegi pryderon.
Mae'r adolygiad yn cytuno â thrywydd cyffredinol ein trefn reoleiddio ond mae'n dangos hefyd sut y gallwn wneud pethau'n well er lles ffermwyr a'n hamgylchedd. Rwy'n bwriadu rhoi'r holl argymhellion hyn ar waith.
Bydd y rheolau presennol yn aros wrth i ni weithio ar yr argymhellion a byddwn yn gweithio gyda'r holl grwpiau sydd â diddordeb i ddatblygu'r newidiadau hyn. Byddwn yn sicrhau bod unrhyw reolau newydd yn deg ac yn rhesymol, tra'n dal i ganolbwyntio ar ein prif nod - lleihau llygredd o weithgareddau ffermio.
Mae'r adolygiad annibynnol yn gwneud argymhellion mewn pum prif faes:
- targedu rheoliadau yn well at weithgareddau sy’n llygru gan leihau'r baich ar ffermio risg isel
- gwneud y rheoliadau'n fwy hygyrch a chliriach i ffermwyr
- ystyried mesurau amgen, yn enwedig o ran cyfnodau gwaharddedig a'r terfyn o 170kg nitrogen o dail yr hectar
- cefnogi arloesedd mewn arferion ffermio
- cau'r bylchau rheoleiddio, gan gynnwys mesurau i ddiogelu pridd a chynlluniau rheoli maetholion
Dywedodd Dr Susannah Bolton, arweinydd yr adolygiad:
Mae'r trafodaethau rwyf wedi eu cynnal fel rhan o'r adolygiad hwn wedi dangos bod pawb yn awyddus i wella ansawdd dŵr yng Nghymru. Rwy'n wirioneddol optimistaidd y bydd y newidiadau a argymhellir i'r rheoliadau yn arwain at fwy o gydweithio a mwy o rannu cyfrifoldebau i wynebu'r heriau.
Bydd rhai newidiadau, yn enwedig o ran gwneud rheoliadau'n fwy hygyrch a chliriach, yn digwydd yn gyflym. Ond bydd angen mwy o amser i ddatblygu'r argymhellion mwy cymhleth sy'n gofyn am arbenigedd gwyddonol ac agronomig.